14 De Groene Amsterdammer van 21 November 1931 No. 2842 LEVENSVERZEKERING Mij. ARNHEM" waarborgt U en Uw gezin een onbezorgde toekomst. i.' N.V. DE HMRLEMSCHE HYPOTHEEKBANK Leden der directie: ^ujy Mr. A. S. MIEDEMA, P. H. CRAANDIJK en A. E. THIERRY DE BYE DOLLEMAN Pandbrieven f 40.442.450. Reserves . . f 1.099.275. van 5 pft. luiiulhrlevcii n pari. Hypotheken f 41.470.951. v ?l l ?111 il y, l;N te ZIERIKZEE, Tijdelijke uitgifte van 5 % Pandbrieven a 99 % Aan Pandbrieven in omloop voor ? f 22.OOO.OOO. N.V. Rotterd. Hypotheekbank voor Nederland Opgericht 1864 Maatschappelijk Kapitaal f 10.000.000, waarvan geplaatst f 8.400.000, waarop 10 pCt. gestort. Verstrekt geld op eerste hypotheek. Voor inlichtingen wende men zich tot het kantoor der Bank, Schiedamsche Singel 89 te R'dam of tot hare Agenten De Directie: Mr. Th. Reepmaker, Mr N. P. C. van Wijk, Mr. B. van Rossum. KIP S & Co. SCHIEDAM Plaatijzeren Reservoirs, Blusleidingen, Scheeps-Tanks AUTOGENE LASSCHING N.V. CIVIELE EN MILITAIRE KLEERMAKERIJ DEKKER & DIJKSTRA voorheen de erven H. van Dijk Leveranciers van Indische Uitrustingen | UTRECHT, Nieuwe Gracht 6 TELEFOON DOOR HET GEHEELELAND TE ONTBIEDEN 13416 Nederlandsche Handel-Maatschappij, N.V, AMSTERDAM. AGENTSCHAPPEN te ROTTERDAM en 's-GRAVENHAQE Vestigingen in Nederlandsch-lndiö, Straits-Settlements, Britsch-lndië, China Japan en Arabi ALLE BANKZAKEN SAFE DEPOSIT. - KOFFERKLUIS. Onderl.-Glas-Verzekering-Mij. GEVESTIGD TE AMSTERDAM OPGERICHT 1876 Kantoor: KERKSTRAAT No. 69 Telefoon 42163 Directie; Mr. K. F. A. VAN DER B R EGGE N Verzekeringen tegen vaste jaarlijksche. premie, voor schade door breuk aan ?*-r-t-*-!-f SPIEGELRUITEN, SPIEGELS of andere RUITEN ?'?'?"? IJVERIGE VERTEGENWOORDIGERS GEVRAAGD N.V. Bataafsche Hypotheekbank AMSTERDAM Anno 1889 Geeft uit tegen beurskoers: 5 % PANDBRIEVEN in stukken van f1OOO,-,f5OO,-en flOO,Coupons Januari en Juli N.V. STANDAARD HYPOTHEEKBANK te ROTTERDAM Directie: Mr. H. H. C. CASTEXDIJK en L MOSSELMAN De Bank geeft onder controle van het Algetn. Administratie- en Trustkantoor 4A",o Pandbr. tegen beurskoers uit. NORDDEUTSCHER-LLOYD BREMEN. LLOYD-EXPRESS NAAR NOORD-AMERIKA Snelste dienst der wereld met de snelvarende Mailschepen ,,BREMEN^?EUROPA"-,,COLUMBUS" OVERTOCHT SOUTHAMPTON/CHERBOUBG-NEW-YORK IN 5 DAGEN. Verdere inlichtingen en brochures verstrekken de HOOFDAGENTEN N.V. W*! H. MULLER & Co., PASSAGE- EN REISBUREAU, AMSTERDAM, DAMRAK 90 TELEFOON 47008. M ^£L2U RvïU«TF» HOOFDKANTOOR: KEIZERSGRACHT 570 {AMSTERDAM OPGERICHT A? 1894 DE IN. v. Ver z e k erin g*M a a t s c h a p p ij MERCURIUS" verzekert, behalve tegen] INBRAAKSCHADE, óók tegen]! BR AND," ONGEVALLEN-«« WATERLEIDINGSCHADE N.V. ALGEMEENE HYPOTHEEKBOK Oepl/M»atich. Kip f 3.0CO.OCO. Rtservts ruim 1.000.QCO. Pindbrltfomloop + 28 millloen Bid. Pandbrieven voor rustige belegging Ie Hypotheken op billijke voorwaarden ni,..»..,....} Mr. L. J. Van Toulon Vin der Koop Directeuren.j r ^ s V|(| hpp|| De Holl. Voorschotbank HAARLEM, KRUISWEG 70, De Bank verstrekt gelden tot elk bedrag mefc een minimum vaa f 1000?- op zakelijk onderpand en onder borgtocht, met in pandgeving eener polis van levens verzekering van gelijk bedrag, en verkoopt 5% schuldbrieven n stukken van f 1000.?, f 500.?. en f 100.?tegen Beurskoers» No. 2842 De Groene Amsterdammer van 21 November 1931 16 Met 9n nieuwen gulden uit de crisis ? door C. A* Klaasse Heilige weken geleden heb ik hefc onderworp: ulgemeene prijsdaling en toename van het gebruik. aangesneden, en wij xijn toen tot de conclusie ge komen dat deze daling allerminst de neiging heeft «uu het verstoorde evenwicht te herstallen. Immers »'lke prijsdaling beteekent evenredige daling vin het inkomen der producenten, met eiken gulden die de prijzen dalen loopt tle koopkrachtige vraag van de producenten terug. Rn wat de kosten betreft, «leze dalen ten deele met tle prijzen, maar wat veel belangrijker is: de kosten waarop het aankomt wanneer het gaat om de vraag of de zwakste pro ducenten hun bedrijf zullen inkrimpen of sluiten y.iju veel lager dan de totale productiekosten. voor dat doel moet men de vaste lasten die toch blijven doorgaan aftrekken. In normale tijden rekent ieder afschrijving en rente tot de kosten. wanneer het gaat om de vraag of men moet sluiten dan telt men alleen de ..variabele" kostin. zoodat plotseling op het moment dat men de vraag to be or'not to be stelt, de kosten stukken lager worden. '/oodra er sprake is van een min of meer algemeene overproductie dan zal een beginnende prijsdaling neen therapie y.ijn doch integendeel de kwaal ver ergeren, de vraag wordt kleiner omdat ieder kooper terughoudend wordt, beducht \oor \erdere daling. .torn ijl de koot ers zooveel mogelijk willen trachten te spuien. De algemeene .].rijsdaling die de crisis kenmerkt heelt'dus zelfx erstei kende werking, en hevft bovendien tot resultaat dat nagenoeg alle bedrijven een ..afwachtende houding" aannemen d.w.z. geen vernieuwingen aanbrengen, alleen liet :»lli'i noodzakelijkste vervangen, met andere woor den: een algemeene vel mindering van bestede koopkracht. Ongeveer ditzelfde alleen wetenschappelijker betoogd -- heeft Prof. (iotidriaan in de K. S. H. uezegd: hij heeft «laar gesproken van bet labiele «?venwicht in het prijsapparaat: is eenmaal «!;? prijs. «?f.beter het prijsniveau, uit de balans geslagen dan k»'«-rt het niet vanzelf naar don evcnwichtstoestand terug doch het heeft de neiging om steeds verder uit het evenwicht te slaan. Xorgt'-dat het even wicht in het prijssysteem gehandhaafd blijft, aldus zijn conclusie, en een groot deel van de coiijunc.tuurgolfbeweging zal u bespaard blijven. I let zijn d»- massale algcmecne prijsstijgingen en -dalingen waarmee- de conjunctuur gepaard gaat die die beweging kleur verleeiien. en die men dus uit den weg zou moeten ruimen, wilde men de'conjunct uurbeweging verzwakken. Met don. schrijver gt loof ik dat inderdaad de prijsgolven een zeer belangrijk element van de conjunct uui beweging uitmaken. en dat wanneer men kans zou zien. de overproduc tie en de onverkochte voorraad der voornaamste grondstoffen en oerproducten niet het prijspeil op de helft te doen dalen, alle /elfversterkende wer king van de crisis die misschien wel 70% van alle ellende uitmaakt kon worden weggenomen. Nieuwlichterij is deze leer overigens niet . Het ideaal van een managed currency". zooals sommigen zich dat vojrstellen. is een stabiel prijs peil. En het is ongetwijfeld de verdienste van Prof. Ooudriaan om een radicaal middel te hebben aan gegeven om dat doel te bereiken. Alle tot nu toe ?ontworpen stelsels wilden de stabiliteit van het prijsniveau verkrijgen door manipulatie van de geldmarkt, door een pompinstallatie voor credietgeving, die de geldsomloop door credietexpansie tracht te vermeerderen zoodra het prijsniveau nei ging tot dalen vertoont, en andersom credietrestrictie toepast zoodra het prijspeil dreigt te stijgen. Al die stelsels moeten hun doel: uitbreiding of inkrim ping van de irculaite ter aanpassing aan de goede? rencirculatié, bereiken via de discon^oschroef. De paar laatste jaren hebben wel afdoende bewezen dat men evengoed zou kunnen trachten de Vesu? vius te blusschen met een bloemengietertjé! De discontóschroef is dolgedraaid. Welnu, zegt Prof. <ioudiiaan, wilt gij een constant prijsniveau, zorg dan dat steeds een bepaald kwantum van verschil lende der voornaamste goederen in onderling PU ROL er op! Dit moet Uw eerste gedachte zijn bij Brand- en Snijwonden, Ontvelllngen, en allerlei Huid verwondingen Het verzacht en geneest steeds gelijke verhouding l>ij de centrale bank in te wisselen xijn teyen ei-n bepaald bedrag wld. en omgekeerd dat gold tegen die goederen. Men be reikt dan dat de combinatie dier goederen steeds dezelfde geldswaarde hebben, en wanneer alle grond stoffen en oerproduften daarin vertegenwoordigd ?/ijn, dan i» dat gelijk aan absolute stabilisatie van het prijspeil. Zonder dolle discontóschroef ! Maar nu. Wanneer wij het met den ontwerper van dit fiei-e plan eens xijn. dat handhaving van het prijspeil bij overproductie geweiischt is. opdat de verderfelijke reacties van een algemeene prijsinxinking vermeden worden, beteekent dat dan ook dat zijn oplossing: het heele geldstelsel reorganiseeren steun verdient? Want dat wil Prof. (Joudriaan: de basis van ons huidige geldstelsel: goud verhindert niet dat het prijspeil en dus de waarde van het geld ten aan/ien der goederen zeer sterk fluctueert, wilt gij dat die waarde, het prijsniveau constant is. kiest dan een beten- basis voor uw geld: de goederen, waartegen gij het in constante verhouding geruild wil hebben. Laat de centrale bank geen goud maar goederen in haar kelders hebben. Stijgt de productie van al die goederen laat er d«,n ook meer geld komen ! * * * Stellen wij voorop dat het nvcf het algemeen niet wenschclijk is om wanneer <-r aan een stelsel bexwaren kleven dat stelx-1 te willen overboord gooien: veeleer moet men trarhten correcties a?,nte brengen. Wanneer iemand koorts heeft, wordt hij niet afgemaakt, maar men tracht hem te c ui ve ren. Waarom ons heele geldstelsel rad K «al umorientieren omdat er een fout aan kleeft'r '/.»u een wijzi ging van ons geldstelsel in den /in als do»ir l'rof. (i. aangegeven de crisis uitsluiten'r Ja /.egt hij xelve. althans de algemeene prijsval zou uitgesloten zijn. want omdat de standaard» ombinatie van produc ten altijd dé/elule geldswam-de heelt, zal prijsda ling van t'-n product automatisch stijging van de a'nderen beteekenen. (Joed en wel. maar juist de vaste combinatie van verschillende goederen kan excessen in het leven roepen, die even erg yijn als otr/e hedendaagse)!*', crisis. Ivlke keten is zoo sterk als de zwakste sL-hn kei. Wanneer de productie van alle goederen stijgt. behalve van n. dan zal in dit stelsel «Ie. prijs van dat ne goed fabelachtig kunnen oploopcn. omdat het als complement voor een ..geldpand" noodig is. Ken ware t-ulpenhandel in lood kan ontstaan. wanneer die grondstof in productie achterblijft. Kn dan dalen alle andere grondstoffen, wat hebben wij dan aan liet constante niveau dat alleen de lnyitters van loodmijnen tot wereldheerschers maakt'/ Maar zelfs'als wij aannemen dat dit gevaar be.zworen wordt (wat alleen het geval is bij ..elasti sche" productiemogelijkheid van alle der gekozen grondstoffen) dan nog zijn er groote bezwaren. liet systeem brengt met zich dat bij gelijkblijvende of dalende kostprijs elke rem op de productie ver valt. Een algemeen teveel bestaat n«et. bij alge meene overproductie worden eenvoudig de cen trale banken volgestopt. onverkoopbare voorraden {van alle producten tegelijk) zal men niet meer kennen, die gaan naar Bazel! Men kan dus den toestand krijgen dat de wereld voornamelijk pro duceert om voorraden op te zamelen, dat de bergen van alle producten gestadig aangroeien. Heden om op te houden heeft niemand, er is immers een koo per niet onbeperkte middelen: de centrale bank. Zulk een inflatie kan intusschen niet het normale effect van een inflatie: prijsstijging hebben, want zoodra die dreigt in te treden gaat men naar de centrale bank om het geld Weer in goederen om te zetten. Maar al dreigt dat gevaar niet, het kan toch niet de bedoeling zijn om voortdurend boven de behoefte te produceeren, omdat de centrale bank toch maar doorkoopt.. Op die manier kan men jaren produceeren. sparen, fabrieken en installaties bouwen, zonder dat er reeele consumptie is, alleen maar op een fictie: er is een kooper. de centrale bank. De typisch algemeene prijsdalingscrisis is inderdaad vermeden, maar wij werken niet meer voor behoefte doch voor een bodeinlooze put! Dan nog dit: is onder-dit stelsel een algemeen»crisis1 uitgesloten ? Thans is de depressie er omdat de marge, tusschen kosten en opbrengst is ver dwenen door algemeeno prijsdaling bij niet zoo snel gedaalde kosten.Die prijzen, althans het niveau. kunnen nu niet meer dalen, maar de marge kan toch verdwijnen; door kostenstijging! Wanneer de kosten die niet prijzen van andere producten zijn (d"/.e laatste zijn weer gestabiliseerd): arbeids- . loon en kapitaalrente, snel omhoog zouden gaan dan zou op die wijze de marge kunnen verdwijnen. en toch een crisis intreden. Ondenkbaar is dit niet. want-nu er steeds een kooper is. en iedereen steeds kan doorproduceeren kan er een jacht naar kapitaal en arbeid ontstaan met voortdurend overbieden. Kapitaal en arbeid zijn immers twee ..goederen" die de centrale bank niet in zijn ..goederenpakket" kan begrijpen, die dus buiten de prijsniveau-regeling vallen. Nu kan dus de crisis van den anderen kant ontstaan, niet door prijsdaling, maar door kostenstijging. Kn dan het stabiele prijsniveau, nog eens: is dat op zichzelf een ideaal? Allerminst; wanneer wij zeggen dat de daling van het prijsniveau in depressietijd nadeelig is dan beteekent dat nog niet dat onder alle omstandigheden een stabiel prijsniveau gewenscht is. Wanneer algemeen de productiviteit toeneemt, de kostprijs daalt, dan is daling van het prijsniveau heel gezond. Hand having van het niveau beteekent dan een ongezonde vergrooting van de winst, ongezonde prikkel voor de productie die wel in dit systeem de prijs weei' niet kan drukken, maar toch geen nut heeft zeepbel-uit breidimr-van-het-productieap paraat, «iverkapitalisatie. Aldus wordt de hoog conjunctuur kunstmatig aangekweekt inplaats van verzwakt ! En de eenige verdediging daarvoor zou zijn. dat de oneconomische prmluctipuitbreidiiu.' «????n crisis hoeft in het leven te roepen. * * * Kr zou nou vet-1 jiM'er over te zeugen zijn: hoe moet de centrale bank de enorme voorraden bij elkaar krijiren. die uoodii; zijn om dit stelsel in practijk te bremren'r In vorige conjunctuur bewe gingen lïinif bij elke nieuwe oplevinir niet alleen de gevormde productenvoorraad. op. maar de product i«- moest hard uitgebreid worden ! Maar de centrale bank mai: tot.h niet bij een opleving haar heele biljettendekkiiig kwijtraken ! Over het bijecmrKi'en van onze. goudvoorraad is twintig eeuwen irewerkt. hoe krijgen wij in korten tijd die pi-oductenvoiirraad bij . elkaar I* Hoe Knoeten de enorme opslag- en a<surant'iekosten g-»dekt word.'nïWaarop zou de civdietpolitiek van de 'centrale bank gebaseerd moeten zijn: zou er alleen maar crediet iregevuii worden wanneer .een uit.breiding van alle' productie tier ..basisgoederen" in juiste': verhouding kon worden aanireto md? Kn tenslotte dit: deze oplossing vereischt absolute internationale samenwerking;: wanneer men echter op economisch gebied 7.00 eensgezind wordt dan heeft men deze oplossing niet meer noodig. dan is hetzelfde doel veel makkelijker te bereiken door restrictieafspraken en gebonden-prijsregelingen ! Het weer op peil brengen van het prijsniveau blijft voor mij een der eerste geneesmiddelen voor de crisis, het wegwerken, der boven de markt hangende voorraden zou een belangrijke stap in die richting zijn. hoewel allicht nog niet afdoende. Maar een blindweg opkoopen van al die voor raden en alle komende productie door een centrale bank lijkt mij mank te gaan aan het euvel der ongelimiteerdheid. Op het oogenblik zou een prijsstijging door \\egkoopen der voorraden mis schien al voldoende zijn om een opleving in te luiden, misschien al wanneer de helft van de voor raad weg was. Als eenmaal de eerste stoot er is stijgt het verbruik vanzelf weer. en de productie is ondanks alle weerstand toch al aardig vermin derd. Allen die het devies: terug naar het peil van vóór 1914 huldigen zullen langzamerhand het nut van dat axioma wel ingezien hebben, zij hebben nu geleerd dat elke verschuiving achteruitgang beteekent ook wanneer het naar een vroeger niveau toegaat. En wat de grootte der voorraden betreft: zoodra een deel is opgekocht en de prijs omhoog gaat. dan zal het aanvullen der normale handels- en fabrieksvoorraden de rest doen ver dwijnen. Bovendien gaat liet om een levens belang, daar mogen wij wel een flink bedrag voor over hebben. .Prof. Goudriaans centrale bank koopt zelfs ongelimiteerd'! NV ARNHEMSCHE HYPOTHEEKBANK HVR KAPITAAL BESCHIKBAAR DIRECTIE M?5.J.VAnZlJ5T-M"J.F.VERSTEEVEN \