i6 DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 3 OCTOBER 1931 No. 2835 No. 2835 DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 3 OCTOBER 1931 N.V. Bataatsohe Hypotheekbank AMSTERDAM A n n o 188» Geeft uit tenen beuiwkoer*! 4°/o PANDBRIEVEN in stukken van f 1000,-, f 500,-en fflOO,-. Coupons Januari en Juli De HolL Voorschotbank HAARLEM, KRUISWEG 70. De Bank verstrekt gelden tot elk bedrag met een minimum van f 1000.?op zake lijk onderpand en onder borgtocht, met in pandgeving eener polis van levensver. zekering van gelijk bedrag, en verkoopt 5°ó schuldbrieven in stukken van f 1000 . f 500.?en f 100.- tegen Beurskoers. LEVENSVERZEKERING Mij. ARNHEM" beschermt Uw gezin In moeilijke jaren. aaïifitfitfaafiaiMiKiu^^ NI Maatschappij voor Hypothecair Grafiet io Nederland, gevestigd te VGravenhage, Nassaulaan No. 23, waarin opgenomen de Maastrichtsche Hypotheekbank voor Nederland te Maastricht, St. Servaasklooster 8. BIJKANTOREN: Amsterdam, Westermarkt No. 2, Utrecht, Boothstraat No. 15. Groningen, Turfsingel 9. De Directie. iwaawaHfiawaws!^^ ADVERTEERT in: De Groene Amsterdammer \ PRE IE VOOR DE ABONNEES VAN DE GROENE AMSTERDAMMER Van het bekende ALGEMEEN JAARBOEK DER NEDERLANDSCHE KUNSTEN, BALANS 193O/31 onder redactie van D. A. M. Binnendijk, Menno Ter Braak, C. J. Kelk, Lou Lichtveld en Henrik Scholte, dit prachtig uit gevoerde en van tallooze illustraties en portretten voorziene letterkundig werk, bieden wij den abonnees van ,,de Groene" zoolang de voorraad strekt, exemplaren aan tegen inzending van F 1,50 per genaaid of van F 2,50 per gebonden exemplaar. (Winkelprijs F 4,9O en F5,9O) Wat de pers zegt: ,, . . . . omdat er in ,,Balans" zoo enorm veel goeds staat. . ." (Haagsche Post) .,Balans is met zijn vele artikelen en bijdragen op verschil,,lend gebied het koopen en het lezen zeker waard11 (Nieuwsblad van het Noorden) een greep uit een willekeurige ordening van de hedendaagsche Nederlandsche kunst" (Alg. Handelsblad) ,,Want het bevat zeer veel aantrekkelijks en op vrijwel ieder gebied van de kunst biedt de inhoud interessante bijdragen" (De Avondpost) Dit is een boek geworden dat er zijn mag" (De Nieuwsbron) Hier vindt men verrassende in-en doorkijken, die bij tijden , de kracht zullen blijken te hebben de alge m een e belang,,steil ing van het lezende publiek te laten doorbreken11 (Nieuwe Rott. Courant) Een uitstekend overzichtelijk boek over de nieuwste stroomingen in ons land" (De Groene Amsterdammer) BON Aan de N.V. LEITER-IMYPELS te Maastricht Ondergeteekende, abonnéop de Groene Amsterdammer verzoekt toe zending van -... -... ex Balans 193O/31 (genaaid F1,5O. Gebonden F2,5O.)*) Het bedrag is U per Giro 37754-Postwissel overgemaakt. NAAM: ADRES : WOONPLAATS *) Doorhalen wat niet wordt gewenscht. N.B. Alleen bestellingen waarvan de gelden in ons bezit zijn worden uitgevoerd. Perzisch Muziekcorps Radio en Grammofoon Platen uit Perziëen Egypte door Lou Lichtveld Otlenn-opmiim'ii DE muziek van Turkije, Perzië, Egypte, Tunis, Algiers en Marokko vormt n groot Kehecl, en de toonkunst van ieder volk afzon derlijk onderscheidt zich alleen maar doof tamelijk onbeteekonemle varianten van dit groot e complex.' Als onderdeel van de arabisch-islaiuitische cultuur is ook een oude nuiziek-bcoefening gegroeid, die reeds sedert de vroege middeleeuwen haar theoretici bezit. (Jeen wonder dan ook, dat de arabische muziekbeoefening sterk aan tradities gebonden is, en zelfs in een grensgebied als Perziëvolkomen geleid wordt door de wetten der overlevering. In de loe en 17de eeuw, de glanstijd van het nieuwere Perzië, waren overal aan de hoven dagelijksche muziekfeesten in zwang, en iets daarvan is nog heden teil dage over; een rijke Pers die /ich respecteert, eet steeds onder bege leiding van een uit twee of drie man samenge steld orkest je. Een muzikant zingt, en de bege leiding bestaat meestal uit tamboerijn, mandoline en viool. Er zijn ook veel rondtrekkende muzi kanten en dansers, die fluit en tamboerijn tot instrumenten hebben. Een klassiek theater heeft Perziënooit gehad. Pas een goede eeuw geleden is er een volksdrama ontstaan, waarbij gezongen wordt op een zeer droefgeestige en doordringende wijze. Gewoonlijk is dit gezang unisono, een enkele maal treft men ook duetten en koren aan. Als restant van de oude cosmögonie. vindt men bij de Perzen de benaming van de twaalf voornaamste toonpatronen (maqams), volgens de twaalf beelden van den dierenriem. En in verband hiermede heeft iedere maqatu ook haar geeigenden tijd om gespeeld te worden, en haar eigen psychophysisehe inwerking, haar ethos. Op dezelfde wijze als er tonale schema's zijn. heeft men er ook rhythmische clichés. Stemming en gebruikstoonladders zijn die der arabische muziek. De Perzische muziek kent maar twee soorten van stukken: het populaire gezang, dat meestal iïterk rythmisch is, en de instrumentale stukken. die hoofdzakelijk uit unisono-muziek bestaan. Het oude instrumentarium dat uit mandolinesoorten, strijk- en tokkel-instrumentén. eenvou dige, blaasinstrumenten en pauken bestond, is vrij onveranderd gebleven. Meer terwille van een zekere volledigheid dan wel om bizondere karakteristieken zal de op name van een , Perzisch volksgezag ((Odeon O r5108) in llornbostel's collectie Musikdes Orients" n plaats gekregen hebben (No. 19). Aan de 'Middellamlsche-Zee-kust vindt men een zeer ontwikkelde toonkunst, zuidwaarts een vrij primitieve Bedouienen-muziek, en tusschen deze beide in, staat de Perzische volksmuziek. Het lied, door een markantcn bariton gezongen, wordt begeleid met ostmate. luitfiguren en met een viool die de melodie der voor- en tusschen spelen uit voert. Het zingen brengt een soort van reci tatief op de kwart-on de kwint, waarbij de luit onafgebroken do grondt «ion speelt. De bouw van het stuk is zeer regelmatig.' «-n iedere strofe van het gedicht wordt eerst door de viool gespeeld, dan gexongeii. dan weer door de viool als naspel herhaald. Heeft men. omdat zij weinig uitzonderlijk* biedt, over de hedendaagsche Perzische muziek betrekkelijk weinig opgeschreven. (Cl. lluart in ]*airgnac's Kneyelopaodie. deel 5). over de Egyp tische muziek van dezen tijd werd nog veel minder afzonderlijk gehandeld. In l>achmann's '..Musik «les Orients" vindt men een enkele notatie van een kunstlied uit Kaïro. opgenomen door Odeon (-470U5)). De/e plant kreeg geen plaats in de collectie van Hornbostel. Daarentegen treft men er niet minder dan drie andere Egyptische opnamen aan. en wel Odeon lnS en lHJi. De eerste plaat. Xo. 20. is een kunst lied dat typisch is voor de sterk-gecultiveerde muziek der arabische steden. Zij brengt de in Egypte gangbare bezetting: zang. fluit, cither en luit. De wijze van zingen vertoont een volkomen overeenstemming met die. welke in tk- Tunesische steden te beluisteren valt. Men heeft in.de toon ladder met haar karakteristieke overmatige secunde twee varianten, waardoor de secunde klein wordt: daardoor doet zulk ee'n melodie zeer ;.chromatisch'' aan. -De instrumenten spelen op deze plaat merk waardig zacht, maar brengen in de tu-sschenspelen een scherp-gesyncopeeitle muziek. . terwijl het slot door het plotseling optreden van défluit een verrassende wending krijgt. Evenals de beide andere Egyptische opnamen en de bovengenoemde Perzische plaat, begint Arabische muziekcirkelmet een"j2-voudige verdeeling in halve en kwart tonen. MUZIEK door Constant van Wessem T h i hu uil 'IIOXTKTX diriget -wie het eerst* concert. Ken goed, onderhoudend programma, een vermaard violist: Jacques Thibaud. I e Kt'te polonaise" van ('habrier, die aan het eind stond, belichaamde zoowat de opgewekte stemming, waarin wij den geheelen avond verkeerden, een verheugd weerzien en een verheugd constateeren van een goed begin. 11 o., vaak geeft niet een goed begin den doorslag bij onze verwachtingen <>P het komende! Kr werd muziek gemaakt, zooals Monteux zulks verstaat, onmiddellijk was er in de syihphonie van I Taydn het vlotte tempo, de afwisseling en de vreugde aan klank, die den musicus van ras verraadt. En zoo gingen wij voort over Kavel's Hupsodie espagnole naar d«? F«'te polonaise van C habrier, voor ons een onbekend stuk, dat klaroenend begint en in de week e soe pele deiningen van een Weensch aandoenden wal* eindigt. En tussehen deze .-tukken de violist Jacques Thibaud. Hij had wat men noemt ..een goeden avond'', hij speelde met tot-wijding, overgave en zonder dio wat nonchalante virtuositeit, die soms zijn spel wat koud. wat kunstmatig kan maken. Misschien ging hij zich in Mozart's vioolconcert, dat in I)., wat veel te buiten in zijn toewijding en bracht hij in een spel. dat vrij was maar gevoelig bleef, wat te nadrukkelijk de karakteris tieke trekken, naar voren, zoodat in de finale de licht gecomponeerde muziek wat gerekt en ver brokkeld klonk en wat te plotseling naar het slot rent. Ook stond men tegenover de lange en inge wikkelde, uit den stijl vallende cadenzeix wat vreemd. Na de pauze speelde Thibaud Saint Nains' Hondo-capriccio. een aardig virtuozen-stuk, dat niet al te bijster meer boeit. Maar Thibaud be haalde er een grandioos vit list isch succes mee. deze met de gesproken aankondiging dat het een Odeon-opname is. Klaarblijkelijk een mededeeling bestemd voorde vele arabische analphahetvii. 'De twee restenende Egyptische opnamen vor men feitelijk n geheel: Zij brengen een instru mentaal stuk van cither. viool en fluit. it> de mngam llidjaz. de toon-patroon van Virgo. be stenul voor het middernachtelijk uur. en geschikt om teedere verlangens en genegenheid op te wekken. . ' , De bouw bestaat uit vier gelijke strofen, welke telkens gevolgd worden doo'r hetzelfde refrein.' Deze speciale instrumentale vorm- is uif Turkije afkomstig, liet stuk heeft ondanks /.iju mono tonie een gmot e rhythmischi' bewogenheid. Het begint zeer levendig, verlangzaamt plotseling. ontwikkelt dari regelmatig een kort motief, waarbij telkens'na een periode een der spelers een diepe zucht slaakt. Vervolgens wordt een prachtige don kere vioolmelodie gespeeld, waarin enkele trage glissandi opvallend zijn. , Wat is er in dit alles over van de antieke perzisrhe en byzantijnsche culturen waarmede de Arabieren in aanraking zijn gekomen h Voor onze oppervlakkige waarneming schijnen alle oudere ? elementen onherroepelijk verloren; het restant is volkomen Arabisch.