f De Groene Amsterdammer v^rv^l, Npyember 1931 No, 3842 Publieke vermakelijkheden door Herman Wachter Teekenlngrn door Harmaen van Beek Laatst vroeg mijn neefje, een aanvallige knaap van elf jaren: Oom Herman wat is dat eigenlijk, can regisseur?" En zonder nadenken ontviel mij het antwoordt Wel jongen, dat is een tooneelgpèter die niet spelen kan en daarom de anderen w|jst hoe zij het doen moeten." ;,Ik dacht"» antwoordde de voorlijke knaap, ,,dat zoo iemand souffleur genoemd werd omdat hij in een hokje zit onder de vloer." Maar ik be duidde hem dat een souffleur noch een kunstenaar noch een aanwijzer behoefde te zijn en dat een opvoering zonder souffleur zeer wenschely'k ware, terwijl eene zonder regisseur niet goed denkbaar zou 7ijn. Van lieverlede kwam ik ei- toe zijn weetgierigheid daar meer over uit te leggen, en ik kon het niet beletten dat mijn zwager Henri, die inmiddels binnen gekomen was, zich erin mengde door de verwonderde en mijns inziens onpaedagogische M-aag: Sedert wanneer bemoei jij je met het too neel, Herman?!' Gij dient dan vooraf te weten dat Henri zoolang ik hem ken een onverwinlijke afkeer gehad heeft voor alles wat kunst is, hetgeen wellicht een uit vloeisel is van zijn eigen Calvinistische opvoeding of mogelijk ook door latere omstandigheden die hem ertoe leidden zich zoozeer in het zakendoen te verdiepen dat hij noch tijd noch lust overhield tot die vermakelijkheden, welke zuiver en alleen des geestes zijn. Het leek wel of Henri het mij hoogst kwalijk nam dat ik.eenige deskundigheid toonde omtrent de publieke vermakelijkheden en dat hij liever zou gewild hebben dat ik den knaap had afgesnauwd met te zeggen. Al wat het tooneel raakt, o zoon eens deugdzamen vaders, bjijve u verre, want langs het voetlicht loopt het breedste pad des verderfs en geen huis der schande bergt meer en goedkooper klanten dan het theater waar avond aan avond de schandelijkste liefdesdrama's zich afspelen ten aanschouwe van burgerij en adel, on in dezen vermaledijden democratischen tijd 7elfs ten overstaan van de heffe des volks." Hoe het weer ook zij, guur en schraal, regenachtig of koud, vat heeft het niet op Uw gezicht, als gij U tot gewoonte maakt het 's avonds met een weinig Zij"-Crême in te wrijven. Uw huid blijft dan onder alle omstandigheden fraai van teint en zacht als fluweel. Neen, ik voor my "kan het niet met hem eens zijn. Ik acht publieke vermakelijkheden van deze soort wel onontbeerlijk, al ontveins ik mij geens zins de gevaren, welke zij meebrengen. Toevallig maakte ik niet lang geleden kennis met een man van middelbaren leeftijd die voor eenige jaren de eervolle post van regisseur kreeg bij een onzer ijverigste tooneelge/elschappen en wiens gestalte mij onwillekeurig voor den geest kwam toen ik mijn neefje een verklaring moest geven van zijn gewichtige functie onder de kinderen van Thalia. Hij is de man die mij onder gezellige kout en het verorberen van uitgezochte spijzen welke hy met een zeldzame delicatesse weet te bestellen, op de hoogte bracht van de vele geheimen des tooneellevens \\ elke-nimmer over het voetlicht komen, maar zorgvuldig bewaard blijven achter coulissen en brandscherm. Verwacht niet van mij dat ik ze u openbaren zal; dan zou ik immers een schandelijk misbruik van vertrouwen maken. Ver wacht ook niet van mij, dat ik u vertel welke bedragen een regisseur verdient die niet minder dan zeven drama's en blijspelen per jaar te ensce-r neeren heeft, ook al weet een ieder dat deze be dragen een som vormen tienmaal meer dan het inkomen van een hoofdonderwijzer of een commies ten bureele van onze hoogste regeeringslichamen. Het zou in dezen tijd van algemeene crisiskor tingen maar noodeloos misnoegen wekken. En waar zou het naar toe moeten gaan, in dezen tijd nu er sprake is de gehuwde ambtenaressen te ontslaan, wanneer er bij ons tooneel ook gehuwde actricen waren? Zij zijn wel wijzer. En ook mijn vriend de regisseur beaamt te"h volle de zelfstandigheid en de vrijheid welke de toneelspelende vrouw moet toonen te bezitten. Ik kan noch mag. daar verder op in gaan wanneer ik immers bedenk wat een zoo braaf huisvader als Henri daarvan zeggen zou .'...? Het is dan ook niet geheel juist dat sommigen het tooneel ,,de spiegel' van het leven" noemen. Een zuivere weerkaatsing daarvan is bij het tooneel niet te vinden. Ik zag vele stukken, ook enkele waarheen ik niet gaarne-een bakvisch of zelfs een oudere dame zou voeren, en ik heb de overtuiging dat de wereld er heel wat slechter uit zou 7ien, als het leven in werkelijkheid zoo was als het daar wordt voorgesteld. Ik 'voor my ben geneigd te gelooven dat het element van vermakelijkheid bij tooneelop voeringen, dat1 is dus juist het belastbare element daarin, dat ten goede komt aan openbare werken en lief dadigheid, pre cies gelegen. is in de tegenstel ling met de wer kelijkheid ; wie is er vermaakt door de aanblik van zichzelf in een spiegel ?Men lacht pas wan neer men zijn schijnbeeld ziet in een, holle of bolle spiegel of wanneer het verwrongen is door een talentvol caricaturist. Indien het mij veroorloofd is zou ik dan ook willen zeggen dat het tooneel meer een caricatuur van het leven geeft, een caricatuur van de werkelijke drama's en de werkelijke kluchten die zich rondom ons afspelen. Zoo is het althans gesteld bij het tooneel hier te lande en in het buitenland is het naar mijn vriend de regisseur beweert, maar weinig beter gesteld. . Henri beweert dat er in den laatsten tijd niet veel goeds van het tooneel in Nederland te verwachten is, omdat er groote ruzie gemaakt wordt over de vraag wat meer waard is, sterk spel of goede dictie en goede regie. Het onderscheid tusschen deze dingen is mij niet recht duidelijk en de po gingen van mijn vriend den Regisseur om my uit te leggen dat er slechts n speler in Nederland in staat is tot sterk spel en dat deze speler nutteloos Gorgel eettt ttydens het Concert! ??? - Natuurlijk droog metDat is prettiger - en 't gaat overal. DOOKH 25, 45 en 65 cis. heet omdat hij slechts een toeval is, hebben mij de kwestie niet verhelderd. Henri beweert dat wij slechts beschikken over tweede- en derde-rangs krachten en dat dit de schuld van alles is, maar wat weet hy er van, hy betreedt nooit een gebouw van openbare vermakelijkheid tenzij dan, wanneer er een algemeene aandeelhouders-vergadering in het Concertgebouw belegd wordt. Alles wat hij beweert over ruzies, faillissementen, schurkerijen en kuiper ij en bij de Nederlandsche tooneeltroepen gedurende de laatste jaren, heeft hu uit de partij dige en in troebel water visschende dagbladen gehaald. Ik behoef slechts mijn vriend den regisseur in zijn nobele ascetische en toch warmblauwe oogen te blikken terwijl hij zijn uitgezocht maaisober maal verorbert, om te weten dat het allemaal leugens zijn, verzinsels van dagblad-lastcrpad en almanak-leugenzak. Tentoonstellingen Kunsthandel Keezer en Zoon, Amsterdam. Schil derijen door Piet van Wijngaerdt. Tot 25 November Botterdamsche Kunstkring, Rotterdam. Wer ken van Foujita. Tot 20 November. Stedelijk Museum, Amsterdam. Werken van Leden van De Onafhankelijken. Tot 30 November. Kunstzaal Willem Brok, Hilversum. Werk van Jan Visser, Etha Fles en L. Bogtman. Tot l December. Arti et Amicitiae, Amsterdam. Egger Lienztentoonstelling van de vereeniging Nederland Oostenrijk. Tot l December. Instituut voor Kerkelijke Kunst, Amsterdam. Zuid-Duitsche beeldhouwers. Tot l December. Le Cointre's Meubileerinrichting, Den HaagWerk van Isaac Lichtenstein. Tot l December De Kerkuil Haarlem. Toegepaste Kunst en schilderyen. Tot l December. Kunsthandel ,,8ena", Den Haag. Werk va» H. Verstijnen. Tot 6 December Kunsthandel Buffa en Zoon, Amsterdam. Werk' van M. Wandscheer en Stefan Mrozewaky. Tot O December. Atelier van Urk, Blaricum. Schilderyen doorKees van Urk. Tot 6 December. . Pander & Zonen, Amsterdam. Tentoonstelling van De Trekvogels". Tot O December. Kunsthandel A. Vecht, Amsterdam. Werk door Feder. 'Tot 7 December. Kunsthandel Santee Land weer, Amsterdam. Grafisch Werk Edw. Calvert en Sam. Palmer. Tot 23 December. Kunstzaal Wagenaar, Utrecht. Werk van Eyckr Jonas, van Eyben, van Rees, Voskuil en Jan Wiegere. Tot 24 December. De Korenbeurs, Arnhem. Tentoonstelling van. binnenhuizen van L O V" te Oosterbeek. Werk van Gispen en v. d. Wey. Tot 28 December. V^OSSEM No. 2842 De roene* Amsterdammer tfkn 21 November 1931 Amsterdam alfc wereldstad Teekenlnff door B. van Vlijmen (De Gemeenteraad van Amsterdam heeft een voorstel tot sluiting van alle winkels in Amsterdam op Dinsdagmiddag aangenomen) Muziek door Constant van Wessem Ile Co me«l tun HarmonlntM Zuo'n avond ! De bureaulisten hebben voor zoo'n avond, dat het stampt en stormt voor de loketten en zij handen te kort komen om de biljetten af te scheu ren en te verkoopen, een kernachtige uitdrukking: een bezopen avond. Zij zijn het al niet meer gewend, dat het stampt en stormt voor de lo ketten. Zoo'n avond was het Maandag in het Muziek lyceum, by het concert van de Comedian Harmonisfcs, de ,,Duitsche Revellers". zooals zij gemeenlijk worden genoemd. Zoo'n avond was er tevens het bewys van hoe radio en grammofoon reeds van te voren een weg kunnen banen voor het succes van een eerste optreden en zoo vonden deze zangers in Amsterdam een zaal, die stamp vol was en meer dan stampvol, want ook het geheele podium was bezet, wat ik hier nog niet beleefd heb, en zij maakten letterlijk tusschen een haag van menschen hun entree triomphale, toen zij kwiek en joyeus als clowns die de piste van een circus binnenstormen, het podium op kwamen. Nu, zoo'n avond is, gelijk gezegd, reeds bij voorbaat een overwinning en er viel niets meer te veroveren voor de opzichzelf al veroverende charme van deze losse, vroolijke en innig muzikale jongelui, vijf zangers en een pianist, die zoo nu en dan ook nog eenige noten meezong. Zeker het was Duitsch, maar het Duitsch van na den oorlog met zijn lichtelijk Amerikaansch-internationalen inslag. Toch onthielden deze zangers zich van imitatie, zij bedreigden hun eigen talenten niet met het oproepen van gevaarlijke schimmen als die van de echte Revellers, zij hadden zelfs titels en teksten van de Amerikaansche schlagers verduitscht, zoodat men ze alleen aan de melodie kon herkennen,, het was goed, dat hier nergens schaamte was GARDE-MEUBLES DEN HAAG BATENBURG & FOLMER HUUOCMSPAIIK 22, TIL. 1IP»0 ? Ifllrk* T«rl«v«i».V«rxorglng voor het Duitscher zijn, noch in den zang, met zijn instrumentaal timbre, van een eigenaardige. getrokken weekheid hier en daar. als» de vrouwelijkteere, aan die van negers en kozakken herinnerende, kopstem van den eersten tenor de overhand had. noch in de, overigens spaarzame, actie die ook Duitsch bleef. Het was alle.s in goede harmonie met elkaar, het had nooit de ?allure alsof het meer bedoelde te zijn dan een onderhoudende avond" en dit alles deed prettig aan en liet ons ongestoord genieten. Want wij hebben inderdaad genoten, het zou van valsche schaamte getuigen, wanneer wij ontkenden, dat wij ontvankelijk bleken voor de niet al te dik aangebrachte, maar toch zeer goed verneembare sentimentaliteit van sommige deiliederen, van Baby", van het verduitschte Happy days", zelfs van het Matrozen-marschlied. Het minst beviel mij dat Geschichten aus den Wienerwald" van Johann Strauss dat voor mijn gevoel lichter, vrijer, als vogelgewiek had gekund en dat mij te cabaretachtig bleef; maar hoe allerzotst waren die parodieën op de straatzangers en op de kozakkenkoren en dat plechtig-choraalachtige Auf Wiedereehen". En alles met een muzi kale beschaafdheid en cultuur, die het tevens van goeden smaak liet blyven. Ja, na veel vervelends», onnoodigs en geforceerils was dit een weldaad als een bezopen avond" ook voor de Cerberussen der muziekcritiek, die dan «igenlijk niets liever willen wezen dan goedaardig blaffende hond jes. Concert van de I. S. C. -II," ? * ? De sectie Holland van de International Society for Cbmtemporary M^ic" heeft na een paar concerten, die zij eenige jaren geleden hier gaf, vooral uitgemunt door zwijgen en aan de ,.vertegenwoordiging" in het buitealand gewerkt. Opeens doemt zij weer op, na een onverkwikkelijk en kleineerend relletje met een actievere vereeniging als die der inmiddels opgerichte Nederlandsche Vereeniging voor Hedendaagsche Muziek". De booze pausen, die meenen alleen het recht te hebben modern muzikaal Nederland te mogen vertegen woordigen, dulden niet, dat naast hen anderen dergelijke;aspiraties zouden hebben. Het verstan digste, wat zij dus konden doen, was zelf weer een hoognoodig geworden, .activiteit te gaan ontwik kelen en ziedaar opnieuw een concert. . En een concert, waarbij men zich af\roeg wat er nu verschilde met andere zulke concerten, die door de concurreerende vereeniging werden ge organiseerd: figureerden al deze componisten niet eveneenëop de Duitsch-Oostenrijksch-Tsjechische avonden van verleden jaar, hoorden wij daar ook niet Erwin Schulhoff uelf, zooals Woensdagavond, was daar ook niet Toch met, zijn snorrend treintje HOOGSTE ONDERSCHEIDING. De Gulden Vlies Sigaren -verwierven op d«.' Parijsche Tentoonstelling den Grand-Prx. en schuddend warhtershuisje? Het is waar, nu zong Berthe Seroen, een sterke kracht voor deze liederen, maar de moderne muziek floreert op het oogenblik niet zoo bijzonder en men had het programma minder consequent op die grauwe nuan ces van het bijna kleurlooze en op dat zingen, dat een gemoduleerd zeggen blijft en vaak veel heeft van een bijna realistisch kreten slaken, moeten samenstellen. Dan was ook het grapje van Toch en het ..harbalorifa" van Weill minder een pngewenschte verademing op de eentonigheid geworden. Het is mogelijk dat deze moderne muziek volkomen aan de aesthetische normen, die door de voor gangers zijn gesteld, beantwoordde, maar veel zeggen" doet zij niet. En Erwin Schulhoff, die hier eigen werk speelde aei ons ook al niet veel, al is er in zijn saxofoon-sonate wel meer dat de aandacht trekt dan in de jazz-toncata van zijn danssuite, hoewel de saxofoon een niet erg voordeeligen wedstrijd aan gaat met de zooveel soe peler fluiten van Debussy's Epigraphes antiques". Het was interessant" en dan niet-eens zoo heel erg. K AL VERSTRAAT A M S T E R D A M GEOPEND TOT KERSTMIS" OOK ZATERDAGMIDDAG r.l' 't\. -1. i V