*»-i l."W-.GROENE AMSTERDAMMER VAN 10 OCTOBER 1931 No. 2836 No. 2836 DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 10 OCTOBER 1931 \ Boekbespreking Passie en Eenzaamheid door Mr. Frans Goenen Tai Aaijen?Mor». Ken kleine Vrome. AY</. l'ily. Mij. Amsterdam. 11KU. WIJ zijn het eigenlijk niet gewend de zinlijke passie, de sexueele hartstocht zoo onom wonden aan het licht des daags gebracht te zien. Nog maai' een kleine honderd jaar geleden was het zelfs verboden van hartstochten te gewagen. andei's dan onder de poëtische vormen van liefde en echt. De moraal verbood het. die hier van oudsher zoowat Calvinistisch getint was en van l ij f en lijfelijkheid niet weten wilde. Tegen de tachtig jaren der vorige eeuw is toen wel een verandering van gezindheid gekomen, nadat Busken Huet zijn verteederende poging gewaagd had om de Fransche ,.passion" zoo maar rauwelijks in de burgerlijke Hollandsche samenleving over te poot en. Die Fransche passie van het Tweede Keizerrijk echter zag er erg alcöve-achtig en verboden-zondig uit. en kwam hier als een juffrouw van verdachte zeden in een vergadering van ouderlingen. Zoo konden de preutsche en benepen maatschappij en de vreesachtige litteratuur haar niet aanvaarden. Maar intusschen waren zoowel Huets Lideu-t/de. als Van Lenneps Klaasje Zevenster teekenen, dat er een milder, ruimer aanvaardende geest op komst was, die lut grootste deel van het menschenbestaan niet meer strak wenschte te negeeren. Het zinlijk heidensche Tachtig in de litteratuur heeft vervolgens het zijne gedaan om de baan vrij te maken ook voor de ..lagere" gevoelens, zegge het zinneleven, en de Nederlander moest een harden proef doorstaan in Van Deyssels Een Liefde, nadat hij al tevoren de bittere pillen van Emants had geslikt. De moraal was in dien tijd eenvoudig buiten werking gesteld op het litteratuurgebied. Na de Tachtiger Beweging, toen de supprematie der zinnen zoo een beetje afgedaan had. is het sexueele weer wat ..aan banden gelegd", niet zoozeer vanwege de ethiek, als wel door de ver mindering van 't zinneleven zelf, dat zooveel uiting niet behoefde. Maar tot de vóór-tachtigscho preutschheid en ontkenning zijn wij ook dank zij Freud toch niet weer vervallen. En dat is maar gelukkig voor het boek. dat ik hier aankondigen wil en dat in dien vroegeren tijd de allerergste consternatie zou hebben veroorzaakt. maar thans welhaast onopgemerkt door zal gaan. als een enkel, zij 't ook kras. staal van het vele onwelvoegelijke. dat tegenwoordig van de pers komt. Het zou mij echter niet verwonderen, als men een weinig huiverig bleek om zich met dit geschrift je te bemoeien. * * Want inderdaad het is onomwonden. ..naakt'' sexueel wat hier in staat, zoo argeloos en een voudig voorgedragen, dat de gemeene lezer ver bijsterd met zijn oogen knippert tegen dit voor hem al te felle licht. De schrijfster noemt gewoon een ..kat" een kat en het schijnt voort durend over katten en katers te gaan. Op die curieuze, moderne manier van korte, haastige. quasi-achtelooze, nervéuse zinnetjes, die altijd aanduiden, soms heel raak en nooit afmaken, zoodat het ons nooit gansch duidelijk wordt, maar wij misschien juist daarom niet aflaten kunnen van zien en pogen te onderkennen. Het is dan een Parijsch milieu, dat wij waarnemen, de overver hitte, gespannen sfeer van cabaret en nachtkroeg. waar allerlei schetsmatig gegeven, maar toch wel levende types van artisten en bezoekers komen en gaan. eenigen. als minnaars van Maashja. de vijfendertigjarige danseres en zangeres, die...'. geenszins het type vertegenwoordigt van een petite femme, gelijk de titel van het boek ons wil doen gelooven. In die vaj*e, maar stemmirigsvolle omgeving is het haar passie, haar beweging, haar rusteloosheid, die duidelijk naar voren komen, telkens tegen een anderen geest, oen ander tem perament scherp afstekend in een verwonderlijke. mengeling van begeerte, cynisme, moedeloosheid, en onvenyachten zelfspot. Kn intusschen staat hot compleete- bestaan eenér cabaret-artiste hier uit gebeeld, niet bedoeld .op realistische wijze, gelijk Zola bijv. nauwgezet .en bedachtzaam de wereld, der cocottes uitbeeldt, maar eerder toevallig en haast wederstrevig. alsof de schrijfster voor haar eigenlijk opzet dit alles wel moest zeggen, doch liet verder niet acht. Of zij deze kleurige, vermoeiend wisselende wereld absoluut noodig had, om de onveranderlijke kern te doen uitkomen, dit rustelooze. doellooze, nooit voldane tegenover die eindelijke. wenschlooze vervuldheid in.... God. zooals zij het twijfelend ook wel noemen wil. En dit is dan eigenlijk de zin van dit boek. de essentie van dit vrouwenleven, als de schrijfster zelve het ziet. Een nooit aflatend, brandend heim wee naar levensvervulling, naar zalige zelfvergetelheid. die ook wel juist een tot-zich-zelfkomen zou kunnen heeten. Verstandelijk en overbewust als zij is aangelegd, wil zij de Eenheid niet benaderen langs den mystieken weg van het gevoel, maar door denken en overpeinzen. Er moet rust en stilte om haar heen zijn, dat zij haar eigen gedachten kan nagaan en weten wat zij aan de dingen en aan zich zelve heeft. Doch haar felle zinlijkheid komt in den weg en drijft haar in de wereld van verwarring en rumoer terug. Maar niet de zinnen alleen. Het nadenken geeft geen beter resultaat, dan dat het haai* doodeenzaam maakt, en dan daagt haar een vage mogelijkheid, een albelovend vermoeden, dat zij misschien juist in dat felle zinneleven de brug zou kunnen slaan naar het onpersoonlijke, geestelijk eeuwige. Concreet ge zegd: dat zij wellicht in den Man God zou kunnen vinden, als zij volledig haar zelf weg kon geven. ..Of het mogelijk is, dat mijn verlangen naar.... sexueele bevrediging en adoratie voor het voor werp dat me bevredigt.... niet kan omgezet worden in adoratie voor een meer immaterieel iets men zou kunnen zeggen God ". Maar kon zij zich zelf ooit weggeven ? Haar verstandelijke zelfcritiek vermoordt dadelijk elk gevoel en zij wacht vergeefs de machtige ontroering. die haar verstand overwinnen en haar deemoedig buigen zal. En op den duur walgt zij van al het surrogaat, dat haar gretige zinnen telkens weer begeeren. O, laat 't gedaan zijn ! Laat mij ..Alleen zijn. alleen met mezelf, alleen met den dood. alleen met het leven, alleen met God. alleen, zonder vrienden, alleen, zooals ik sterven zal. En mezelf verdragen. Laat me weten, dat ik alleen ben. lA&t me verlaten mijn wereld van fantinnen. I^aat me weten, dat ik alleen ben, alleen met L* Vreeselijke, Onbekende.Geduldige. Vreeselijke, ik wil thuis zitten en me vervelen en niets meer willen. De deur achter me sluiten en heel klein zijn en nieuw, durf ! Durf! om mijn eenzaamheid in het gezicht te zien! Ik kan niet." Zij kon het niet, zoo weinig, dat nu juist haar overgave, haar groote passie begint. En teven?. het mooiste deel van dit boekje in de glorie en heerlijkheid van die hartstochtelijke toeneiging tot Wassili, die haar dronken maakt van geluk en breekt van verlangen en gemis. Hier zijn inderdaad de mooiste bladzijden en de best geschrevene. Zelden, in onze letteren tenminste, zong de passie zich zoo innig en zoo triomfant uit, met vergeten van al wat tevoren het leven heeft vervuld. Tot. aan het einde, het refrein wederkeert, als Wassili Maashja verlaten heeft en zij, opnieuw uit een episode ontwaakt, nog eens met lëge handen voor het leyen staat. ..God. U, die me gemaakt hebt hebt u me gemaakt bezeten door sexueele zinnelijkheid het doet er niet, in hoever u me zóó of zóó gemaakt hebt in hoever u me gemaakt hebt, in hoever ik bezeten ben Hier ben ik. Hoe moet ik verder?" DJ zinnen verdooving van 't oogenblik erbarmen zich ook thans weer over Maashja, maai de durende vraag blijft: ,,zou er nog een andere waarde aan het leven voor mij kunnen zijn?.... Wij zullen zien." En dit is dan het curieuze slot. Epiek. die zich in lyriek verliest, lyriek, die vagelijk tot epiek werd om zichzelve te kunneti verdragen. En in tusschen hier en daar tot sclvoonheidsontroering steeg. Op elke wond aan hoofd, armen, handen, voeten of beenen PUROL Verzacht terstond, geneest spoedig. Een Album voor Jong en Oud Snooricetjiconderen der Wereld. Album uilt/etjeren door A". V. Deventer Koek- en Suikertccrk/abriek v.h. J. /'. Coelimjh ctr Zonen. Derenier. Weet u wat een l Dl locomotief is? Kunt vt verder de volgende termen verklaren: gekoppeldeassen, oververhitte!', compoundwerkin'g, adhaesiegewicht, enz.? Neen natuurlijk! u is volwassendus een zoogenaamd ..af'mensch en dus weet u dat allemaal heel eenvoudig niet! Maar elke moderne jongen kan het u vertellen en daarom kan ik me in de kritiek eigenlijk beter tot de jongensrichten en speciaal de jongens ,.in aanbouw" om het nu maar heelemaal technisch te houden, immersdeze vinden in het boek, dat thans voor mij ligt,. alles wat ze over locomotieven willen weten. De bewerker van dit boek heeft geheel in den: geest van onze volwassen jongens gehandeld en geschreven door in de eerste plaats een kortegeschiedkundige inleiding te geven met daarin verwerkt de verklaring der voornaamste technischeuitdrukkingen, welke men zooal in de locomotievenwereld bezigt en in de tweede plaats: door ieder der 70 beschrijvingen geheel af te ronden, zoodat we willekeurig middenin aan het l?zen kunnen gaan. Die beschrijvingen hebben een groote ver scheidenheid in bouw. den eenen keer worden het pakkende cijfers, die verbluffend werken, dan weerkomt er een geschiedkundige beschrijving of eert aardige anecdote, meestal bepalend voor naam of vorm De schrijver toont hier en daar uitgesproken paedagogische neigingen, om plotseling (en werke lijk zeer terecht!) eenige vreemde woorden of uitdrukkingen te vertalen of te verklaren, hetgeen een jongen ongetwijfeld prettig zal vinden. Nergens doet de schrijver zwaarwichtig. Het gaat allemaal vanzelf en plezierig. Bij een jongen moet het vooral niet te lang duren en al schudden we onze volwassen bebrilde hoofden, het is een feit. waarmee hier terdege rekening gehouden is.. Wanneer we thans overgaan tot de bespreking van den inhoxid. dan moeten we volstaan met enkele dingen aan te stippen. Toch hebben we dan al ^voldoende duidelijk gemaakt hoe de behandeldestof den modernen jongen uit 't hart gegrepen is~ Er wordt gesproken van de groote expresstreinen der wereld: Express du Nord, Flying. Scotsman. Union Pacific Express en meerderen over de grootste en merkwaardigste spoorbruggen.. kabel- en tandradbanen met vermelding van interessante details betreffende bouw en aanleg.. de sneeuwploeglocomotieven. Dan welke vooivervoer over ijs geschikt zijn, verder de merk waardige Shay-Geared locomotief met totaal af wijkend voortstuwingsmechanisme. Ook wordt ons verteld van moeilijkheden bij dent aanleg, zooals bijv. in de wildernis, tunnelbouw.. overbrugging van diepe ravijnen en klooven. Hierbij bereizen we den geheelen aardbol, ihoewel ons land (én Indië!) natuurlijk een kleine voorkeur behoudt Het was verder een gelukkig idee van den bewerker, om het album waarin de gekleurde plaatjes thuis hooren. nog te verrijken met eenigefoto's van de nieuwste uitvoeringen van locomotievenenvan aanverwante gebieden. Dit gedeelte, een. z.g. aanhangsel, begint met een vrij gewone fotovan de groote lijn. dwars door de Mullarbar Woes tijn in Australië, die men na lezing van het onder schrift! 4HO K.M. lang zonder een enkele lucht.. toch'met andere-oogen beziet. Behalve eenige electrische locomotieven vinden, we hier ook nóg afgebeeld de allernieuwste En gelsche locomotief van de L.N.E.Il. met hoogedruk stoom en niet dien zeer merkwaardigen vormIr. J. BETLEM Hier werkt ifcHAKEI. MCJUGEWCC t1-1?«AMSTEQOAM Overhemden naar maat geeft meer weerstand tegen kouvatten. Allén In orlgineelc dooien ft 25, 45 en 65 T:s Onze Koopvaardijvloot door J. Th. Kort Omlrrlf ntre verdeeldheid hij de koop vaardij i* d ?? IM>M t c kun* voor <!<> t»x-iiiarin<» HET ingezonden stuk van den heer Westennann in de Groene" van 20 September geeft mij aanleiding nog het volgende op te merken. Do heer W. komt tot de conclusie, dat, alvorens te schrijven over den verkeerden invloed, dien ex-marineofficieren in de koopvaardij uitoefenen, niet voldoende weid overdacht, of onderzocht. Vooral het laatste geeft mij den indruk, dat de heer W. met zijn vroegere beroep niet voldoende contact heeft onderhouden; waardoor hem vele wantoestanden moeten zijn ontgaan. Immers de benoemingen van de laatste twintig jaren de revue te doen passeeren, heeft mij de wetenschap gegeven, dat voor alle »valbetrekkingen, die in de koopvaardij en aanverwante bedrijven hoofdleiding zouden moeten geven, ex-marine officieren worden gekozen, hoewel uitstekende krachten bij die koopvaardij zelf beschikbaar zijn. We noemen slechts: Alle hooge betrekkingen bij het Loodswezen,e.a. Leden der Oommissie van Uitwatering voor koopvaardijschepen; Hoofdinspecteur voor de Scheepvaart; Directeuren der filialen van het Meteorologisch Instituut: Inspecteur van het Zee vaart kundig onderwijs; Meerdere leden van de examencommissie voor Stuurlieden ter koopvaardij, benevens de leiders daarvan; Leden van den Baad voor de Scheepvaart, die uitsluitend koopvaardijzakeii behandelt; Hooge ambtenaren bij departementen als Wa terstaat : Waterschouten; Directeuren van musea op scheepvaartgcbied en last not least: Directeuren on Inspecteurs van Stoomvaartmaatschappijen. Bij hooge uitzondering komt een koopvaardijman in aanmerking. Zooals onlangs, na de aanvaring van de Hembrug. bij de benoeming van een haven meester voor het Noord/.eekanaal. Doordat officieel de ongeschiktheid'Van den vorigen havenmeester een exmarineofficier was komen vast te staan. heeft de koopvaardij eens gewonnen in het belang van het verkeer in dit belangrijke vaarwater. Acht de heer W. het, in dezen tijd van bezuini ging en overcompleet, een belang voor land en koopvaardij, dat door den staat gepensioenneerde Marineofficieren goed betaalde baantjes krijgen en daarbij hun pensioenen behouden? Alleen omdat zij behooren tot de bevoorrechte categorie, die onze koopvaardijmenschen een voorbeeld van solidari teit biedt? /Dat deze verkeerd bezette posten oorzaak zijn van droevige resultaten voor den koopvaardijman, toont het geval van een Nederlandschen gezag voerder bij een onzer groote lijnen, die na een aanvaring door den Raad voor de, Scheepv;iart werd veroordeeld; daarop door zijn maatschappij werd ontslagen en faute de mieux een sigaren winkel begon. Doordat tegen zijn loods een civiele strafzaak werd begonnen, welke tenslotte voor het Hooggerechtshof in den Haag diende, kwam deze aanvaring ook daar ter sprake en bleek duidelijk de onaantastbaarheid van dezen, reeds aan den dijk gezetten, gezagvoerder. De Baad voor de Scheep vaart en de loodsinspecteur te Vlissingen intussehen promptelijk gepromoveerd kwamen, zooals het Handelsblad het uitdrukte, in zeker kleedingstuk te staan". Doch de getroffen gezagCHAMPAGNE KRUG&CO REIMS IN KWALITEIT AAN DE SPITS? AGFNTEN F C ON GPO Engelsche Verkiezingsvooruitzichten Teekening voor de Groene Amsterdammer" door L. J. Jordaan Men rekent d' uitslag niet, doch telt het doel alleen. Bij ons verkrijgbaar N.R.V/MONTA SCHOENEN voerder had geen kans op beroep en was zijn moeilijk verworven positie kwijt. * * * '. Tegenover een groot aantal directeuren-exmarineofficier komt als uitzondering alleen bij de allergrootste maatschappijen een ex-koopvaardijman voor, hetgeen aantoont, dat deze evengoed over de voornaamste geschiktheid (koopmanschap) beschikken, als de ex-marineofficieren. Het rendeerend vermogen van een koopvaardijschip (het .overbrengen van lading) is den marineofficier bovendien'ten eenen male vreemd en, daar hij bij benoeming in de koopvaardij direct een hooge positie bekleedt, raakt hij er ook niet mede bekend. Dit moet een behoorlijke leiding uitsluiten. Gelukkig stemt de heer W. toe, dat maatregelen ter verbetering dienen te worden genomen, want tegen de feiten, die kieschheidshalve niet met namen werden aangevuld» valt \veinig in te brengen. Persoonlijke belangen dien ik geenszins, doch publiceer slechts eenige voorname wantoestanden bij de koopvaardij, ten bate van mijn oud-collega's, die zich in deze niet kunnen en durven uiten, door hun afhankelijkheid van de ex-marine. Het behartigen hunner belangen ligt dan ook meer op den weg van,onafhankelijken, die hun oude beroep niet vergeten zijn. Ook ik sta buiten strijdgewoel, doch vind dit een reden te meer, om voor mijn oud-collega's op te komen; hetgeen ik ook van den heer W. meen te mogen 'verwaqhten,. Nieuwe Uitgaven Soord Srabant, Uitgegeven door het algemeen comitévoor de organisatie der Brabantsche Industriedagen. Breda. Rotterdam. Statistiek van Handel Nijverheid en verkeer. Uitgave Kamer van Koophandel, Rotterdam. M. J. van der Meer, Dcutsch Unterricht untl' Deutsch Studium in Holland. Uitgave Carl Winters. Universitatsbuchbandlung, Heidelberg W. O. Jansen, Het groote conflict. Het ontwa peningsvraagstuk. Uitgave Johan Mulder, Gouda. W. C. Posthumus Meyes. Bankpolitiek. Uitgave H. D. Tjeenk Willink & Zn, Haarlem. ?...'. Mr. J. H. van Peursem, De Volkenbond, derde veel vermeerderde druk. Uitgave H. D. Tjeenk Willink & Zoon. Haarlem. Gioacchino V01pe. \Vording en wezen van hfl jascismc. Uitgave H. P. Leopold, Haag. C' Mevr. Dr. E. Külz. Duurzame genezing der suikerziekte. Uitgave J. C. Auf der Heide,Hilversum. Nederlandsche Munt Holland'» beste 10 cents sigaar