^ N P\e Groene <bc_yVVcekbI voor Nederland Kleine Adver tentiën 50 cent per regel Aanbieding vóór W o e n s d a g 10 uur ONDER HOOFDREDACTIE VAN A. C. JOSEPHUS JITTA Redacteuren: L, J. JORDAAN, F. G. SCHELTEMA EN M. KANN. - Secretaris der Redactie: C. F. VAN DAM - KEIZERSGRACHT 355, .AMSTERDAM ~ C. Telefoon 37964 Postgiro 72880 Gem. Giro G* 1000 OPGERICHT IN 1877 No. 2836 ZATERDAG 10 OCTOBER 1931 Planmatige Wereldproductie door Dr. F. M. Wibaut H KT komt voor. dat een woord ingang vindt. eer nog de bet eekenis er van duidelijk en precies vaststaat. Zoo staat het naar ons oordeel met het Moord Planmatige Wereldproductie. Indien iemand ons vraagt: wat is dat? dan antwoorden wij. dat is een stelsel van . geordende wereld voort brenging die uitsluitend op de grootst bereikbare welvaart der geheelc meltscllheid is gericht. Aan begrip van het woord ontbreekt het dus niet. De toepasselijkheid van het sarcasme van (ioethe, dat waar -het begrijpen ontbreekt, een woord voortreffelijke diensten bewijst, aanvaarden wij niet. Poch wanneer iemand ons vraagt: Planmatige Wereldproductie. h«>e doet men dat l' Wat is er de preciesc beteekciiis van. dan is ons antwoord ? wat langer. Dan /.eggen wij: het woift-dmoct zijn nauwkeurige inhoud nog verkrijgen, liet woord geeft uit-. drukking aan de opvatting dat het stelsel van voortbrenging1 waaronder de wereld leeft niet meer houdbaar is. IV onhoudbaarheid van den toestand treedt steeds sterkei' aan den' dag. wijl de leiding der voortbrenging in bijna elk af zonderlijk land niet ontziet aan bet economisch leven van een of meer andere landen grootéschade toe te brengen. Zoo verkeeren de verschillende landen in het 'economische U-ven met elkander in oorlogstoestand. Met al «Ie noodlottige gevolgen van dien. De onhoudbaarheid van .den toestand. spreekt zich ook hierin uit. dat in ons stelsel van voortbrenging, het belang van de ver bruikers hoe langer hoe meer op tien achtergrond treedt, hoe langer boe slechter wordt gediend. De omstandigheid, dat dit in een vroeger tijdperk wel beter was. toen bij nog algemeenu krachtige. concurrentie de belangen van een deel «Ier kapita listische ondernemers nog evenwijdig konden loopen met het verbruikbelang1. is niet meer. dan een historische herinnering en een te schrale troost. Onhoudbaar is".het stelsel ook wijl het onver mijdelijk tot erisissen voert, wier gevolgen thans tientallen millioeneu arbeidersgezinnen, in ellende dompelen.. Stoffelijke ellende die door overheidsin grijpen kan worden getemperd. Geestelijke ellende die groot gevaar biedt tot wanhoop te voeren. Dit element van onhoudbaarheid geldt het sterkst voor de arbeiders, de verreAveg talrijkste klasse. Maar alle elementen te zamen maken ons tegen woordig stelsel van voortbrenging, niet voor n maatschappelijke klasse* maar voor groote groepen van alle maatschappelijke klassen, onhoudbaar. On houdbaar ookvóor.watwe noemen ..normale tijden." 'Hij de maatschappelijke .groepen, van verschil lende . economische positie, bij de arbeiders uiteraard het sterkst, leiden de hier samengevatte overwegingen tot de uitspraak: het moet in-de economische wereld andei's worden. Het kan niet doorgaan, zooals het gaat. ? Het kan niet zoo doorgaan; dat de volken in hun economische leven voortdurend met elkander in oorlqg verkeeren. Hqt kan niet zoo doorgaan, dat voor een groot deel der bevolking uit onzöwijze van voortbrenging telkens terugkeerende onduld, bare stoffelijke en geestelijke ellende ontstaat. J let kan niet doorgaan. ni"t et-n wij,''- van voort brenging, waarbij door monopolistisch beheer in, handen van particuliere ondernemers het verbrnikersbelang. dat is het'stoffflijke levensbelang van alle menschcn. voortdurend meer wordt gekrenkt en wordt achter gesteld. Z'»o komt in de hon|'<l«.n van vele millioeiien. reeds wat duidelijker be<ef ten opzichte van hetgeen er veranderen moet om het leven houd baar en. kan het zijn.-begeerlijk te maken. Kr moet lliet meel' zijn ecollnmisehe oorlog tUsscllell de volken. Kr moet komen ??conoiuische samenwer king tusschen de volken. Kr moet een wijze van voortbrenging worden gevonden, waarbij het uit gesloten is. dat telkens millioeiien in de onmogelijk heid geraken hun arbeidskracht aan te Wenden om in hun levensonderhou l te voorzien. Kr moet in de ? voortbrenging orde en regelmaat komen. De voortbrenging moet uitsluitend op het belang der verbruikers worden LI-richt. Zoo komt in de hoofden van een deel dezer millioenen. de meer in h--t bizonder economisch denkeiulen. de opvatting «Int de bestaande voortbrcngingswijze. de kapitalistische, op ondernemerswinst gericht, is uitgeleefd. De opvatting dat de noodzakelijk geworden ni«-u\\v voorthrengin^swijze' de .crisi<oorzaken zal mo-'ten voorkomen, door ordenende a:inpn>*«iing van productie a:in het verbruik. -De. opvatting ook dat de nieuwe voortbiyngingswij/.r nis doel niet het belang van n land of van een kleine urmep landen mag zien. doch het gelijke belang van alle landen te zamen moet zien, 'Het woord plnnnmtijje wereldproductie heeft in de hoofden dezer economen inhoud verkregen. Van -deze economen zijn er een-aantal samen gekomen op een ..Sociaal Kconomisch Wereld congres" in de laatste week van Augustus in Amsterdam gehouden onder leidmy. van de ..Inter national ludustrial Helatioiis Association". Kr werd over ..-planmatigheid" in de prodm-tie op het congres vél gesproken. Dnt was geen wonder. Want de economische wereldtoestand met ontzaggelijke onverkoopbare voorraden van tarwe, van haver. enz. enz. de woreldtoestand van steeds stijgende productiviteit en daarnaast ont stellende werkloosheid, levert een bewijs van de anarchische '-werking der wereldproductie Maar de sprekers op dit congres over ..planmatigheid" -in de productie, bedoelden niet allen hetzelfde. Kr waren er die bedoelden' ..planmatigheid" tot stand gebracht door samenwerking van onder nemers, en 'allereerst .op het ondernemersbelang gericht. Kr waren er die aanbevalen de ..plan matigheid" gericht op een productie binnen een nationaal begrensd en afgescheiden gehouden ge bied, zopals, in Sovjet-IUisland toegepast. Kr waren er, die bedoelden een planmatigheid" gericht op het algemeen verbruikersbelang, het algemeen belang der menschheid. Waarbij uiteraard aan sterke beperking van de macht van bizonder eigendom werd gedacht. Doch op n punt waren deze economen een stemmig. De. toestand moest anders worden. Kr moest ..planmatige productie" komen. Planmatige , wereldproductie. Inhoudsopgave staat op pag. 20 Viooltj Voortreffelijke chocolade irt den vorm van viooltjes. Een specialiteit. RINGERS Let op den naam f Ook dit hadden zij ir«-meen. «lat /.ij op de vraair: hoe komt planmatig»- wereldproductie tot stand? niet verder dan tot een ietwat vaa-_' antwoord kwamen. Intusscheii liad -het ..Sociaal Kcononiiscli ('011irres'' n concreet resultaat. Ken persbericht deelt ons mede. dat ern comitéis gevormd, dat de planmatige wereldproductie nader /.al bestudeeren. J [et persbericht i;eeft de formuleerinir ..bestudeerintr der mogelijkheden, welke zouden kunnen leiden tot d»- vorming van een S'iciaal-eronomisch rent rum. van waaruit allf gegevens zoowel van bestaande als van te ondernemen studies, zouden kunnen worden gecoördineerd met het doel richting t;- geven aan den sociaal-econoniischen opbouw del' wereld.*' Het comitéwil dus de methoden bestudeeren van planmatige productie, m.-t het doel een altre- . meen plan uit te werken voor weivldproductie op illgeiueene Welvaart viicht. Het is een trrootsi-he tank. die het comitézich stelt. Op x.ijn tweede bijeenkomst teiren .lanuari l'.i:^ aangekondigd, /al nader blijken hoe het zijn werk denkt aan te vatten.'liet zal y.eker moeten zijn in nauw contact eii waar het kan in samen werking niet instellingen die in verschillende landen op het gebied van ordening. <»f van voorbereiding van ordening der voortbivnuing werkzaam zijn. Het /al. nemen wij aan. medewerking zoeken en vinden bij organisaties voor' ...wetenschappelijk beilrijt'sbeheer." Ook allicht bij economische organen van den Volkenbond. Kr bestaat in verschillende landen, ongerekeiul Sovjet-Husland. een .min of meer uitgesproken begin van ordening der nationale voortbrenging. liet comité- voor ..planmatige wereldproductie". zal er zich rekenschap van geven welke plaats dezo planmatigheid' in nationale productie, zal kunnen' innemen in ..planmatige wereldproductie". Aan elke, planmatigheid van nationale productie zal de eiseh zijn te stellen dat die de ..planmatige wereldproductie"' moet bevorderen. . Is het optreden van zulk een comitéaan matigend? liet optreden, zien wij als een eiseh vandentijd. Het optreden is voor personen die zich gezamenlijk voor bevordering van het vereischte werk geschikt achten, een plicht'van-den'tijd. liet is zeker onnoodig aan het comitévoor te houden, dat planmatige wereldproductie de leiding vereischt van door internationale wettelijke re geling omgebouwde gemeenschapsorganen. En dat dus een comitévan een of anderhalf dozijn goed willende lieden op dit punt machteloos staat. Inderdaad machteloos, waar het aankomt op de uitvoerende daad. Maar niet machteloos waar hét gaat om. na goede voorbereiding, invloed te oefenen op de openbare meening, door aan te geven hoe het zou kunnen. De tijd is rijp voor geordend omwentelend ingrgpen. Zoo vermag goed geleide voorlichting veel. :_ ._;?_*_,' 't .