DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 10 OCTOBER No. 2836 No. 2836 DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 10 OCTOBER 1931 l \ \ Duitsche Boeken Het werk van Ben Traven door Nico Rost IL Traeen ..Die n-einne t l'nirerttitan Verla;/. Jierlin. ZELDEN is wel een auteur in zóó korten t ijd beroemd geworden als -Ö. Trai'fn. Het merkwaardigste Kieraan is. dat deze roem hoogst waarschijnlijk van blijvenden aard zal zijn. Met.. Das Tatenschif/" begon zijn zegetocht door de moderne Duitsche literatuur. Thans volgt ..Die weisse Rose". Wie deze B. Traven is? Copyright Bernard Traven. Mexico" is het eenige positieve, wat we tot heden van hem weten, lieeds vele jaren geleden zoo vertelt men ? moet hij beu van West-Europa naar Mexico geëmigreerd zijn. Op de een of andere onverklaarbare reden heeft hem toen een uitgever om copie ge vraagd. Met on-literaire oprechtheid en eenvoud is hij begonnen zijn avonturen als havenarbeider en boerenkneclit te beschrijven, zijn lot gevallen als bakkersjongen en lichtmatroos. zijn avonturen onder ban dieten en zeeroovers. zijn vriendschap met Indianen en zijn afkeer van .WestEuropa. Ik reken mezelf niet meer tot de Europeanen. De Europeanen hebben me dat langzamerhand wel afgeleerd", lezen we in n Van zijn boeken. Niemand weet in welke stad deze man werd geboren, in welk land hij zijn jeugd doorbracht, hoe oud hij is en hoe hij er uitziet. Ook zijn uit gever ik heb hem er naai' gevraagd weet eigenlijk niet veel meer. Traven zendt hem zijn manuscripten naar Berlijn en hij Traven het hono rarium naar Mexico. Een verder contact bestaat er niet tusschen hen. Toen men den schrijver nu eenige jaren geleden om levensbijzonderheden vroeg, antwoordde hij in het vervolg liever van dergelijke aan vragen verschoond te willen blijven, daar volgens zijn meening de levens beschrijving van een scheppend kun stenaar onbelangrijk was en de aan dacht van de lezers alleen op diens werk, niet op diens persoon diende gericht te zijn. ..Ik voel me heelemaal niet als iemand, die onder de aandacht wenscht te vallen, doch als een dood gewoon arbeider. Zonder naam en roem. Als elk ander arbeider dus, die zijn deel er toe bijdraagt de menschheid verder te brengen. Ik voel me als een korrel in de onmetelijke hoeveel heid zand. waaruit de aarde is samen gesteld. Mijn werk is belangrijk, doch ik zelf -?mijn persoon ben volkomen onbelangrijk. Even onbe langrijk als de persoon van den schoen- '? maker, die het als zijn plicht be schouwt goeie en goed-passende schoenen te maken. De zetter, die mijn boek zet. is even belangrijk voor de cultuur als ik en daarom moet men zich met mijn persoon niet meer bezig houden dan met den persoon van den zetter". Op een vraag om zijn portret zond hij den uitgever een paar honderd foto's van huizen, marktpleinen, fa brieken, straten en plantsoenen met de laconieke mededeeling, dat onder de vele honderden menschen, die op deze foto's vereeuwigd waren, hij zich ook bevond. B. Traven 'antwoordt nimmer op brieven of telegrammen, 1 die men hem zend|. Krijgt hij op een gegeven moment genoeg van de lite« rat uur en de vele andere beslomme ringen des dagelijkschen levens, dan reist hij naar het binnenland van Mexico en laat maandenlang niets van zich hooren. Zeven boeken zijn thans van hem verschenen, (slechts twee daarvan Das Totenttrhiff" en Die u-eissc Hose" zijn reeds officieel bij den boekhandel verkrijgbaar, de anderen verschenen tot heden alleen in een zoogenaamde BucKgemeinschaft") terwijl nau welijks zeven woorden over zijn persoon en leven bekend werden. Als stoker heeft Traven op een doodenschip" een paar reizen gemaakt. Op een van die schepen dus, waar van de reederijen zeker zijn, dat ze geen zware stormen meer kunnen uit houden en die gerust kunnen onder gaan, omdat de verzekering immers toch betaalt en het leven der man schappen niet zoo heel belangrijk is. Jarenlang was hij goudgrayer in Alaska en heeft hij in streken ge werkt, waaruit zelden iemand levend weerkeert, als plukker werkte hij op katoenplantages, waar men een hongerloon ontving en als veedrijver was hij wekenlang met groote kudden onder vi eg en moest hij gevaarlijke ge vechten met st raat roo vers en ban dieten leveren. ..Al deze reizen", schreef hij in n van de weinige brieven aan zijn Duitschen uitgever. ..zijn voor mij noodzakelijk om liet land te bestudeeren en grondig het materiaal te kennen, dat ik mijn lezers in den vorm van romans, novellen, reisbeschrijvingen en op stellen hoop voor te leggen. Ik kan <i<it allen ten slofte niet uit mijn duim zuii/en. Het is mogelijk, dat anderen tlat kunnen, maar ik kan dat niet. Als ik over menschen schrijf, móeten het vrienden van me geweest zijn. moet ik van hun levens volkomen op de hoogte zijn en samen met hen ergens gewoond of gewerkt hebben". Het is hem steeds vóór alles om waar heid, eerlijkheid en eenvoud te doen. Hij heeft een te zwaar leven gehad, te veel beroerdigheid gezien en te goed om zich heen gekeken dan dat hij enkel een auteur van min of meer amusante reisbeschrijvingen zou kun nen worden. B. Traven is een auteur, die nergens, op geen enkele pagina van zijn werk de sociale werkelijkheid uit het oog verliest. Hij is hetgeen hier immers uit volgt: een 100 pCt. revolutionair een schrijver, die steeds en overal uit zijn oogen ge keken heeft en de sociale structuur onzer maatschappij aan een zelf standig en nauwkeurig onderzoek onderwierp. ,.Elk mensch zoekt naar een rechtvaardiging voor de gemeene en onsociale daden, die hij dagelijks begaat en wil deze hierdoor minder gemeen en onsociaal doen schijnen", schreef hij in een van zijn eerste werken. Soms is hij van een hardheid en bitterheid als we bij weinig schrijvers ontmoeten: ..Wie werken wil, vindt werk. Alleen moet men nooit aankloppen bij diegeen, die dit zegt: die heeft nooit werk voor je ei» weet ook geen adres waar je werk zou kunnen krijgen". Als Sinclair's ..OU", en Hergesheimers ,.TampicoM is ook,,Dieweisse» Hose" een petroleiimroman, Die WeisseKose" ligt in Mexico en is een Hazienda, die sedert eeuwen in het bezit van Indianen is. De CondorMaatschappij wenscht haar te annexeeren, agenten doen een bod, doch de bezitters weigeren. ..I^and ist ewig. CJeld ist nicht ewig. Darum kann man Land nicht gegen. Geld vertauschen". Zoo sprak de Indiaan Hacinto Yanicz, de bezitter van ,.de Witte Koos". Maar MrCollins, de directeur der CondorMaatschappy zegt: Was kümmert uns der Mensch. Wichtig ist nur das 01". Tusschen deze twee werelden gaat de strijd om het bezit der Witte Hoos". Wanneer Hacinto blijft wei geren lokt Mr. Collins hem naar San Francisco, waar hij zoo heef toevallig onder een auto komtWichtig ist das 01". Traven geeft in dit boek een scherpe kritiek op het Amerikaansche groot kapitaal en tevens een hooglied op de natuur en de Indianen. B. Traven is een onbekende, die misschien niet eens Traven heet. Zijnpersonalia zijn even onbekend als die van onbekende dichters der aloude volkszangen, die eveneens nadat ze hun verzen geschreven hadden zich daarachter verscholen en onbekend. bleven. KOFFIE OP 4600 VOET HOOGTE ' ? ' ?..?'. ... ? Muildieren met koffie beladen, dalen uit het hooggebergte van Java met de zekerheid van hun instinct de smalle paden af, waar vaak geen twee elkaar kunnen passeeren. De oogst daarboven is van zulke uitgezochte kwaliteit, dat alle moeite, die men zich getroost om het gewas uit dit hoogland te verkrygen, ruimschoots beloond wordt. De koffie, dit kostelyk product, wordt coffeïnevry gemaakt om haar geschikt te maken voor ons gevoelig organisme. By onze moderne levenswyze is de stofwisseling zelden sterk genoeg, om de coffeïne. die wy met den edelen koffiedrank opnemen, voldoende af te scheiden. Koffie Hag brengt meer genot en betere gezondheid in Uw huls. Ze is gegarandeerd coffeïnevry en bezit door een byzonder hoog extractgehalte alle kenmerken van een uitgezocht fyne pittige plantagekoffie. l iNAAR DE POOLSTREEK De Fjorden Laplanders door Ivans de menschen aan het bruisonde leven, dat hun voorbij gaat.. .. Dan eens somber, dan eens lieflijk, nu in regen en mist gehuld, dan stralend in de zomerzon, zoo nemen wij de herinnering met ons aan de Fjorden, de ontelbare kronkelende Opvallend is het. hoe dikwijls wij op onze uitstapjes aan land de Noor.sche vlag te zien krijgen. Ook bij alleen-staande huisjes, mid den in de bergen, ontbreekt zelden de hooge stok met, in den top, de kleuren van Noorwegen. 4 AN de Oostzijde van -^^ de Sogne-Fjord, op een heuvelachtige l a n d t o n g. staat het kolossale beeld van Fritjof. met het gezicht naar zee gekeerd. En aan de overzijde van de Fjord -?te Balholm zit een bronzen koning Bele op zijn koningsstoel en strijkt zich peinzend den langen baard. Hier was het zooals de sage verhaalt . dat Fritjof, die ..menschen en («oden hoon sprak", als bedelaar vermomd. aan het hof kwam van den ouden Koning Bele. die Fritjof's bruid Ingeborg tot vrouw genomen had. En hier was het. dat de Koning. vermoeid van de jacht.' zich op den blooten grond te slapen legde, met Fritjof als wachter. Entoen zong een zwarte vogel den wachter het lied der verleiding voor: ..Dood den grijsaard! Neem uw Ingeborg thans weer!" Maar een witte vogel zong: ..Schelm ! Wilt gij den slaap vermoorden?" En Fritjof trok zijn zwaard en slingerde het ver van zich in de bosschen.... Aan die beide vogels hebben 'wij dikwijls gedacht in de, Noorsche Fjorden. ? Droef, onheilspellend zingt hier de zwarte vogel van sombere, grauwe wanden, die loodrecht neervallen in het blaivwgroen van het water; van de massieve, soms lompe berggevaarten. die zeldon lieflijk zijn, als 'elders zoo vaak; van donkere luchten en zware regens; van sneeuw en ijs onder een loodkleurigen hemel! Maar de witte vogel zingt van zonnestralen, die op de rotsen en, daarboven, op de gletschers en sneemvveldon spelen en die, om de als sluiers doorzichtige water vallen, n blinkend kleed weven van schitterende droppels en zacht ge kleurde regenbogen. Ook zingt hij van de klare diepten der Fjorden en van de kleine 'dorpen en gehuchten, die, aan den ingang van vriendelijke zij-dalen of aan de kust gelegen, ver over het water hun groet zenden: den groet van eenvoudige, eenzaam leven-. --Y', *????*. voelarmen, die de zee uitstrekt in den steenen muur van de Noorsche ge bergten. Op verschillende plaatsen zijn wij aan land gestapt. Auto's of de kleine, van ouds bekende Noqrsche karretjes (voor twee personen, op twee Wielen, met n koetsier achterop en n paard ervóór) hebben ons langs de goedonderhouden straatwegen door de wilde, schilderachtige dalen van liet binnenland gevoerd tot op groote Koogten, waar sneeuw en geweldige gletschere liggen en een koude wind ons om de ooren waait. Vergezichten hebben wij bewon derd, staande op hooge bergen en neêrblikkend in wilde dalen met diep onder ons -?enkele huizen of misschien een dorpje of liet uiteinde van een der Fjorden: een groen-blauw spiegelvlak tusschen steile wanden. En een enkele maal zijn ? wij van de eene Fjord naar de andere gereden, terwijl ons schip ons wachtte op de plaats, waar wij aankwamen: onze trouwe, drijvende woning, die wij allen telkensweêr als een tehuis" begroeten. Eén enkele maal heeft, bij onze uitstapjes in en om de Fjorden, de regisseur mér gedaan dan de Natuur. Het was bij ons bezoek aan een kamp van l^aplanders, waarbij wij onwille keurig herinnerd werden aan de uit muntende regie, die Amerikanen en Engelschen zoo dikwijls op Marken bewonderen. Dames en heeren lappen hadden zich in hun beste, kleurige pakjes gestoken en stonden of zaten in groepen vóór of bij hun tenten. . Deze -waren opgeslagen op oen heuvel achtig terrein, vlak bij den straatweg naar Lyngseidet. Aan de andere zijde van een bruisende beek. die men op een Kouten brug overstak, weidde onder de boom en een talrijke kudde rendieren. ? De bedoelde dames n heeren alsook vele kinderen boden ver schillende voorwerpen, niet onaardig in rendier-Koren gesneden, benevens bonte kleedjes en andere fraai igheden .te koop aan: ook l Aappen'zijn zakenrnenschen. De dames in ons midden lieten zich verteedei en door den aanblik van Laplandsche bobies, wes halve de heeren zich ver plicht gevoelden bij de ? gelukkige ouders inkoopen te doen. Zoo verliep liet bezoek tot wederzijdseh genoegen. Op n punt had de regie gefaald: het inner lijk van de tenten was (laat ons zachtzinnig oordeelen) niet óver-rein en de lucht, die men er inademde. vormde een onmiskenbare tegenstel ling met die van Spitsbergen. waarin alle bacteiiën ontbreken! Ook de nous ging er te gast aan geuren, die ongetwijfeld hier (gebruikelijk zijn... Zoo zijn wij uit onze poëtische stemming neergedaald tot het proza dezer aarde. ... Nieuwe Uitgaven Dr. G. M. Verrijn Stuart. Bunkpolitiek, I Ie geheel herziene druk. N .V. Uitg. Mij. v. h. G. Delwei, Den Jlaag. Prof. Mi. G. Hussel. De rechts positie ten opzichte van den jiseits. Van der Marck's Uitg. Mij. Am sterdam. A. TJ. A. de Kat Augelino. Staatkundiy beleid en &rs/i*Hr«-orv >n \cderl. Indié'. He deel. De overheidszorg in Ned.-ImÜ. Uitgave Martinus Nijhoff, Den Ilaajr. Dr/C W. Koldanus. Coenraad ra n' Jieuningen. Met portret en facsimilé, Uitgave Martinus Nijhoff, Den Haag. Dr. J. B. Slotemaker de Bruine. Christelijk Sociale Studiïn. Uitgave X.V. G. J. A. Kuys. Zeist. Dr. J. I-eest. liijbclkfnni*. voor het voortgezet onderwijs en Hoofd-' actestudie. ? Uitgave W. J. Thieme ?fc'-Cie. Zütfen, "A. S. Neill, Probleetnkintleren. Uit' gave van Holketiur <!c Warendorf, Amsterdam. Mn II. A. van Nierop. Schetft van het Hankicezcft» Uitgave Erven Bohn, Haarlem. l