DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 31 OCTOBER 1931 No. 2839 No. 2839 DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 31 OCTOBER 1931 N l' t Hoe men een stad ontdekt door Jan van Nijlen I? U zijn ontdekkingsreizigers, die ?* op speciaal gebouwde schepen een bemanning aamnonsteren om een onherbergzaam ijsveld te ont dekken; er zijn avonturiers die met negerkaravanen doordringen tot in het hart der oerwouden; anderen die zich in de pij van bedelinonnik hullen om een heiligdom te betreden dat sedert eeuwen aan nlle oningewijden was ontzegd, er zijn er ook, zooals de Maistre, die zich tevreden stellen met eene i'eis binnen de vier wanden hunner kamer en er meer wijsheid ontdekken dan hunne vagabondeerende broeders in het groot heelal; er zijn tenslotte rustige rei zigers, die onvrijwillige ontdekkingen doen en aan wie de geest en liet hart eener stad, waar zij sedert jaren ronddolen, zich plots openbaren. Tot deze laat sten behoort A. Guislain die een boek over de stad Brussel liet verschijnen. 1) Het is altijd een vreemd geval, zulke ontdekking. Meestal wordt zij gedaan, noch door een vreemdeling die de stad voor het eerst bezoekt, noch door een ingezetene, die er geboren is en wier voorouders er van vader tot zoon hebben gewoond, De eerste ziet alleen het pittoreske, de eigenaardigheden in uitzichten en gewoonten, waardoor de stad die hij bezoekt afwijkt van de plaats waar hij gewoonlijk verblijft. De andere ziet eenvoudig niets: hij leeft in zijn milieu, hij is er mee vergroeid. Meestal is de gelukkige ..ontdekker" een ontwortelde die op het meest gunstige oogenblik, wanneer geest en gemoed nog vatbaar zijn voor de vervoering die een nog niet gezien schouwspel in hem verwekt, uit den ouderlijken tuin in een nieuw land wordt overgeplant. Wat hij alsdan ziet en gevoelt blijkt onuitwischbaar. Hij zal alles weldra vergeten, hij bemint, hij geniet, hij leeft. Maar wanneer hij, na den levensroes, tot bezinning komt en beseft dat het beste, deel zijner jaren voorbij is, ziet hij het trouwe decor zijner jeugd mek een ander oog. Hij ziet het als een* getuige van het verleden, als een weerschijn van bet verloren ge luk; wat hij vroeger enkel gevoelde, begrijpt hij thans. En hij ontdekt plots de ziel eener stad, of liever het beeld dat de ?tad in zijne jeugd voor hem is geweest. Want de mensch ontdekt ten slotte nooit iets anders dan zichzelven. Brussel is, ook voor vele Neder landers, eene bekende stad. Aardige, opgewekte stad, zullen de meesten zeggen. Anderen, die strengel* eclec Spoor's Mosterd W. A. Spoor Jr., p de z.g. IJselweiden werden vroeger door de bewoners der omliggende dorpen groote kudden ganzen gehouden. De mannetjesganzen werden door de eigenaren van een ring, met ieders bijzonder merkteeken, voor* zien. Op bepaalde tijden trokken dan de eigenaren naar deze plaats, om de genten te ringen". Hierdoor zou de naam Gendringen" ontstaan zijn. Zoo vertellen de oude archieven over het wapen der gemeente Gfcndringen. Elk pakje Koffie Hag bevat bons op premies en wapens zegels voor het artistieke verzamelwerk Nederlandsche Heraldiek". Prospect! op aanvrage verkrijgbaar. Koffie Hag brengt meer genot en betere gezondheid in Uw huis. Ze is gegarandeerd coffeïnevrij en bezit door een bijzonder hoog extractgehalte alle kenmerken van een uitgezocht fijne pittige plantagekoffie. tisch zijn aangelegd, zullen beweren dat, als algemeen uitzicht, Brussel niet veel meer is dan eene mislukte copie A*»n Parijs, eene zich tot groot stad opblazende provincieplaats. An deren nog laten zich verleiden door het goedmoedige folkloristische leven van sommige wijken, zooals de Xederlander zich laat verschalken door liet aardige en pittige van het Westvlaamsch of Antwerpsch dialect. Zij hebben allen gelijk. Dit bewijst eens t« meer hoe een stad, net als elk schouwspel of landschap, van uit zicht verandert en eene andere im pressie verwekt volgens het oog dat haar bekijkt. En daarom kan men elke stad telkens weer opnieuw ont dekken. Zelfs de meest klassieke monumen ten zijn niet onveranderlijk. De opeenvolgende generaties reageeren daarop op zeer divers-e wijzen. Het is zeker dat de tijdgenooten van de Nctre-Darue van Parijs die kerk geheel anders bekeken als Victor Hugo en dat Hodin haar heel anders zag als Huysmans. Welke zal de indruk zijn. die die geweldige steenmassa van het Jus titiepaleis" te Brussel maken zal op de generaties van over een paar honderd jaren? Die zullen misschien denken aan N inive en Babyion. Alles verandert, alles leeft, omdat wij incnschen leven en veranderen. Het is dan ook niet zoozeer het uitzicht van de s-tad, haar geschie denis, haar monumenten die de schrijver van Découvertède Bruxellea heeft willen doen uitschijnen, dan wel de geest der stad, de mentaliteit harer bewoners, de atmosfeer waarin zij thans ademt. Het boek van A. Guislain geeft dan ook een vrij jukt beeld van het actueele uitzicht van Brussel. De auteur is gelukkig niet een van die geleerde gidsen, die al daar maar hunne historische en ar cheologische kennis ten toon spreiden ten gerieve van gemakzuchtige reii.igere, die, in zware autocars, btcden en landen doorkruisen. Découvérte de Bruxelles is een boek voor den wandelaar, den amateui' van alle aardsche goederen, die eenzaam en nonchalant langs oude straten loopt, en daar, zoowel als in de meest moderne wijken, de schoonheid ontdekt in eenen van haar duizenden vormen. 1) Abert Guislain. Déeouverte de Jiruneeüea, L. Eylaniiné, Bruxceltea. Naar eigen ontwerpen in onze werkplaatsen te Ooslerbeék vervaardigd EUBELEN Sea~Horse de allerbeste uoutwyn Je enever M.P.POLLEN6-ZOON ROTTERDAM Vóór de stoomfluit giert..,. vóór uw vertrek naar Ind'i .... uw leven in de tropen verzekerd.... Inlichtingen MIIIMII 'S GRAVEN H A G E A msterdam-Utrecht- Rotterdam DllPLCX MCU Dessert- en melk chocolade met zachte chocoladevutling, aange naam van smaak. 2 IET TOE DAT GE . D R O ST E S K R IJ O T THE AMERICAN LUNCHROOM Cy. KALVERSTRAAT 16-18 AMSTERDAM RESTAURANT A LA CARTE PLATS DU JOUR . ,,ln de groene" de Hm'riek vergeten" ! waar heeft die pruldichter gezeten" l zei de directie verstoord. de poëet (onverstoord) , mijn tijd In de uitkijk" versleten"! Wetenschappelijke Varia Vliegen door de Stratosph door Dr. P. van Olst DE snelheid, waarmee wij ons verplaatsen, is zooals men weet geleidelijk aangegroeid van de gewone wandelpas, waarmee men nog gelegen heid heeft iets van zijn omgeving te zien en te genieten, tot de halve geluidsnelheid, waarmee de Engelschen de Schneider Cup gewonnen hebben. Naai- alle waarschijnlijkheid zal deze snelheid blijven toenemen tot er een natuurlijk einde aan komt, nl. totdat de mensch zich verplaatst met de snelheid van het licht (IIOO.OOO km. per seconde). Bit is stellig het einde want de natuurkunde leert ons dat er geen grooter snelheid bestaan kan dan deze lichtsnelheid. Wat 'n rust als eindelijk dit resultaat bereikt is ! IV halve geluidsnelheid van de Engelsohe vliegers is op 't moment het maximum, maar er worden reeds pogingen gedaan om dit bedrag te vergrooten. Onlangs heeft Prof. Piccard, naar ik vernam, win het einde van zijn lezingen, gesproken over do mogelijkheid van het vliegen in de stiatosphcer, daarmee meer vastheid gevend aan geruchten, die reeds geruimen tijd eerder de ronde deden over een stratospheer-vliogtuig. waarmee de firma J imkers bezig zou zijn. De strato&pheer is, zooals men weet. het hooge dampkringsgebied, dat een elftal kilometers boven ons hoofd begint (bij «Ie polen wat lager, bij de equator veel hooger) en waar de temperatuur daling die de lucht vertoont als men zich op grooter hoogte bevindt, tot staan is gekomen en vrij stand vastig blijft bij verdere stijging. De/.e stratospheer. waarin Piccard met zijn biillon is binnengedrongen. heeft een zeer bedenkelijke ijlheid, zelfs als men er nog maar een klein eindje in doorgedrongen is. Heel veel meer dan n tiende van de luchtdichtheid hier op den boganen grond, is er niet beschikbaar. Door deze geringe dichtheid biedt de stratospheer minder weerstand aan snel bewegende voorwerpen dan de lucht het zou doen bij de aardoppervlakte. Men herinnert zich misschien nog wel uit den A\ereldoorlqg het geschut waarmee de Puitschers Parijs beschoten. Do projectielen van dit ge schut doorliepen een deel van hun baan door de stratospheer en juist «Ie geringere weerstand aldaar maakte dat dit geschut 7,00 verbazend ver droeg. Ditzelfde voordeel '/al een vlicgmachiiic hebben die in de stratospheer zich voortbeweegt.. Maar het is niet zoo heel eenvoudig om een vliegmachine te bouwen die voor de stratospheer geschikt is. Zij moet aan heel wat bijzondere technische eischen voldoen. In de eerste plaats zit men even met de handen in het haar wat betreft de motoren. 'Immers de brandstof die in de motor tot ontploffing komt gebruikt bij deze snelle verbranding een flinke hoeveelheid zuurstof. Onder normale omstandig heden, hier in de meer bewoonbare lagen van den dampkring, gaat diézuurstofverzorging van een leien dak je. De machine zuigt de omgevende lucht op en deze bevat voldoende zuurstof. Heel anders is dat in de stratospheer. Als de lucht daar tien maal ijler is dan hier bij ons, dan moet de machine om dezelfde zuurstof voorraad to krijgen tien maal meer lucht inzuigen op straffe ,van andei's geen ontploffing te krijgen of hoogstens een langzame gedeeltelijke verbranding, die lang niet genoeg energie oplevert. Het zal dus noodig zijn stratospheerluc'ht eerst met een aparte machine samen te persen tot gewone dampkringslucht en deze samengeperste lucht naar den motor te voeren. Op deze wijze zal het 'mogelijk zijn de motoren hun vermogen te laten behouden tot hoogten boven de tien kilometer. In de tweede plaats moeten de zweefvlakken der vliegmachine schuiner staan dan bij vliegen op geringe hoogte. 'Immers doordat de motoren de zweef vlak k en'door de lucht sleuren terwij l deze vlakken iets scheef staan (van voren hooger dan van achteren) ondervinden de vlakken de luchtdruk die Zij" Crème werkt zacht en weldacig als een Mei-regen. Uw huid ontwaakt tut nieuwe schoonheid onder haar aanraking. de vliegmachine draagt". Hoe ijler nu de lucht is. des te schuiner moeten de zweefvlakken staan om voldoende draagvermogen to hebben. Op geringe hoogte .vliegend en vooral bij zeer groote snelheden staan de zweefvlakken vrijwel horizontaal, maar in de stratospheer moeten zij een grooten hoek maken. Men rekent erop dat de snelheid waar mee gevlogen wordt in de stratospheer dertig a veertig percent grooter is dan bij den beganen grond. Wanneer dus dezelfde motoren gebruikt worden en een even gunstig vliegmachine-model als bij de .Schneider cup, zou een snelheid van iluisfitd kilometer per uur behaald kunnen worden. In de derde plaats moet de luchtschroef zoo zijn ingericht dat het aantal toeren belangrijk vermeerderd kan worden, want niet alleen dat de lucht ijler is, wat het effect van de schroef ver minderen doet, als hij niet harder gaat draaien, maar bovendien wil men de machine sneller laten vliegen en dat vereischt toch ook juist een snellere schroef beweging. Een luchtschroef, die bij het begin van den tocht goed voldoet, zou in de stratospheer ons in den steek laten, indien er niet iets op ge vonden wordt om het toerental belaugrjk te verhoogen. Eindelijk .moet men er rekening mee houden dat bij zeer groote snelheden de luchtweerstand enorm aangroeit, zelfs in de ijle stratospheer. Het zal dus zaak zijn niet alleen de stroomlijnmodellen angstvallig te bewaren, wat toch reeds vanzelf spreekt, maar ook onderdeelen die veel weerstand opleveren, zooals b.v. het landingsonderstr-1, moeten tijdens de vlucht op een of andere manier dichtgeklapt en opgeborgen worden, zooals een reiger zijn pooten onder het vliegen achteruit strekt en plat tegen den romp legt. Een belangrijk voordeel van het vliegen in de .stratospheer zal onder bepaalde omstandigheden zijn dat op groote hoogte een geregelde krachtige noden wind blaast, dank zij de draaiing van de anrde. van West naar Oost. Bij een vliegdienst van Europa op Amerika zou dan tenminste bij een vlucht van Europa uit het voordeel van deze storm achtige oostenwind de snelheid van de vliegmachihe ten goede komen'. Hot verblijf in de vliegmachine zelf vraagt dezelfde voorzieningen die Piccard in zijn metalen bol-vormige ballon-mand heeft getroffen. De cabine moet volkomen luchtdicht zijn en binnenin moet het mogelijk zijn de normale barometerdruk te onderhouden, terwijl de lucht voortdurend van koolzuur gezuiverd en van nieuwe zuurstof voor, zien moet worden om er in te kunnen blijven leven. Ten slotte zal men voor een goed verwarmingssystecm moeten 'zorgen, waarbij de afgewerkte , gassen van den motor misschien wel goeden dienst kunnen bewijzen. Men zal echter wel een heel wat hooger graad van veiligheid op gebied van lucht dichte sluiting mogen, bereiken dan bij Piccard's metalen bol, eer de passagiers zich inde stratospherieclie vliegmachine zullen wagen! Nieuwe Uitgaven De terocht veel geprezen serie Ourtyerniaanschc hamlhoeken. welke bij Tjeenk Willink te Haarlem verschijnen en die alleen het nadeel heeft nog erg klein te zijn, is thans met een nieuw deel vermeer derd: het Angelsaksisch handboek van R. Girvan, in het Jsederlandsch bewerkt door E. L. Deuachle. Het is een nieuwe en onafhankelijke behandeling der Angelsaksische spraakkunst door een filasgowschen universiteitsprofessor, die geheel op de hoogte is van de jongste vaklitteratuur. Ook heeft hij. .-?hetgeen de bruikbaarheid van het werk in deze serie natuurlijk zeer verhoogt, op het verband met het oergermaansch voortdurend nadruk gelegd, en dikwijls verwezen naar het oergermaansch handboek van B. C. Boer, dat nog steeds de parel is van deze reeks. Zoowel klankleer als vormleer zijn hier behandeld, en er is gezorgd voor een uitvoerige, zij het onvolledige biblio grafie. H. Doelmatiger Rechtsgang, Beschouwingen over civiele, rechtspleging, door Mr. E. W. Cate. Uit gave J. Muusses, Purmerend. Witte Curagao Sec C her ry Brandy M ent hèGlaciale Curafao Brandy KRONIEK Ren Ploizlercomittf \r ELE Amsterdamsehe burgers zullen zich. ietwat verbaasd., afgevraagd hebben of er in hun stad inderdaad zóó weinig ,,te doen" is, als het courantenbericht beweerde, dat tevens de samenstelling van een zoogezegd comit d'initiative meldde, ingesteld om, populair uitgedrukt, meer leven in de brouwerij te brengen. Het schijnt hier op het stuk van hoogere en lagere uitspanning en vertier maar ..een dooie boel", en wanneer men een buitenlander te gast heeft, is men letter lijk verlegen hoe hem 's avonds een uitgangetje te bezorgen. Het doet ons verdriet dit te vernemen. Wij meenden met Lunapark en Carré, met Concert gebouw en Tuschinski en Carlton het al een heel eind ver gebracht te hebben in de zake des ver*. maaks. Stiaks komen er nog. voor nu en dan, een Italiaansche opera bij en solisten-uitvoeringen bij dozijnen, en nog schijnt het niet genoeg... . Een speciale commissie, waarbij, niet onredelijk, alle hotel- en cafébonden zijn aangesloten, moet het gemeentebestuur ophitsen subsidies en medewer king te spendeeren naii vroolijke optochten, dolle carnavalsgenoegens. ..bataille's do fleurs". fanfare-gezelschaps-wedstrijden, Pen- en Sportcongressen en wat dies meer zij. dat ergens begint. maar onvermijdelijk, zij het op bescheiden schaal. in restaurants en hotels eindigt. Het is jammer voor het Comitéd'initiative. dat de gemeente nu zoo slecht bij kas is. Haar vertegenwoordigers. erhrentfeste mannen, zullen allicht weigeren in deze zware tijden bij te dragen tot feestvertoon. dat maar weinig kans van slagen en heelemaal geen kans op noemenswaard geldelijke voord eeleh biedt. , Carnavalspleizier. bloemenfeesten en vroolijke op tochten moet men liever ..beneden de rivieren" houden. Hier wordt 't maar een miserabele vertoo ning. Zelfs een studentenlustnim-optocht had hier geen kans van slagen en wij moeten ons maar met de Nutsjaarvergaderingen en dio van de vele godsdienstige gezindten tevreêstallen. Dat is voor ons al vroolijkheid genoeg. Tenzij.... het comité, in de heimelijkheid arbeidend, haar stoute plannen en gedurfde voornemens nog verbergt. Ging er niet reeds een gerucht, dat haar energieke leden. zich bewust van des menschen zwakke zijden, het op een verbreeding en verdieping der basis van Wein, Weib und Spiel toelegden? Geweldige maar goedkoope bier- en wijnlokalen, gerenommeerde en welgestoffeerde .,geheime nachtclubs", een uit gelezen en getrainde schare priesteressen vanVenus, men zegt, dat het ..comité" deze wegen wil inslaan om den vreemdeling naar Amsterdam te lokken en den inboorling te verdiverteeren. Als dat niet lukt, vreest men, dat alleen het ongewenscht vertier van werkloozenrelletjes hier dezen winter den ..dooien boel" zal verlevendigen. ??' ' ' " ? F. C.