DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 10 OCTOBER 1931 No. 2836 No. 2836 DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 10 OCTOBER 1931 \ Ti kb laadj es door Dr. R. Feenstra Kon l UK Hi«lii<4 IK weet niet v ooi anders van Ko ning Midas. dan dat hij een Phrygische heem-her was, en als loon voor een gewonnen weddenschap met den oen of anderen halfgod, het nmlle ? begeertewondor vroeg, dut alles wat hij zou aanraken in goud zou ver' anderen. De stakker ! Ik herinner mij niet meer of hij dientengevolge ezelsooren heeft gekregen; of dat hij die van een andere verloren weddenschap reeds be«at. Maar voor de ezelsooren was hij zeker in de wieg gelegd; want zijn lekker biefstukje werd zelfs tot goud, 7,oodra hij het nu toucheerde. De economische mensrhheid van dit oogenblik. herinnert aan Koning Midas. Wij lijden allen aan per-acute Midatitis. En wij mogen ons wel zeer inprenten, dat de ezelsooren bij de goud ver vuil ing hooren; en dat het symbool van het gouden kalf. waar voor wij knielen, het symbool van de onbenullige blotterigheid tevens is. Daar gaan ze. onze jongens, in de lucht; en 300 millioen francs in baren vliegen tip n dag van Schiphol naar Parijs. Vliegen zij als zwermende voor posten van onze solvalibiteit ? Vliegen zij om libellenbegoocheling. te ver wekken? Vliegen zij om den gulden op te pompen. Vliegen ?,ij in een eci.momischen nevel; of zijn /ij slechts de eerste gele bladeren van den kapi talist ischen herfst? * * , # Wie verstaat het kapitalistisch ge heimschrift van deze dagen, dat jongens als Deterdihg en I var Kreuger in liet nekvel neemt? De gladden van ons zijn er langzamerhand achter. dat het werkelijke kapitalisme in hoofdzaak bestaat uit seriewerk in het confiskeeren. Den eeneri keer wordt het vermogen der renteniers in.beslag genomen: den tweeden keer dat van de industrie: den derden keer sluiten de banken als bankroete sigarenwinkeltjes. En waarom zouden thans den vierden keer niet de cirkulatiebanken het gelag 'móeten betalen? Ik geloof: deze periode is aange broken. Is het een autodafévan het kapitalisme, of is het zijn sappigste buit? * *' ? ' , * . Kngelartd heeft Koning Niklas moediglijk den oorlog verklaard. De rijk dom van een land bestaat niet uit de . keldjorschatten in zijn cirkulatiebankgebouw. Hij bestaat uit de productie middelen, grond en hui/en, werkplaat sen en fabrieken, machines en trans portmiddelen. Dan ook uit de vlijt, den goeden wil, en het aanpassings vermogen van zijn menschen. Kn wan neer wij dat riiot op elk gegeven . oogenblik als Mjdns in goud kunnen laten veranderen; zijn wij daarom soms: perdu? De Stockholmer professor ('asscl meent dat hot niet zoo hoeft te zijn. De economen Bendixen en Knapp hebben reeds voor. den oorlog een geestelijke revolutie' onder hun gehoor bewerkt, toen */ij doceerden, dat de basis goud te smal was geworden voor onzon welvaarts-opbouw. Dat er ook een andere, broedere ba*is kon zijn; en moest en eenmaal zou komen. Dat het goud slechts den ? scepter mocht zijn, het ,iutoriteits-..symbool"; maar niet het machtsmiddel. Of in juistere termen: dat het goud als ..Wfthrungsunterlago'' niet meer ,,unbedingt notwendig" was; maar wel altijd zou moeten,blijven 'n WahrungsAutoritnt. * * In de natuur- en scheikunde weten wij dat iedere wet, of (Jalilei. Einstein of Lorentz of Newton haar vond.slechts uitgangspunt is. niet slotwoord. In de natuur en scheikunde kennen wij de begrenzing der wetmatigheden. Wij teekenen fraaie curven op het papier, en zeggen tusschen deze temperatuurs- en deze druksverhoudingen bestaat deze wetmatigheid, of in deze of die oplossing geldt deze phasenregel. En wij weten, dat buiten de begrenzing niet diezelfde wet matigheid geldt, die binnen uitzonderingsloos moet heersenen. In de economie is men nog niet zoo ver als in de natuur en scheikunde. Men kent er het axioma van den gouden standaard. Men zweert erbij. Het is een geloof; het is geen ..weten schappelijk" axioma. Wij staan voor de dagen van een eerste proef op de som. Engeland heeft nog slechts Scandinaviëin zijn gevolg. Schiphol kan nog een heele poos goudvliegen uitsturen: en de Zwitsersehe Nationale Bank heeft zelfs meer gouddekking dan papier. Niettemin kan het Midas-sprookje nmaal wankelen. Men stelle zich ec,ns voor: dat Italië. Nederland. Zwitserland. Duitschland gedwongen werden tot een keuze. Voor Midas of tegen^iem. Dan komt er over alle gouduitvoerpunten heen een: goudvvankelpunt. liet goud in de kelders van do Bancau? de France en de Federale Bank in Amerika valt net als het pond sterling, plotseling en abrupt, en men kan er iederen volgenden dag minder textiel, minder rubber, minder metalen voor koopen. Al het nog beschikbare geld stort zich op de eonsumptiewaar; een nieuwe hoog conjunctuur met do verraderlijke teringblos laait op: de speculanten jagen als spoken langs alle wegen. Nog geloof ik in Midas, omdat ik geloof in alles wat ezelsooren heeft ! Nog zie ik Engelands stap meer als oen noodzakelijke vlucht, dan als oen uitdaging. Maar als hot er een maal om ging, als in een bokswedstrijd:1 Dempsey-Schmoling ..... Wie wét wordt deze match een volgend geslacht voorbehouden. Nieuwe Uitgaven The courM umi ithascs of ihf l Tor/r/ Ecónoni ir Di')>rcssiö» , Publ ishnd bij the Secretariat of the League of Nations. («enève. IDIiO. J. .'Polak Kiek, Administratie mor <1r rrottu'. Uitgave H. Moulonhoff, Amsterdam. Mr. F. \V. («oudsmit. De onacMzuumJicitl en harebestrijtlinff. Uitgave Menno Hertzberger. . Amsterdam. Dr. D. van Hinloopon Labberton. De 3Hfl(tclccuiC8f"hv oorsprong en tfeftrhinlcnifi win hel Kntjelwh?. I'ürlC' Hientaire , HU'lMl. Uitgave Martinus Nijhoff, Den Haag. ' , Mr.' P. A. Diepenhorst, De Nc<lerhinilttchc Arbriilniéeli/et'inf/. Doel H. Uitgave N.V. (!, J. A. Huys, Zeist. OSTER&EEK Leveil uihsluihend aan parNculieren RIS/CO ' Het risico is voor U allén te machtig.... samen werking met duizenden anderen is noodig. Levensverzekering is ge* zamenlijk risico dragen. Inlichtingen NIUHIJ 'sGRAVËNHAGE Amsterdam-Utrecht-Rotterdam Sea-Horse de allerbeste Mouiwyn Jenever M.P.POLLEN6-ZOON ROTTERDAM f F. SINEMUS L«ld»ohe*traat 20-22 AMSTERDAM C. Overhemden naar maat va na l f 8*50 PRIMA COUPE Eigen Atelier. de uitkiik OagellJks2.30J.30,9.30| FILM EN MODERN MUZIEK prinsengracht bijl da leidschestraatl telefoon 3746OI Voor Uw baby het beste: karnemelk van OUD-BUSSEM THE AMERICAN LUNCHROOM Cy. K A L V E R S T R A AT 16-18 AMSTERDAM RESTAURANT A LA C ARTE PLATS DU JOUR King William iv SCOTS WHISKY VERTEGENWOORDIGD DOOR: N.V. HOOGEWERFF, CHABOT & VISSER'S WIJNHANOEL, DEN HAAG ROTTERDAM ARNHEM VICTORIA-WATER Opwekkend en [j gezond OBCRiANMXTCIM Natuurlijk Bronwater Uit de Natuur DE ZWALUWEN door Dr. Jac. P. Thijsse A l,S de zwaluw ons verlaat, dan reist liij niet op zijn eentje, maar liefst bij troepen van honderden en duizenden. Kenter niet in een ge sloten troep, maar weer in kleine groepjes en dikwijls genoeg kan het gebeuren, dat een trektroep van ettelijke honderden op klaarlichten dax uw tuin passeert, zonder dat ge er erg in hebt. Ze trekken overdag, betrekken meestal een ge meenschappelijke slaapplaats, formeeren zich vroeg in den morgen op daken, telegraafdraden, schut tingen tot een grooten troep en verdwijnen dan sectiegewijs. Af en toe onderbreken ze de reis, om op hun verhaal te komen door intensieve voeding. Nog dezer dagen kunt ge ze op zonnige beschutte plekken bezig zien met zich te goed te doen aan de vliegjes en mugjes, die zich op der gelijke plaatsen bij wolken vertoonen. Zoo trekken de zwaluwen uit de landen rondom de Noordzee en een groot deel van de Oostzee heel genoeglijk en veilig langs de Atlantische kust Dalen, bergketens en bergpassen op den weg der zwaluwen tusschen Weenenen Veneti Zuidwaarts, steken over naar Afrika tot heelemaal naar Kaapland t o,-. . De zwaluwen uit Centraal Europa hebben het minder gemakkelijk. Hun weg leidt niet langs den Atlantischen Oceaan, maar dwars over de Middellandsche Zee. Wie in September de,reis naar Indi doet, kan daar wel iets van te zien krijgen, want van Siciliëtot Port Said kruist ge dan de trekwegen der vogels; er,komen dan allerlei vogels aan boord en wel voornamelijk boerenzwaluwen. Heel duide lijk is het te merken, dat het meerendeel afkomstig is uit de Adriatische Zee, want nergens is het zoo druk als tusschen Siciliëen Creta. Om de Adriatische Zee te bereiken, moeten de vogels de Alpen over en in den regel lukt dat ook heel best, want ze volgen wijselijk de passen. Wie Koninkl, Bloemkweekerij Wilhelmina," Charles van Ginreken<& Zoon, Zundert,N.B.: Het van ouds gunstig bekende adres voor Dennen, ter bebossching (uitsluitend inheemsch zaad) Exotische Dennen- en Sparrensoorten, Bosch- n Haagplantsoen, Boomen en Heesters. Catalogi op aanvraag gratis en franco. ' Tel. Interc. No. 1. Telegr.-Adr.: Wilhelmina, Zumiert. zijn vacantieverblijf in Tirol <jf Zwitserland rekt tot laat in Augustus, of liever nog, wie xijn vacantiereis stelt in September, kan daar wel het een en ander van te /.ien krijgen. In het Beneden Hngadiu ontmoetten wij groote troepen van gewone witte kwikstuartjes, vergezeld van piepers. Ze hielden zich dajjen lang op in de moerassen bij ('ampovasta, maar zijn ten slotte over de Malojapas naar Italiëgetogen. Hij Meiringen in het dal vun de Aar kunt ge ook dikwijls vogeltroepen zien. daarbij zelfs nachtegalen, tuinfluiters. vliegenvangertjes. die zich sterken voor den tocht over den («riinsel. Ook de (.iotthardt is bijzonder in trek. vooral bij de zwaluwen en wie maar vroeg genoeg opstaat kan zien, hoe ze van de daken van Hospental den Uamsboden in vliegen en zoo over de pas naar het dal van de Ticino. De zwaluwen van Hoheme, Oostenrijk en Hongarije gaan meer oostelijk over de Alpen en bereiken de Adriatische Zee meest langs de dalen van de Adige, de Piave en de Tagliamento. Het komt er nu maar op aan. om bijtijds o\*er de Alpen te wippen en de gelegenheid te hebben om eei-st flink op krachten te komen. Dat is nu in dezen herfst misgeloopen. Abnormaal vroeg is de koude ingevallen, met sneeuw en hagel, zoodat de vogels niet verder konden en zich ophoopten in de Donauvlakte. Ze zochten hun toevlucht in de huizen, want gelukkig zijn de zwaluwen zoo half en half huisvogels. Natuurlijk was iedereen met hun lot begaan en nu nam de Weensche Vereeniging tot Bescherming van Dieren liet nimmer genoeg te prijzen besluit, om op waarlijk moderne wijze die zwaluwen te redden. Zij maakte door middel van de pers bekend, dat iedereen zwaluwen bij haar kon afleveren. Een leegstaand huis werd door middel van latten en draden tot zwaluwenwoon plaats ingericht. De Oostenrijksche Luchtvaart stelde gratis haar vliegtuigen beschikbaar en zoo werden duizenden vogels naar Venetiëgebracht. Kr gingen er ook per specialen wagen met den trein en hoewel toch nog een groot aantal vogels, zoowel in het rusthuis als op het transport om het leven zijn gekomen, kon het gros van deze vroege trekkers gered worden. Het geval is belangrijk genoeg, om te trachten er nog meer van te weten te komen. Gelukkig bestaat er onder de vogelbeschermers een zeer goede internationale verstandhouding en wij hopen van onze Weener vrinden nog wel het een en ander te vernemen. De trek der zwaluwen duurt nog voort tot tamelijk laat in October. Het is wel mogelijk dat latere troepen betere weersgesteld heid treffen en nog zonder haperen de Adriatische zee bereiken. Uit dit geval blijkt ook weer, dat de vogels niet vooruit gewaar worden, welke moeilijk heden hun te wachten staan. Hoe en wanneer ze door de trekdrift overmeesterd worden, is voors hands nog een raadsel. Vooral de zwaluwen doen vaak onbegrijpelijke dingen, ook in het voorjaar. Zoo herinner ik mij, dat een jaar of veertig geleden een sterke troep boerenzwaluwen in het begin van Maart, dus meer dan een maand te vroeg kwam opdagen in de buurt van Amsterdam en een schuilplaats zocht in de stallen van Paardenburg in Ouderkerk. Ik heb niet te weten kunhen komen, wat er precies met hen gebeurd is. Ver moedelijk zijn ze de een'na den ander verhongerd. want dat kon wel niet anders. , Zwaluwen broeden nog laat in het jaar en zoo kan het gebeuren, dat de achterblijvers van de laatst u broedsels niet meer weg komen en in sehuilhoeken. dikwijls in oeverriet, 's'winters te gronde gaan. Hieruit en uit abnormaal ver vroegde voorjaarstrek laat zich verklaren, dat men vroeger wel gemeend heeft, dat zwaluwen in slijk en modder zouden ovei-winteren. Dit geloof heeft zich staande gehouden tot in de vorige eeuw en vond een, hoewel weifelend, aanhanger in een der beste vqgelwaarnemers, die er ooit geweest zijn nml. Ciilbert White. BOLS Z.O.CENEVER ELKEN DAG N GLAASJE KRONIEK Trudcr llurn "IMTIIC de film ..Trader Horn" gezien heeft, zal T T zich verbaasd hebben tegelijk over de verwonderlijke schoonheid en .,durf" der dierentafereelen «'-n over de verbazende wansmaak en platheid van het intrigetje. dat maar zoo onnoozelweg naast die natuurgeweldigheden komt te staan. Do Amerikanen zijn blijkbaar niet fijn onder scheidend in hun emotioneel*.* behoeften. Men ver schaft hun de ongeëvenaarde grootheid, de allerzeldzaamste bijzonderheid van het dierenleven, zoo maar op een presenteerblaadje, maar zonder de lieve lieflijkheid van het snoezige en aanhanke lijke meisje, dat den edelaardigen jongeling, met het helder oog. aanbidt, schijnen zij niet te kunnen bestaan. En zoo trippelt gezegd meisje, in haar elegant model badpakje, met de lange sneeuwwitte beenen. trots Afrikaansche tropenzon en den uitbundijjen kappei-shaardos. daar tusschen die wilde zwartjes rond. z«>o aanbiddelijk ..frèle" en smet 1<«is aristocratisch, dat het alles tot een nare comedie wordt, die -met het eerste deel van de film niets heeft uit te staan. En toch zijn ook die latere scènes met de wild«-n indrukwekkend vanwege de benauwende eentonigheid der tam tam* en de obsedante herhaling van altijd weer dezelfde gezongen frase, zoo vreemd dreigend. zoo heimelijk \ol bedoeling in haar geëxalteerde opgewondenheid, dat men deze dierlijk impulsieve menschelijkheid niet zonder beklemming bijwoont;. Zoo ongeveer, zou dierlijk, zoo kinderlijk moeten ook bij ons de middeleeuwen (én zelfs vroeger) er uitgezien hebben, toen de menschen nog bijna. enkel op emoties leefden en het verstand bij de minste aanleiding werd xiitgeschakeld. En wie zich dit realiseert. Verbaast zich over de ontmoeting, die in deze film plaats vindt tusschen de 20e eeuwsche blanke beschaving en dit. men kan zeggen vóór-middeleeuwsch primitieve, negerbestaan. IVee uitersten butsen hier.op elkaar en het resultaat is* ....een vark'-té-pleizier. mot een flauw roman tisch aftreksel overgoten. Daar ginds, bij de negers. is men zeker nug lang niet aan realistische groot heid en schoonheid toe. maar daarginds, in Amerika. is men er ook gewis niet aan toe. als aan een zoo machtig monument zulke bazar-versieringen ge hangen moeten worden. Het maakt deze gansche filmvertooning zoo pijnlijk hybridisch, dat men zich haast schaamt mede te aanschouwen, hoe de rauwe ontzaggelijkheden van het natuurleven samengeperst en vernederd worden tot de valsche lievigheden van een shillingsromannetje om aan de sentimentaliteit van een grove menigte te kunnen voldoen F. C. CORRESPONDENTIE. G. H. ie Haarlem. De toren op het schilderij van Oornelis de Bie is inderdaad de ontworpen, doch nimmer gebouwde toren van de Nieuwe Kerk .op den Dam te Amsterdam. l.'l'_