\ P)e Groene ftmslerckimmcr <Bc_/WeekbIad voor Nederland Kleine Ad ver t entiën 50 cent per regel Aanbieding vóór Woensdag 10 uur ONDER HOOFDREDACTIE VAN A. C. JOSEPHUS JITTA Redacteuren: L, J. JORDAAN, F. G. SCHELTEMA EN M. KANN. ~ Secretaris der Redactie: C. F. VAN DAM - KEIZERSGRACHT 355. AMSTERDAM - C Telefoon 37964 Postgiro 72880 Gemu Giro G, 1000 OPGERICHT IN 1877 No. 2835 ZATERDAG 3 OCTOBER 1931 Doelmatige Overheidsbemoeiing door Prof. Mr. F. G. Scheltema l I?ïeen tweetal artikelen, onlangs in dit blad opgenomen 1), trachtte ik, het goed recht der democratie te bepleiten, en eenige bezwaren, tegen dien staatsvorm aangevoerd, te weerleggen. Echter stelde ik de bespreking van n bezwaar uit: te weten dat A-an de mogelijke belemmering, die een te ver doorgevoerde democratie voor een doelmatig, zakelijk, economisch overheidsbestuur kan vormen. Daaraan zou ik thans nog een enkele opmerking willen wijden. In het belang der gemeenschap is* gewenscht, dat de overheidstaak gelijk iedere andere arbeid ? zoo doelmatig mogelijk wordt verricht. Hit geldt de overheidstaak in het algemeen: het geldt wel zeer in het bijzonder dat gedeelte ervan, dat direct of indirect met de voorziening in ?eco nomische behoeften samenhangt; en het klemt te meer. naarmate dit gedeelte dei- overheidstaak in omvang toeneemt gelijk het zienderoogen doet. "Men. kan 'met dezen vorm van overheidsbemoeiing wel of niet zijn ingenomen: men kan vóór- of tegen stander zijn van staats-, provinciale- en gemeente bedrijven, of van een van overheidswege meer doel bewust geleid productie- en distributieproces; hierover zal men het eens zijn. dat. Indien en rinn'znover, nu of in tic toekomst, de overheid een dergelijke taak verricht, het gewenscht is, dat /.ij zulks zoo doelmatig mogelijk doet; aan de volks gemeenschap in zijn geheel genomen kan dat .slechts ten goede komen. Doelmatige overheidsbemoeiing dus: een eisch van alle tijden, maar toch wel bijzonder klemmend in een tijd als de huidige, waarin het economisch motief zoo bijzonder .sterk spreekt. * * Is fiu t-eii democratische staatsinstelling hoo wenschelijk dan uit een oogpunt van billijkheid ei i rechtvaardigheid niet in zekeren zin eon beletsel voor zulk een. zoo doelmatig mogelijk gevoerd, bestuur? Het was. bij mijn weten, de Xederlandsche Maatschappij voor Xij verheid en Handel, die Voor het .eerst te onzent dit probleem principieel stelde, en daardoor een uitermate ge wichtige aangelegenheid in het licht der publieke belangstelling bracht. Haai1 in 1025 verschenen rapport. Dofllmdtiyc overhcidsbemoennrf genaamd, wiis gel>ouwd op de navolgende stelling: Met de voort schrijdende overheidsbemoeiing is niet gepaitrd gegaan een reorganisatie van wetgevendeen bestuursorganen in dien zin, dat zij steeds bij macliU' kouden «ij n. de onderwerpen, welke zij te regelen kregen, voldoende te beheerschen". Sinds dien was bet onderwerp actueel: nog dezer dagen concludeerde een door do S.D.A.P. ingestelde commissie: Door overlading en tekort aan des kundigheid ssijn de bestaande politieke organen niet meer zoo good in staat om te voldoen a,an de steeds toenemende eischcn. die do maatschappij in haar tegenwoordige structiuir aan hen stelt". Ik kan in dit artikel het gestelde probleem uiteraard niet uitputtend behandelen, doch moet volstaan met het aangeven van een enkele groote, lijn. Er is op het eerste gezicht inderdaad tusschen tle begrippen ..democratie" en ..doelmatig over heidsbestuur" een zekere wanverhouding. De democratie legt het overheidsgezag in handen van vertegenwoordigende colleges parlement. Staten, raad , die in menig opzicht de qualiteiten. noodig voor een zakelijk beheer, missen. Kr is een -?? in een college van hoofdzakelijk op grond van politieke praestaties gekozenen welhaast vanzelf sprekend gemis aan deskundigheid ten aanzien van vele technische aangelegenheden; er is over lading van arbeid, die belet, details naar behooren te behandelen; ei- is. lasl not least, de praktische onmogelijkheid van snel besluiten en handelen, die een zakelijk beheer vóór alles verlangt. De ver-doorgevoerde democratie, de democratie, waarin alle ovprheidsben>"<'im.ir ge.schio It door, of althans onder de directe ontrole van, de vertegen woordigende colleges, is met een doelmatige overheidsbemoeiing inderdaad moeilijk te rijmen. * ?* *. Is verzoening tussclu-n de twee desiderata bet democratische en het doelmatige -~ mogelijk? Inderdaad: mits de democratie niet tot dat uiterste wordt doorgevoerd: mits zij zich eenige zelfbeperking weet op {>? leggen: mits zij de ver zorging van zuiver zakelijke belangen aan de politieke sfeer Weet te onttrekken, en durft toe te vertrouwen aan leiders, die binnen zeer wijde grenzen zelfstandige gestie kunnen Voeren. Ruime delegatie van bevoc-gdl oid met betrekking tot economisch'beheer moet liet parool der democratie zijn, wil zij aan de eischen der doelmatigheid kunnen voldoen. Te .constatet-ren valt. dat de ontwikkeling der overheidszorg in de latere jaren, en. in aansluiting daaraan, de ontwikkeling van ons staats- en administratief recht, inderdaad in deze richting geschiedt. Men kan b.v. wijzen op de toenemende neiging van provincies en gemeenten, om hun bedrijven in den vorm van stichtingen of naamloozc. vennootschappen te gieten ? electriciteit, drinkwater, gemengd trambedrij f e. d. . waar door deze bedrijven worden losgemaakt uit het politiek verband, en als gewone particuliere be drijven kunnen worden beheerd; op de mogelijk heid, dio sinds 1922 onze Grondwet biedt, .om overheidsorganen1'?niet noodwendig vertegen woordigende in het leven te roepen, aan welke bepaalde overheidsbelangen ter behartiging kunnen worden opgedragen mogelijkheid, waarvan tot dusverre nog niet is gebruik gemaakt ; m:>n kan eindelijk wijzen op de positie van de openbare staats- on gemeentebedrijven, die weliswaar in formecten zin nog steeds door een departements hoofd of door B. en W., onder controle van parle ment of raad, worden beheerd, maar waarvan vele in feitelijkcn zin reeds een groote zelfstandigheid genieten. Toch is het de vraag, of juist in dit laatste opzicht niet, verder moet worden gegaan. Indien . het b. v. waar is, dat bij de benoeming Van directeuren van gemeentebedrijven nog wel eens de politieke richting in stede van de bekwaamheid van den benoemde den doorslag geeft; indien het waar Ls, INHOUD: 1. Prof. Mr. F. O. Scheltema, Doelmatige. Over heidsbemoeiing, 2, Dr. Jan Romein, Raad van State. 3. A. Plasschaert. Veilige Schoonheid Joh. Braakensiek, Elfcentstarief voor de Gemeentetram. 4. Mr. F. W. Goudsmit. De baanwachteres ran Blerik Theo van Reijn, Beeldhouwkunst. 5. W. Veenendaal, Holland-Indie L. J. Jordaan, De onbeschaamde. 6. Jan van Nijlen, Fransche auteurs: J. Kessel. 1. Dr. P. van Olst, De Regenboog Mr. Frans Coenen, Kroniek. 9. Nico Rost, Erich Cawwt 10?11. L. J. Jordaan, Philips~film. 12. Mr. H. Scholte, Toneel. ? 13. A. Plasschaert, Schilderkunst. Albert Heiman, Boekbespreking. 14. A. Waterman, Het gmtden Kalf. 15. C. A. Ktaasse, Beursspiegel. l". Lou Lichtveld. Grammofoon Constant van YVessem. .\ttt:ick. 18. Alida Zevenboom. Croquante Croquetjes.?L'i t het Kladschrift ran Jantje. 19. Ivans, Pwlstreek. 20 Letterraadsel. Charivaria. Omslag: Spelproblemen. Bijvoegsel: Joh. Braakensiek, De verstoorde maaltijd. Viooltj Voortreffelijke chocolade in den vorm van viooltjes. Een specialiteit. RINGERS Lef op den naam ! dat ontslag ook van totaal ongeschikte Werk nemers in het publieke gemeentebedrijf vrijwel uitgesloten is. dnn beteekent dat. dat het over heidsbedrijf, wat zijn efficiency betreft, nood wendig bij het particuliere achterstaat, en dat die achterstand alleen kan worden ingehaald, door de staats- en gemeentebedrijven rechtens een ineei' zelfstandige positie toe te kennen, dan zij thans bezitten. Ik kon. naar gezegd, in het voorgaande slechts hoofdlijnen trekken. Die hoofdlijnen loopen in de volgende conclusies samen. De democratie moet bedacht zijn op doelmatig overheidsbestuur; zij moet dat te meer zijn. naar mate de economische taak der overheid in omvang toeneemt. Daartoe is ruime, delegatie van zakelijk beheer noodig; getracht moet worden, zooveel mogelijk de behartiging van zakelijke belangen uit de politieke sfeer uit te schakelen, teneinde aldus aan die overheidsbemoeiing dezelfde kans op effi ciency te. geven, als het particuliere bedrijf heeft. Het recht der overheid blijve in beginsel afgeleid van de geregeerden. Maar, waar doelmatigheid dat verlangt, durve men, binnen het kader der democratie, toekenning van zelfstandige machts uitoefening op zakelijk terrein in ruime mate aan. 1) Hel recht der overheid en Het goed recht der democratie, resp. in. De Groene Amsterdammer" van 5 n 12 'September 1031".