8 DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 10 OCTOBER 1931 No. 2836 No. 28)6 DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 10 OCTOBER 1931 J. D. S T RU IJ S & Zn. Tel. 37906 - AMSTERDAM - Prinsengr. 837 BEGRAFENISSEN CREMATIE TRANSPORTEN \ N.V. Meubelmagazijn Eden" MOLSTEEG - AMSTERDAM BOEKENKASTEN HOTEL- CAFÉ-RESTAURANT HET GOUDEN HOOFD REMBRANDTPLEIN AMSTERDAM Modern Comfort-Lift-Stroomend water-enz. , Logies met ontbijt f 3.50 per persoon Koldewey & Corbière Leidschestraat 30 * Amsterdam SPECIALITEIT IN: Kinderbadkuipen Badtafels Baby bascules Linnenmanden NORDDEUTSCHER-LLOYÜBREMEN. LLOY D-EXPRESS ? NAAR NOORD-AMERIKA r Snelste dienst der wereld met de snelvarende Mailschepen MBREMEN"-?EUROPA"-?COLUMBUS" OVERTOCHT SOUTHAMPTON/CHERBOUBG-NEW-YORK IN 5 DAGEN. Verdere inlichtingen en brochures verstrekken de HOOFDAGENTEN NV W" H. MULLER & Co., PASSAGE- EN REISBUREAU, AMSTERDAM, DAMRAK 90-TELEFOON 47008. GEKARD B. RIJKE Jr. BINNEN ARCHITECTUUR KEIZERSGRACHT 559 - Telef. 30559 Compl t e Meu b i l e et i n g BEGRAFENISVEREENIGING N. SAX r. AMSTERDAM Z (Hoofdkantoor) BU88UM (Bijkantoor v/h Qooi) P. C. Hooftstraat 38 Brinklaan 138 Tel. 2O341 2425O BBBSSSBB» Telefoon 2275 BEGRAFENISSEN ? CREMATIE - TRANSPORTEN STEENHOUWERIJ D. WEEGEWIJS Rapenburg 44?AMSTERDAM Tel. 42662 ARM ERWERKEN H. POLMAN TUIN OVERTOOM S26 < Telefoon 82660 Begrafenissen * Transporten * Crematies Pendules, Horloges, Stijlklokken, Wekkers, Barometers, Gouden en Zilveren Werken Grootste Sorteering Goedkoopste Prijzen N.V. v/h. Gek. BREEN NIEXJWENDIJK 172 HAARLEMMERSTRAAT 64 ROZENGRACHT 53 Ateliers voor reparatiën aan Uurwerken, Goud en Zilver VOLZON" HONING IN ELKE WONING 3 gulden per 5 pond franco na ontv. v. postw. of op giro 55328 mm- & WASCENTRAIE van den NEOERL. IMKER.8BOND Ruysdaelstr. 108 A'dam G.]. DE KONINGSZOON Keizersgracht 447, Opgericht Ao. 1739 CENTRALE VERWARMING. VERWEEGEN & KOK AMSTERDAM KALVERSTR. 86-90 DEN HAAG NOORDEINDE 64c. Damestasch, lang onderzijde 2O>/2 cM.f hoog 12", cM., zoowel voor- als achterzijde ECHT CAMELION, f in Kfl beige of grijs, moirévoering ... . . ,... . ? IU.UU Franco toezending na ontvangst van postwissel of giro, groot f 1O.75 w ^ l Voornaamste Kleedinqinrichtin op elk gebied Schilderkunst door A. Plasschaert II. \VloKerwma. hij k. l o . v ka m p, Ik zou haast schrijven: deze tenioonstelling voldoet aan een bestaan de behoefte. I Iet werk van Wiegersma AVrt» toch aan te weinigen bekend en het verdient een algemeener waar deering. I>i"/u verzameling bij Kievknmp maakt dat op omveerstaanbre wijze duidelijk. Wiegersma is onder de tegenwoordigen een gnn.sch ongewone ver schijning. Hij is een goed schilder en een goed dokter. Wij besprek* n hem hier als schilder, en als een talent, -dat in weinig jaren kwam tot een verkwikkende hoogte, l lij begint laat in HIJ n leven te schilderen, en het spreekt van '/elf. dat, zulke schilders als zij begaafd zijn. snelle en groot e vorderingen maken; de geest steunt dan op forsche wijze de begaafdheid; ?de rijpheid van den geest zoekt zich. niet overijld, maar spoedig te ver-, werkelijken : het hart en het h«ofd. die meer reeds ervoeren, willen dat openbaren in het werk, of met andere woorden: psychologische ervaring steunt de daden van het hart. J l et werk van Wiegersma is een over tuigend voorbeeld van deze stelling: IVicHfrunut in ccn iH'f/clioloi/iwIi Hrltil?Irr. /ulke psychologie kan het rijpst en het rijkst worden te zien gegeven in de beeltenissen van menschen: \Viegersrna is een ncltildcr run imnxfhcn. Hij i.s dat van den beginne af geweest, maar toch zijn de ver anderingen in het werk reeds talrijk. Het eerste werk is uiterlijk zeker meer dramatisch dan het tegen woordige. Kr was toen meer onrust: er was meer gebaar; er was de grijns: vooral de lijn was beweeglijk.... Maar de lijn. hoewel soms golvend als in de Bergrede. is in de figuur ? stiller geworden: het volumen werd met grooter nadrang gezocht: de volledigheid in het werk was onweerstaanbate lust. I Let tegenwoordige .schilderij is een groot er drama, maar dat zich terugtrok in het binnenst. De portretten van Wicgefsma, of u Ut ge de koppen, zijn voor wie des schilders leven kent, een volledige autobiographie. /e zijn, grootgehouden. zoo goed als nooit, of nog eerder nooit, vroolijk. Xelfs als zij ironisch zijn ot' komisch zijn ze tragisch, haast wreed, dikwijls laatdunkend van trots. Deze koppe broei Ie n gevaarlijk op wat hen beving. Zij broeden, en het ver teren, het kwijtraken van het geschokt gevoel, geschiedt langzaam en somber. (ie zoudt een schrikkelijke daad uit dit vermoedde gevoel nu en dan haast vreezen. . . . het schilderij be vrijdt den schilder daarvan. Van v.elve spreekt, «lat er vele zelfpor tretten onder dit werk zijn: wie is den schilder meer nabij dan hijzelf. en i it wieii zou natuurlijker uit den d iepsten grond de zielsberoering ko men of de gekwetste trots dan uit tien maker zelf van het werk? De zelfportretten behooreti dnardoor tot de eerst te noemen werken van deze Verzameling. Kn niet alleen het drei gend zelfportret met den blauwen ?muts: ook andere, als dat met de lok van den torero. en het andere waar als bij Hembrundt, de kop opdoemt, vlak van voren uit den zwaren achtergrond, moeten worden genoemd en prijzend Vermeld: van een donkere felheid overtogen is evenzeer het portret van den Vader als het eigen, portret.... Daarnaast zei ik, vindt ge de ironische, vol van een ironie zonder mededoogen. en van eene. die niet schroomt zich zelf te kwetsen als de anderen. IV vroolijkheid in het duet is sinister: die in het portret met den opgedrnai.len snor kwetst. In de Aanklacht, in die te koop-geloopen menigte, die iets heeft van een gepeupel der ziel. vindt ge dat het meest bewogen: tot stilte en, schoonheid werd zulke aanklacht in de groep der drie figuren, het geheim, waar een der figuren zoo; goed als verdwijnt in het opslorpend Joep Nicolas (gouache). Tentoonstelling in Kunstzaal van Lier te Amsterdam duister. Het was noodzakelijk, dat zulk werk voltooid werd in /.ware. verzwegen kleuren het is in zulke kleuren inderdaad voltooid. KI is niets voorbijgegaan in het ..irroole" geheel: alles moest hier verantwoord zijn ! Hoe zou deze Wiegersma naast de gekleede figuur, bij \\ i.- de khWiij eveneens een uiting is. nis kleur. van den geestelijken staat van den menseh. niet het nnnkt eveneens schilderen, het naakt dat een zinne lijkheid is van het lijf. dat er zelf een schoon, bezield bouwsel blijkt t«wezen. Kr zijn hier drie naakten. waarvan het eene. bruin van kleur. en waar de armen boven het hoofd liggen, ongetwijfeld het beste is. Het heeft meer volledigheid in de kleur dan de overige: de lust heeft hier een diepklinkender accent: de vorm is vast en levend: de verdoken kleur leeft hinnen-in: het landschap In-ge leidt als kleur dat wat de hoofd verschijning is van het schilderij: de naakte vrouw. Hierop is dus lu-t landschap begeleiding het is dat eigent lijk altoos van de menseh. Xelfs in de Berg rede.waar het land schap *«7i///!/«»«/?'de grootste beteekenis heeft. Dit land schap met zijn vele golvendegeileelte.il. wr.nr de Christus zit , op den berg en den eeneii arm uitstrekt tot in de lucht: waar .de groepen der luiste renden verborgen staan in de plooien.. der bergen. 2.00 liggen gehuchten in zulk bergland, dit landschap wordt o p 11 i e u w door. het gebaar van den bet oogen den Christus ber heerscht, door dien eeneri a,rm, recht uit gestrekt. ... (Ik heb n bezwaar tegen deze Berg rede als schilderij; de richtingen, die' ontstaan door de (lijnen, der) boomzijn, te oog ell lliet iieheel-en-al tot gebracht i. rust . , ? groepen zrjri to Joep Nicolas (olieverf). Tentoonstelling in Kunstzaal van Lier te Amsterdam duidelijk \-ooi- het Hij d»- schildfi-ij.-n vindt y«- bij Klcykiuup tcekenht<ie». Daarvan ziju i-r 01 »k van tvviH-«;rJci tvaai-dhi-id al* voordracht. Sommigen zijn lineair itroUvml) «'n van dichtbij,t»- ..lezen" als i-».-n vi'j-haal van lijnen t-n in lijnen. Dat zijn de vroegere. De latere draden in de ruimt*»: zij zijn door' licht-en-donker van u'rooter teyen.stelling, en van m-tx»tere kracht. Ook hier vindt ire fiirxuir bovenal, en een soins* bizarre zinnelijkheid: ook hier is het landschap.'al lijkt het het eerste, toch de \voonplaats der menschen: de behniziinr hunner meest al smartelijke gevoelens . . . . * # * Wanneer wij. aan het eind dezer beschoinvinii van dit bcltinurijke u-erk, saanivatten wat ons trof. dan is ons niets anders te schrijven dan dit: wij hebben in Wiegersma een schilder irekre.yvn van duistere psychologie. die dollkelv Wezens schildert Vol. 'nmeiten. die deZe WéZens aantasten tot 's hart es diepten- IV voordracht van deze psychologische gebeurte nissen worden in de koppen van menschen bovenal ireopenbaard, en niet deze psychologie ireoft d*- vaste trrootv voordracht door di- schilderiny den besten de/er werken een overeen komst met de. werken in de musea; zij zijn vollednr als «leze en ze zijn, hoewel er invloeden natuurlijk aan te wijzen zijn. i>crttninilijk ' Het werk van Wiegersma. een werk vol eenzame. tHrntH'hcn. bevredigt reeds. en doet verwachten: Kr is nog geen eind bereikt, er zijn steeds mogi lijk heden, en de opgewekte verwachting is. niet gering: het gemaakte stelt eischen aan wat gemaakt zal worden. Nieuwe Uitgaven Dr. F. v. d. Goos. St<ta(#bccl>.l </er söc'alc Democratie. Uitgave .NV..Ar beiderspers. Amsterdam. Prof. Leo Polak. Efnheitl boven CieloofsrcnleeMheul. Uitgave J. EIMmering. Amsterdam. Ernst UV/«i.'-..Cr«org Letham" (Arzt nnd 3Iördor>' Jloman. l'anl Zsolnay, Berlin. J.T.Trebitach-Lincoln, Der gröszte Abentcnivr der XX Jahrhimderts? Anialthea Verlag, Wien. Otto Heller: dep Untei-gang des Jndentunis". Verlag für J.iteratnr und Politik, Berlin. t *«L,