J DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 17 OCTOBER 1931 No. 2837No. 2837 DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 17 OCTOBER 1931 HERBERT HOOVER door Dr. Jan Romein DE economische crisis heeft ook in het land van haar oorsprong de Ver. Staten haar baan nog niet voltrokken, ja nog niet eens haar hoogtepunt bereikt. Het jongste plan van den President is er een nieuw bewijs van, te sprekender wanneer men het niet zijn moratorium-voorstel van einde Juni vergelijkt. Dat immers heette bedoeld om Duitschland te helpen, het plan van nu is voor Amerikaanschbinnenlandsch gebruik bestemd. Hetgeen op zich zelf reeds duidelijk maakt, voor wie het nog niet wist, dat nu ook de financieele crisis in het rijkste land ter wereld in een critiek stadium beland is. Het plan zelf getuigt daarvan, juist door zijn beperkten opzet, nog luider. Hoover wil n.l. o.a. een fonds vormen van 500 mill. dollar en die samenbrengen in een afzonderlijke maatschappij, de Emergency Credit Corporation", welke, zooals de naam reeds aanduidt, hulp wil verleenen op die bedreigde punten, waar vastgeloopen of bevroren" credieten het toch reeds groote aantal bankroeten zouden kunnen vermeerderen. Derge lijke punten zijn er in Amerika vele ; niet onwaar schijnlijk behooren alle hypotheekbanken erbij, die tijdens de boom-periode lukraak gelden voor geschoten hebben op land! en bebouwde eigen dommen, die nu zoozeer in prijs zgn gedaald, dat bij uitstel van betaling der hypotheekrenten, zelfs gedwongen verkoopen niet bij be nadering tegen de verstrekte gel den opwegen. En wat niet op die manier ..in den helschen pit vergaat", om met Maerlant te spreken, verdwijnt of dreigt te verdwijnen door de koersverliezen op aandeelen en. obligaties, spe ciaal buitenlandsche, geleden, of wel voorloopïg vast zit in ..be vroren" (lees verloren) credieten aan Zuid-Amerika en Duitschland. Wat tegenover al deze vor deringen het?betrekkelijk be scheiden bedrag van 500 mill. dollar zal vermogen, dat boven dien toch weer door de credietinstellingen zelf zal moeten worden opgebracht, mag Hoover weten; ons doet het voor alsnog aan dien man denken, wiens huis op instorten stond en die tegen zijn vrouw zei: laten we de piano eens verzetten, wie weet of dat niet helpt"; of m. a. w. aan wat men een .ioptimistische wanhoopspoging" zou kunnen noemenl). Of het inderdaad niet meer is, zal de toekomst moeten leeren, zeker is alleen, dat het o.i. geen kwaad kan, zijn verwachtingen zoo laag mogelijk te spannen. De omgekeerde houding, die de wereld tegenover HooVer's eerste plan heeft aangenomen, heeft slechts teleurstelling en erger gebaard. - , * * ' Dan, hoe dit zij, de aandacht van de wereld ia opnieuw voor enkele weken op de Ver. Staten en hun president gericht en in plaats van een bespiegeling over het lot van dit nieuwe plan, Is het misschien beter de voor dit artikel beschik bare ruimte te vullen met een korte beschouwing over den maker van al die plannen, al was .het alleen om daarmee nogeens nadrukkelijk te waar schuwen tegen overdreven verwachtingen, op zijn persoon gesteld. Hier in het bijzonder is daar reden voor. Niet omdat wij willen twijfelen aan de bekwaamheid en doortastendheid van Mr. Hoover, maar wel omdat zijn naam door historische omstandigheden een klank gekregen heeft, die te groot voor hem schijnt. De wereld kent Hoover vooral als den man van de hulp-acties, in en na den Oorlog in Europa, als ook bij de aardbeving van Japan. Niets is ?verder van ons dan zijn prestaties in dit opzicht , te verkleinen. Hij heeft ongetwijfeld destijds door zijn organisatie-talent duizenden het leven ?gered, die anders verhongerd zouden zijn, maar het valt evenmin te ontkennen, dat achter dien ?nimbus van menschenredder de historische Hoover is schuilgegaan, tot schade in de eerste plaats van zijn eigen roep, omdat men nu ook voor het vervolg verwachtingen op hem is gaan bouwen, die hij ook niet bij benadering vervullen kan. Een objectieve beschouwing over Mr. Herbert Hoover dient hem, hoe vreemd het klinken mag, in beschenning te nemen tegen zijn eigen roem. Hoover, die, als zooveel Amerikaansche figuren tot op dezen dag, van Quaker-af stamming is, heef t zijn leven lang diezelfde, voor buitenstaanders zoo onbegrijpelijke en terugstootende vermenging getoond van vroomheid, filantropie en zaken-doen, die men kortweg karakteristiek voor de heele Quakerbeweging kan noemen. Zijn loopbaan is hij begonnen als ingenieur en promotor van maat schappijen in Britschen dienst. Beide factoren, maar vooral de eerste, hebben zijn toekomst blijvend beïnvloed. Zijn Quaker-natuur heeft hem den weg naar het politieke leven gebaand, omdat zij hem den steun verzekerde van vrouwen, sociale radicalen en politieke hervormers. Niet dat deze bij machte waren, hem op het kussen te helpen, maar wel omdat hij daardoor de ge schikte figuur leek om in het kabinet van Harding, als kamerschut te dienen, waarachter men een deel van de corruptie, die diens bestuur gekenmerkt heeft, voor het Amerikaansche publiek kon doen schuil gaan. Zoo werd hij in 1021, beladen met den roem vatt zijn ..relief-work", mi nister van handel. En juist in dit ambt kwam de zakenkant naar voren, die de wereld buiten Ame rika niet of te weinig van hem kent. Hij heeft er een inlichtingsdienst geschapen, die inderdaad zijn weerga zoekt en tijdens zijn president ieele verkiezingscampagne heeft hij dan ook niet nagelaten op zijn succes ter zake met ge paste bescheidenheid te wijzen. Terwijl er vóór hem dagelijks 700 verzoeken om inlichtingen bij het departement inliepen, steeg dat getal onder zijn bewind tot 10.000. Dankbare firma's steunden zijn campagne met hun reclame in den trant van ,.vóór en na het gebruik van Hoover's departe ment". De gunstige getuigenissen" van genezen firma's publiceerde het departement zelf, alles naar den eisch van een Abdij siroop-agentuur. 2) Een fabrikant in Pittsburgh b.v. schreef (het taaltje is te^typeerend om te vertalen): Just one year ago I consulted with the Phüadelphla Office of the Bureau regarding getting some forelgn business. They gave me a brief education of this bussiness, and produced to give us variors form of assitance and co-operation. Thf results were that in less than six months our export tra de was worked up to where jt was 20 percent of our ? business." Al deze successen zouden natuurlijk uitgebleven zijn, indien er niet juist in die jaren de boom periode geweest was, die ook de nu zoo ruw ver stoorde legende van Amerika's eeuwige wel vaart" geschapen heeft, maar dat belette het Amerikaansche publiek niet dit alles aan Hoover persoonlijk toe te schrijven, wiens methode een bijna magische stralenkrans kreeg, toen hij eens de gelegenheid kreeg, zijn filantropie en zakenkennis in nzelfde Bengaalsch vuur te laten schitteren. Het was in 1923, l Sept., Japan was tot op zijn grondvesten door de aardbeving ge schokt en reeds enkele uren later vergaderden in Washington een groep hooge ambtenaren om een hulp-actie te organiseeren. Onder hen pok Hoover. Waarmee moest men helpen? Met rijst. Waar was rijst en hoe duur was zij ? Hoover haalde een papier uit zijn zak met alle gewenschte ge gevens, hem door zijn eigen, inlichtingsdienst ver strekt. Men kon onmiddellijk aan het werk tijgen, terwijl er anders zeker dagen, zoo niet weken verloren zouden gegaan zijn, alleen met het verzamelen dier gegevens. Nauwelijks minder is hem zijn technische opleiding te pas gekomen. Hu pas heeft in Washing ton dien Amerikaanschen zakengeest ingevoerd, die tevoren nog niet veel anders dan een droom van enkele Amerikanen en de nachtmerrie van vele Europeanen was. Hoover heeft pas, om het paradoxaal te zeggen, Amerika veramerikaniseerd. VERPLAATST Kunsthandel D. G. Santee Landweer naar KEIZERSGRACHT 207 (tus»chen Hartenstraat en Raadhuisstraat) Van 14 OCTOBER tot IS NOVEMBER TENTOONSTELLING TEEKENINGEN RODOLPHE BRESDIN Dagelijks 1O?12 en IA?S uur Amerika was en is nog alles b\j hem. De wereld kent hem en wil hem graag zien als de redder van Europa. In werkelijkheid is hij een onvervalschte Amerikaansche imperialist. Een 100 pCt. Onder zijn leiding, om slechts het meest markante voorbeeld te nemen, heeft d e Amerikaansche regee ring den grooten strijd om de rubber met Engeland gestreden. Zyn kennis van het Britsche Rijk, in persoonlijke ervaring opgedaan, heeft hem niettot den vriend van Engeland gemaakt zooals zijn promotors vóór zijn presidentverkiezing uitba zuinden, en zooals zijn tegenstanders hem ver weten, maar tot een van Engeland's gevaarlijkste vijanden. Hij, dezelfde, die de tariefmuren om Amerika al hooger optrok, zag er niet tegen op, Engeland aan te vallen op grond van het feit, dat het kunstmatig de rubberprijzen hoog hield, en die alles, maar dan ook letterlijk alles in het werk gesteld heeft, om het Britsche monopolie in die zoo gewichtige grondstof te breken een strijd tusschen twee haakjes, die een van de spannendste hoofdstukken uit de modernste wereldgeschiedenis vormt. * * Zoo rees Hoover's ster hooger en hooger. Dooi de brave Amerikanen gesteund om zijn menschlievendheid, door de minder-brave om zijn succes. in zaken, en «door beiden om de prosperity", waarvan hij hun de schepper scheen, bracht hij het bij de presidentsverkiezing van O November 1928 tot 19 millioen stemmen tegenover 16 millioen op zijn democratischen tegenstander Smith. 4 Maart 1920 aanvaardde hij het hoogste ambt, maar het is of zijn goed gesternte hem dan ook in den steek laat, al lijkt het fonds aan waardeeringvoorloopig nog onuitputtelijk. Want precies een half jaar later breekt de groote crisis uit, waarvan het niet waarschijnlijk is, dat zij geëindigd zal zijn vóór het afloopen van zijn vierjarigen termijn. Zyn macht en aanzien is desondanks nog altijd groot. Komt dat door zijn kennis en verdienste, of zou het ook een beetje zijn, vraagt de tegenover het officieele Amerika toch wel terecht zoo wan trouwige lezer, door wat Upton Sinclair in zijn laatste boek zegt: onze kranten heeft hij vast in de hand en onder de honderden correspondenten in Washington is er niet n, die de onder den naam van de sterke, zwijgzame man in het Witte Huis" bekende zeepbel uit elkaar zou durven, laten spatten." 3) Dat Hoover een zeepbel is, zou ik Sinclair niet graag nazeggen; of echter zijn laatste plan er niet een zal blijken, evenals het vorige, lijkt mij al minder zeker en ik ben er van overtuigd, dat men verkeerd doet van Hoover mér te verwachten dan hij geven kan: de bescherming, zoo goed en zoo kwaad als het gaat, van Amerika's finantieele belangen. Dien roem, als het er een is, moet men. hem dan echter ook laten. 1) Een volledige uiteenzetting ervan in The Econo mist van 10 Oct. j.L Uz. 646. 2) Zie Pratical Aids to American business" geciteerd bij Ludwell Denny America conquers Britain" (1930) pg. 65. 3) Sinclair Money Writeê"; dteche vert. Das Geld schreibt" pg. 45. Kon. Meubeltransport-Maatschappij DE GRUYTER Co. 90 ev» cv» DEN HAAG ««»«*«« AMSTERDAM- ~ ARNHEM Internationale Transporten ,i Het Spellingvraagstuk opgelost? door Prof. G. G. N. de Vooys E EX dillettant-taalkundige, de Handelsbladredakteur C. J. J. Westermann. heeft onlangs, een naar de taal zelve zich richtende regeling voor het taalgealacht en de verbuiging" ontdekt, en daardoor ? naar zijn mening het spelling vraagstuk opgelost. 1). Yoor de praktijk van het algemene schrijven en daarvoor dienen toch alyemene regels! is deze regeling" volstrekt onbruikbaar. Twee stellingen van de heer Westermann kunnen wij zonder voorbehoud onderschrijven: 1°vereenvoudiging van de Avoordspelling (b.v. lopen, wenen, mens) raakt niet aan de taal, en is om praktiese redenen aan te bevelen; 2°de beste schrijvers zijn zij, die rekening houden met klank on ritme van de woorden en zinnen die ze neer schrijven. Op grond van de eerste stelling .staat hij in beginsel zeer dicht bij de vereenvoi.digers. Ken nieuw standpunt neemt hij eijjenlik niet in. want <le uitzonderingen die hij voorstelt, zijn in hoofd/.aak reeds te berde gebracht door de Staatskommissie. Dat deze uitzonderingen noch bij voorstanders noch bij tegenstanders van de ver eenvoudigde spelling instemming of jiraktie.se toepassing gevonden hebben, had een waar schuwing nioeten zijn. om deze uitzonderingen niet, op onpraktiese wijze, te vermeerderen! Mijn hoofdbezwaar geldt de toepassing van de tweede stelling. Op. blz. J l lezen \\e: ..Men tu-hrijtt de bttif/hn/sformen tnct 'Ie betbtcliuft flitf ze tjch'-ctt ?irunlfn, . . . J>c lezer nutet ilua ten <innzien futi ilc buiyinyanitUHnifen, u-elke i.ie>fvhrcn'n zijti. ~i''h f<tlii.:<i(tin i]c<lr<i<ien, se imlenhmil lezen." Wie zijn die' ..nieii"I' Als de svhHjxvrs van poëzie en artistiek proza bedoeld zijn, zou ik dezibeschouwing kunnen delen, mits zij zich voor namen, inderdaad slechts de »i's te selsrijven die ze om de klank van hun vers noodzakelil; achten. Dat is lang niet altijd bet geval: maar al te vaak volgen ze slechts de schoolse voorst hrU'ten. Muur is het juist, «hit nlle Nederlanders in boe-ken. tijdschriften, dag- en weekbladen, in brieven en dokuménten buigingsvornien schrijven ..niet de bedoeling dat ze gelezen worden"? Hij !M>"0 stellig niet! Men schrijft ze. omdat men <>p school zo geleerd heeft te schrijven, en alleen een averechts leesonderwijs kan iemand er toe brengen, alle letters te lezen die ei' staan. Wie b.v. in een Bewoon stuk proza zou lezen: ene vrouw, of: iiv de»» grote»» tuin dien men aanlegde" doet feitelik hetzelfde als de onderwij/er in de dagen van Siegenbeek. die correct Xcderlands meende te lezen, als hij uitsprak: jon-ydin-fi. Du lezer van Westyrmaiin's brochure, die het voornemen koestert zich ..volgzaam" te gedragen. un dus alle buigingsuitgangen te lezen, stuit al dadelik op moeielikheden. Op het titelblad, dat toch wel extra verzorgd zal zijn. staat: ..cenu inleiding" naast ,.ccn beschouwing" Ken fijne .ritmiese onderscheiding, denkt de lezer wellicht. .Maar even er boven sta>at-: een regeling! Kn in het Voorbericht: sijn gedachten" naast ..zijne be schouwing"! Op blz. -15 b.v. ..in. den nominatief" en vier regels verder: voor <le nominatief". De .schrijver zal ons waarschijnlik van vitlust be schuldigen en verontschuldiging aanbieden voor deze slordigheden. Elders toont hij,'hoe een ..naai de taal zelve zich richtende regeling" fijn weet te onderscheiden. Hij wijst er op, dat'aanwending -of weglating van buigingsuitgangen .,van beteekenis is voor den zin van de zin", of .?voor den zin rfcr'zin"- (blz. 42). Toch schrijft hij later weer in de eerste betekenis: in dezen zin (blz. 45). Dit is geen vitterij. Wij constateren uit dit geval alleen, dat volgens de aard van de taal zelve" de buiging dus heel anders zou moeten zijn dan volgens de .gangbare regels. De heer Westermann blijft intussen schrijven volgens de oude schrijf taal regels. Eist hij dus dat de lezer al zijn buigingguitgangen uitspreekt", dan leert hij hun zondigen tegen de aard van ,,de taal zelve". Vormen als dien, den zegt de schrijver ,,provoceeren een zeker rhythine" (blz. 42). Maar dan zouden ze ook uitsluitend gebruikt dienen ?te worden, als het ritme het vereist, en niot waar Volkenbondsinterventie in Mantsjoerije Teekening voor de Grxne Amsterdammer" door Joh. Braakensiek De Volkenbond: Moet ik dat zaakje nu opknappen?" de oude spraakkunst. "]' irrond van ireslacht «-n naaiiiv'tl het voorsihrijft! Yenii'ikelik is (h- M «leende diep/.innige \vrklaring van een anngi'hauld u»-val. «"aai- volgens de gangbare grammatica eci. fout gemaakt wordt: ..(lp I'inkstcr-X'mda1.: is. 71 jaar oud. te Wasserbr.ug Hcrinann Schlittgeii ««verleden, den eertijds populairen teekena>»r van de ..Kliegende B1atter" (hlz. 40). Dit is di- bekende si-hooi jongens- en jouriialisteil-fout: een ma.nnelikonderwerp dat 'wat ver achterin de x.ia k-mit te staan, krijgt een hyper-correcte »i. \\'at zegt nu de lieer Westernuinn;' ..Ook de interpunctie, de tot ..even e'eii rust" nopende komma a-.'hter ..overleden", latit zien luie hier. onbewust waarschijnlijk, alles samenwerkte om de «inaüficatie van Sehlittgeii in het centrum van de belangstelling te plaatsen en niet dien klankiuintiekkenden (':) n dien popu lairen teekenaal1 te releveeren." (lok het "volgende voorbeeld, waarin de welbekende ..warme») dank Wordt gebracht" getuigt, volgens de heer West erinann. van fijn taalgevoel. Ieder begrijpt dat een ..regeling" van de buiging die op cufonie. op ..klankaantrekkinji". op ..rele veeren". moest berusten, een radikale omkeer van liet gangbare systeem zou betekenen, en in de praktijk zou neerkomen op volslagen anarchie. Als de schrijver van de/.e brochure het volirend jaar minister van cmderwijs \verd. en zijn ..op lossing" van het bui^ingsvrnagstuk bindend voor schreef, zou hij niet alleen'alle onderwijzers, maar ook al zijn mede-journalisten in de grootste verlegenheid brengen. De besproken brochure is eigen! ik een'triptiek; het middenstuk wordt geflankeerd door een. voorrede van Dr. l'. H. van Moerkerken en een narede van A. Jager. De ingenomenheid van Van Moerkerken niet deze ..verstandige, zakelijke voorstellen" is begrijpelik: ze komen, wat de woordspelling betreft, vrijwel overeen met zijn eigen praktijk. Maar de buiging? Wie de romans van Van Moerkerken leest, zal bemerken dat deze zich geheel laat leiden door de'oude schoolregels, en niet dooi de ..eufonie". Eigenaardig is zijn zelfbedrog. In de Inleiding schrijft hij over ,.de vraag of men de buigings- n en -en moet afschaffen als verouderden onzin", en laat dan volgen: Zelfs al stond er in het ..Wooril«-nlij-tje" achter ..onzin" een v., dan zou ik mij to.-h d»- vrijheid m«»>-ten kunnen ver« ?«?»,luveii.. terwille van ? eufoiiie <?!' van rhythni" t-sclji-ijven xooaN ik liier d«-.-d." Maar als hij tui eens -.-vin w.-n had: ..moet aftresehaft worden al- veimulei-d'- ««n/.inir" Ik durf wedden dat Van Meerkerken dan. ondanks de ..eiil'onic". u'eeii ogenblik, in de ver leiding yyWecst /"U /ijn oiu el' een » achter te zetten! IK' aandachtige lezer zal <«"k et-n inkonsekweiitie in dit betoog opmerken. In het heirin ontstaat de indruk'al«of het verdwijnen van de buiging.*iiitgangen voor de dichtertaai een onherstelbaar verlies zou-betekenen. Aan het slot vernemen We. dat. ..gezien en gehoord de voortreffelijkste Kngelsche dichtertaai", in dat .geval een nieuwe Nederlandse dichtkunst volstrekt niet voor de oiule zon behoeven onder te doen. Weet Dr. Van Moerkerken niet. dat het niet nodig is. dit onderstellenderwijze te zeggen l- Kr zijn immers di?hters van betekenis, oudere en jongere, die sinds jaren getoond h»»bhon.'de oude buiging, geheel of bijna geheel te kunnen missen Jr Onjuist is ook Van Moerkerken':? mening dat de regering de vereenvoudigde spelling reeds lang ingevoerd zou hebben, als de regel omtrent de buiging er niet aan toegevoegd- was. Integen deel: bij het grote publiek is de afkeer van onge wone woordbeelden (als ro, ntcn* t veel groter dan tegen de vormen zonder »». Het beste bewijs is. dat het H>n\<lcM>hnl zijn lezers geen stukken in vereenvoudigde spelling .voor durft zetten. maar wel de bijdragen Van Albert Verwey. zonder de buigings->i! De instemming van de onderwijzer De Jager met «leze anarehistiese buigings-vooi-stellen inoet op een vergissing berusten. Wellicht heeft de lof die hem in de brochure toegezwaaid wordt, hem. wat in de war gebracht, lmmers. in iemand die alle buigingsuitgangen die men verkiest te schrijven, ook wil laten lezen, gelijk in Siegenbeek's dagen, kan een moderne onderwijzer, die gezond lees onderwijs geeft, moeielik een geestverwant zien. l) De spelling ran De Vries en Te Winkel, Wijziging op enkele punten. Voorstel t<;i een rtiiélinu in zuty ttialneslacHt en ' wmirdbuiuinB dyor C. J. J. VVesterjnaii'i (Groningen?J. B. VVolters 1931). \