\ i f MUZIEKGESCHIEDENIS IN BEELD t Een platenatlas door Casper Höweler niet voldoende .de aandacht trekt. Höweler is veel soberder in zijn keuze geweest en eigenlijk beter in zijn doel geslaagd; hij heeft inderdaad de Muziekgeschiedenis in beeld gebracht, voor zoover zij zich in beeld Iaat brengen. H\j heeft zichzelf scherpe en duidelijke grenzen gesteld en daardoor een ?/eer overzichtelijk geheel verkregen, zooals men het zich moeilijk beter kan voorstellen. Duidelijker ook dan Kinsky doet geeft H weler de plaats aan, die de primitieve muziek, de Anf&nge der Tonkunst", in de ontwikke ling der muziek inneemt, hij overdrijft niet door een te uitvoerig platenmateriaal de beteekenis van de Grieksche en Komeinschc muziek en kiest ook bij de nieuwere muziek met mate uit de overvloed van afbeeldingen van componisten om het. evenwicht in zijn verzameling niet door een deformatie der proporties ten bate van een .dichterbij ons staande muziek te verstoren. Prent uit Gradus ad Parnassum" van Fux. (Illustratie uit Casper Höweler9s Platenatlas. Uitgave H. J. Paris) Zooals Kinsky zijn Album musical" samen stelde als een soort platen-atlas bij de ..Ency clopedie de la musique et du Conservatoire" van Lavignac. gaf Höweler bij zijn Inleiding tot de muziekgeschiedenis'' een ..Muziekgeschie denis in beeld" uit, die bovendien, door ver wijzing naar desbetreffende paragraphen. nog beter zijn instructief doel dient en ook door een bij de platen gevoegde tekst nog meer de aandacht er op vestigt wat zij bedoelen en wat men er in moet zien dan de verzameling van Kinsky doet. waarin vele afbeeldingen te klein en dus ondui delijk zijn gereproduceerd. En die daarenboven aan een te groote veelheid van illustraties euvel gaat, waardoor men ten slotte een verwarden indruk krijgt en het belangrijkste * * Men heeft natuurlijk wel hier en daar bezwa ren wat de keuze der af beeldingen betref t. Het gaat met zulke samenstellingen als met de bloem lezingen: ieder zal er iets missen, dat hem per soonlijk liever was geweest dan het gekozene. Wat mijzelf betreft lijkt mij speciaal de in af beeldingen uitgedrukte vergelijkingen tusscheu bouwkunst en muziek iets te veel het zwaarte punt te laten vallen op een stelling, die reeds Goethe tot de formuleerin^ bracht, dat de bouw kunst hem voorkwam als een verstarde muziek", en waar even veel tegen als vóór valt te zeggen. m.a.w.datzijjte veel van een bepaalde beschouwings wijze afhankelijk is, die eerder bij de philosophie der kunsten thuisbehoort dan in een platenatlas voor het algemeen gebruik. En wat wil Höweler aanvangen met de bouwstijlen van zekere tijd perken, waarin zij niet door een evenwaardige muziek worden begeleid: ik denk maar aan den Empire-stijl, waarmee men toch zeker niet de j''J' .'. ff, <'} (\ ? f * - l t Balletpantomime »Le T ure Généreux". (Illustratie uit Casper Höweler's Platenatlas. Uitgave H. J: Paris) Boekbespreking door Constant van Wessem Het binnenste van een groot achttiende veuwsch orgel. (Illustratie uit Casper ' Höweler's Platenatlis.'JitgaveH.J.Paris) muziek van Beethoven, toch zoo zeer verbpndi' > met den geest van het Napoleontische tijdpei . wat haar idealen van grootheid en heroiek betre t kan vergelijken? Ook is soms het naast elka» >? zetten van wat hij een gelijkend en een, ui't gelijkend portret van een bepaalden componi.'t noemt niet steeds overtuigend: persoonlijke smaa * on vooral persoonlijke krjk op het wezen van e<'» bepaald componist spelen ook een rol in den1 beoordeeling. Ik voor mij geloof niet, dat h« t portret van Mozart, dat hier naast een géflatteei d portret van Mozart geplaatst is, meer den naa u van gelijkend verdient, omdat het realistisch't' geschilderd aandoet. Hoewel toegegeven mo t worden dat' van weinig componisten zulke ui ? eenloopende afbeeldingen bestaan als van Mozar* er, bestaan andere portretten, Waarin de dispr* porties van Mozart's gezicht natuurgetrouw» ' worden aangegeven dan in het kennelijk dile' tantisch-slecht geschilderde portret door Jostt Lange. Berlioz had door een karakteristieke f portret kunnen vertegenwoordigd zrjn dan deze photographie, die van zijn merkwaardige gelaat strekken te weinig doet uitkomen en ook de foto van den ouden Liszt met het tevreden oudevrour wen gezicht van zijn laatste levensjaren laat de figuur zelf weinig recht wedervaren. Zoo is er nieei'. Maai» het doet ten slotte weinig afbreuk aan het geheel, dat ?*?' ik herhaal het - niet anders dan uitstekend geslaagd mag heeten. ' ' * '* . . ' ? ? Ook de bijschriften bij de platen zijn meestal zorgvuldig en doeltreffend. Ztj houden zich in zekeren zin aan den tekst van de Inleiding tot de muziekgeschiedenis" en loopen daarom ook '?en enkele maal het gevaar stellingen te her halen die daar geponeerd werden en die men zou wenschen te bestrijden. Zoo ben ik het nog altijd niet met Höweler eens, dat eerst met het expressionisme in de muziek de moderne muziek aarlijk begint: de muziek is niet uitsluitend een 'vorm-plobleem, en het expressionisme, voor zoover het Schönberg betreft, is evengoed als een' na bloei der romantiek te zien, muzikaal gesproIken en zeker niet moderner [dan het impresisionisme, dat door een nieuw gevoel jegens do muziek, in ieder geval bij Debussy, eerder tot de moderne muziek mag gerekend worden; er is een hemelsbreed verschil tusschen. een ,,schil dering" door Richard .Strauss bjjv. en een .,schildering'* door Debussy en dat verschil ligt juist, dunkt mij, in dit nieuwe gevoel jegens de muziek. Ook komt mij de idee van het expressionisme, dat niet schoonheid, maar waar heid het criterium voor een kunst moet zijn. nogal onwezenlijk en derhalve niet modern voor: immers, wat is die waarheid? Ik meen een bewering, als zou Debussy's ..Aprèsuiidi d'im faune" minder waar" zijn dan een muziekstuk van Weberii bijv., moeilijk te kunnen onder schrijven op de methode komt het niet aan, op het resultaat. Concertgebouw-sext «'t De concerto»! van het Concertgebouwsextetkamerorkest kenmerken zich altijd duur een geven van een rijk en overvloedig samengesteld programma. Zij brengen ons. in afwisseling met andere concerten, die weinig van de bestaande programma's durven afwijken, veel nieuw s. Op het concert van Maandagavond waren niet min der dan zes eerste uitvoeringen. Wij kunnen hier voor niet anders d an erkentelij k wezen. hoe wel we moeten toegeven, dat een samenbrengen van een groot aantal ingewikkelde en van het gehoor groote inspanning eischende onbekende werken zelfs met de beste bedoeling van onzen aandacht te veel vraagt. En wil men toch een dergelijk programma brengen dan moet het concert korter wezen en.... misschien zou dat ook aan de voor bereiding ten goede komen, want niet alle eerste uitvoeringen maakten den indruk volmaakt inge speeld te zijn. En ook een reprise als die van de sonate voor fluit, hobo, clariuet en piano van Milhauil, hoe interessant ook, vergt van de samenspelers een volmaakt ..klappen" van allo details. Men had soms het gevoel, dat do spelers er zich hals over kop instortten en er zich zoo goed mogelijk doorheen sloegen. Daarentegen bleken stukken als de dans van Tansman. het Divertimento van Haydn Carlo Farinelli wordt gelauwerd door zijn Muze. (Illustratie uit Casper Höweler's Platenatlas. Uitgave H. J. Paris) (voor velen ur'de onrustige cacophonie?gelijk het hun voor moest komen een ware en dank baar aanvaarde verademing), de begeleiding der liederen uitstekend ingestudeerd. Het kan dus. Berthe Seroen zong de Bestiaire van Poulenc (nog steeds een allercharmantschéen zelfs geniale kleine muziek), de Catalogue des fleurs vanMilhaud en de bijna oversubtiele Trois Poèmes de Mallarm ?van Kavel en zij zong onder de beste dispositie van stem en voordracht. Vooral in de Bestiaire was haar oude meesterschap als zangeres en voordraagster weer zeer evident en een hartelijke ver heuging voor hen, die het betreuren, dat Mevr. Seroen zich feitelijk zoo weinig meer op het podium Iaat hooren. Zij mag daar met recht nog steeds haar plaats opeischen. ; ^Bpj^^T,*? '"VT '~*ii&V* ~*C# ?;-.*?>?"; Scène uit^JRomeo enjulia" van Shakespeare. (Illustratie uit Casper Hdweler's Platenatlas. Uitgave H. J, Paris)