l i! «t 1 20 De Groene Amsterdammer van 5 December 1931 No. 2844 Letterraadsel i. o ........... , ................ l 'il oitdorsljiundc lcttcri;rcpon moo Ion 17 woorden tfovormd wor.lon. ^ w ? ?????«?^?????«??????«????????v ' Q wier 1i' »»n It' letters ecu spreekwoord U. . . ? ......... . .......... ....... vormen (j = i). 4* ? *??««...«.«?«*..?«....««?.«.? 6. . 8. 0. 10. 11. 12. 14. 15. 10. 17. uu - IMT - boel - cc - «Ir - do - dor ilti - «Kil» - dooi- - »? - o - o - ei - el Keil - >*on - jan - Ie - Ion. - lell - lilltf loo - nier - nnn - ni - nig - no - pond ra - i-i ? rinjf - rij - rij - sou - sis - shing - tel - te* - va - von - viun - /.in. Po omschrijving luidt: 1. vischttiu;. '2. .sprookjesschrijver. i>. stad in Frankrijk. 1. koppig, ">. essayist. O. wintorvorblijf. 7. vaarwel. S. voorna»m. 5>. volksvormaak, 10. revuoschrijver. 11. bock van van Koden. 12. kind. i:t. reptiel, l-t. rommol. l"), plants in klass. CJriokonland. K», nicmv rechtsmiddel. 17. voortdurend. Voor de inzenders van do goiiio oplossing zijn als prijs beschikbaar: B o e k \v e rpt c n (o f G, r a in in o f o o n p l a t e n naar keuze van den winnaar t3r waarde van tien gulden Inhoudingen, liöfst op e^n briefkaart, voor Woonsclag a.s. 2 uur- Op adresz'jde vermaldon: Opl nsing Lettor-Raadsel. Oplossing] jCttcr-RuadscI llcvl'd t leven is een wond re b;iuye <>ntx,et)»i-e drv» »m. (K loos). ^ L l. iM'-ih-.i:il. 2. oll-n li>. :^. .M i li'loiili, 1. a i'il.-i'lin','. .">. X jld"lt;t. (5. uluijK-rij;. 7. er.ito.xis. s. oni-sla.^do.-k. S», ni'^or, 10. TVherh >:i 1. U. / -venu". V2. evennv. !?'>. tTÜsini'i. H. baN.'üi. lö. iv^elniTit. lf>. K n-loge 1<1. 17. D.mm-r. IX. ra nwachtiglioid. U', ondoordacht, 2»i. opsnijder. 21. mandaat. Prijswinner werd (na loting), J. Hansen, Walbur,rplein 14, Arnhem, die gelieve op te geven wat verlangd wordt aan het secretariaat van de redactie, doch zonder vermelding Letterraadsel. Gharivaria ONS GKlliaT. ,,T^c sjaal dat ccn mitti;.,' yebrniks* voorwerp i-..'' (]\'crcliikr.) .,Hct is mij niet mogelijk zijne ziens wijze te kunnen deden, liet i.s geens zins mijn bedoeling te willen ontkcnncu dat er ondcr hen -- niet brave mcnschcn zijn." (Gi.} ,,Dat is ccn der redenen dat niemand hem niet vergeten zal." (M". B.) ,,Alleen mv.iinvnlijk go;lra'j;en a'-htcrnitvran.^ of \-ersolu>rinj; kan ons voor jrchecl'Mi undorsaui; bi-lutodtMi. Maar clan ook spoedig. (/«'.) Wat dan ook spoedig? Een werk, dat werkelijk leeft. ? waarin ? het rhythme van het hart en de stille overpeinzing van liet verstand gelijkelijk CD . innigversmolten aanwezig zijn, en waarin deze geheimzinnige alliage het zuivere ontroerende geluid geeft, enz." l^-) Ziehier de wet tier letterkundige moraal: Zeg unycu-one dlnyen in yeieonc'tatrl. Maar vele schrijvers koeren dezen regel om.... LKVKNniGK KUNST ,,L)i- beide afgebeelde vrouwen worden in di- kunstzaal J-'cttcr geëxposeerd." (//M.) 11 KT MiVKNpE LIJK Gekookte worstmaker biedt door omstandigheden recept aan van 5 Kg. vlecsch ruim 15 Kg. iste' klas gek. worst te maken." en Vlecschhandel') KAMM01-OONMET TOEBEHOOREN ,,Te koop GramofoDn met 21 platen en een stuit je kocmcst." (Adv. Schaeer Ct.) CO H KESPONDËNTIE T. te R. Wat bötcckent zelf-docl", welk woord ik tweemaal in de Groene van 21 Xov. lees? Anltf. Dool. BABBEBTJES K, te H. schrijft: Natuur is alles. .Wat er meer is, noemt men metajihysiek, orennatuurkunde, d.i. buiten?'msit/hcid. Dit vindt men in Idee Xo. 71 van Multatuli. Ten onrechte ge bruikt men dus het woord buiten issig in de beteekenis van buiten gewoon of excentriek." STOOKT DEN KETEL van uw centrale verwarming met een NERING A-JOHNSON OLIEBRANDE Geen bediening, zindelijk, eenvoudig HERINGA & WUTHRICH CENTRALE VERWARMINGEN Amsterdam, HAARLEM, Den Haag er was een» een heer, die beweerde, dat hij van een film niets meer leerde maar hij hield era u w zijn mond, toen voor d'uitkijk" hij stond, want wat zag hij daar draaide ,,die erde" N. V. Meubelmagazijn Eden0 MOLSTEEG AMSTERDAM BOEKENKASTEN THE AMERICAN LUNCHROOM Cy. K A L V E R S T R A A T 16-18 AMSTERDAM RESTAURANT A LA CARTE PLATS DU JOUR Tandaanslag verdwenen Tanden worden weer blinkend wit. Taedaanilag heeft volgcni de laatilt wttenschnppelijke ondercoeklngen de cigtnicbap om de tanden te doen verk'euren en tandkwalen in de hand te ?werken, dairOra moet het dagelljki ver wijderd worden. Er worden lUrdi nieuwe theorleïn ver kondigd betreffende de oorzaak van tandbederf. Sommigen leggen, dat bacteriün de oorzaak zijn. terwijl anderen het aan een verkeerd dieet toetchriiven, terwijl de overigen een combinatie van deze twee voor mogelijk houden. Efn feit itaat echter va»t: om Uw tanden sterk en gezond te houdrn, dienen te eerst van bacteriën bevrijd te worden. Uw tanden worden bedrkt door een k'everigen aandag. Hierin bevinden zich tacteiien. die bederf veroorzaken. De meett zekere manier Om Uw tanden van dezen aanslag te bevrijden, il het gebruik van ..Pepsodent". ..Pepsodent" bevat geen puimsteen of schurende bcitanddeelen Het heeft een uiterst zachte werking. Is geheel onschadelijk i'n het ge bruik, toch*wordt de aanslag verwijderd waar andere methodei gefaald hebben. Hebt ook blinkende tanden. Neemt den zekersten weg en gebruikt nog heden Pepsodent". De Tandpasta die den aanslag verwijdert. 2137 GERARD B. RIJKE Jr. BINNEN ARCHITECTUUR KEIZERSGRACHT 559 ??TELEFOON 30559 Complete Meubileer ing Typ: N.\r. Amst. Bojk- en Staendrukker^ v/h, Ellerman, Harms & Co. DE GROENE AMSTERDAMMER Weekblad voor Nederland Onder hoofdredactie van A. C. Josephus Jitta Redacteuren: L. J. Jordaan, F. G. Scheltema en M. Kann. Secretaris der redactie: C. F. v. Dam Keizersgracht 355, Amsterdam C. - Telefoon 37964 - Postgiro 72880 - Gem. Giro G. 1000 Opgericht in 1877 No. 2845 Zaterdag 12 December 1931 De staking in Twente Het is uiterst moeilijk zich oen objectief oordeel te vormen, omtrent een zoo ingewikkeld arbeids conflict als dezer dagen in Twente is uitgebroken. Be fabrikanten en de arbeiders zijn natuurlijk niet ?onpartijdig, doch zij kennen althans de details van de geschilpunten. Een buitenstaander kent niet alle bijzonderheden; zijn oordeel loopt dus gevaai1 onjuist te zijn door gebrek aan kennis van zaken. Waar ik in dit geschil geen partij ben. doch in ?de gelegenheid ben geweest partijen herhaaldelijk Juin standpunt te hooren uiteenzetten. AVÜik trachten een zoo objectief mogelijk beeld van de geschilpunten te geven. Al vrees ik ook! dat het .«een van beide partijen volkomen y.al bevredigen. Kik van beid*» partijen zal allicht mijn critiek ?op du andere partij als juist willen erkennen, doch ni'jt aocoord gaan mot mijn critiek op de oigen 'partij. Het spreekt van/elf, dat ik bij d*' volgende uiteen zettingen uitsluitend gegevens gebruikt heb, die door d<- pers openbaar gemaakt y.ijii on dat ik onmogelijk allo geschilpunten. volledig kan 'be handelen. D.' strijd is bi'gonnen mot een ultimatum van <!?? arbeiders betreffende de luimen van ei-nige tfi-oepeii wevers bij du' firma (J. .lauuiuk. wier getouwen ..gerationaliseerd" zijn. l Kit woord be te 'kent. dat aan de/,e getouwen eeiiige technische verbeteringen /.ijn aangebracht, waardoor een arbeider in plaats van t» getouwen. S. Hl of 12 Si touwen t -gelijkeiiijd kan bedienen. D^ Directie heeft de tarieven van.de arbeiders, die aan do/o yo.touweii werken, verlaagd. Do arbeiders mi-enen. dat /.ij"in ,de nieuwe tarieven niet voldoende com pensatie vinden voor het werk. dat inspannender is geworden. Zij hebben verklaard, dat de eindloorum tengevolge van do rationalisatie verlaagd /ijn. Do arbeiders wenschen niet slechts in dex.o verlaging niet to berusten, doch zij verlangen een .verhooging, omdat hot werk moeilijker is geworden. Hen onpartijdig ambtelijk onderzoek hooft aan getoond, dat de gemiddelde eindloonen na de rationalisatie niet verlaagd .zijn. doel i zelfs een weinig gestegen. De arbeiders /.ijn door dat ondcry.uek1 echt cv niet bevredigd. Xij verlangen in ieder geval een vefliooging va n'do tarieven, die golden . op hét oogenblik. dat hot geschil uitbrak. Terwijl dit geschil hangende was. hebben de fabrikanten over de geheelo linie een algemsene loonsverlaging van 5 pCt. afgekondigd. Die loons verlaging \yerd gemotiveerd met de groote moei lijkheden, waarin het bedrijf verkeert. Op de ar beiders zou tlat middel, om den kostprijs der producten te verlagen, niet al te'zwaar drukken, omdat de kosten van levensonderhoud in de laatste jaren met een hooger percentage zijn gedaald. De arbeidéi-s bleken niet bereid tot deze ver laging mede te werken. De voornaamste ar-' beidersorganisatics hebben daarin echter onder jirotest berust, wat bet«ekent» dat zij om deze kwestie geen staking hebben afgekondigd. Aan twee fabrieken is echter een staking uitgobroken. Bij de firma Jahnink legden alle wevers* ook degenen, wier getouwen niet gerationaliseerd waren, het werk neer on aan een andere fabriek te Almelo werd het werk door alle arbeiders spon taan neergelegd. De eerste staking werd door dq voornaamste arbeidersorganisaties afgekondigd en geleid. DO tweede staking wordt door een kleinere organisatie geleid; zij houdt uitsluitend verband niet de loonsverlaging van 5 pCt. De grootere organisaties hebben haar uiterste best gedaan haar loden een uit a. s. zullen all haar leden aan die fabriek het werk te doen hervatten; zij zijn daarin echter niet geslaagd. Toen deze beide stakingen bleven voortduren, hebben de fabrikanten een tweede loonsverlaging van 5 pCt. over de geheele linie afgekondigd. Zij verklaarden, dat dit niet oen straf was voor do beide stakingen hoewel om voor de hand liggende redenen die indruk bij de arbeiders en bij vele buitenstaanders werd gewekt maar. dat een loonsverlaging van 10 p('t. nood/.a'celijk was. om alle fabrieken weer op et* n looneude basis te stellen. Zij hadden althans voorloopig met 5 pt't. verlaging genoegen genomen, om zooveel mogelijk een conflict te voorkomen. Djze tweede loonsverlaging zou met inacht neming van den opzeggingstermijn over 14 dagen ingaan. Een groot aantal arbeiders hoeft, toon deze tweede verlaging werd afgekondigd, spontaan het werk neergelegd, /.onder den opzeggingstermijn in acht te nemen. Knkele arbeidersorganisaties geven een uit kee ring aan haar k-don, die aldus in strijd met hun contracten en met de instructie van hun bestuur. gestaakt hebben. Andere arbeidersorganisaties hebben tot dusverre gowoi^e keering te geven. M«*t ingang van 14 Pj. arbeiders bij do fabrikant 'tt. die di* lo insverla^insr van 10 p('t. lifbbon afgekq^igd, in stiikiiü: -aan. Beide partijen hebben 'zich na:u- ik m "?n. a'.thau* aan n ernstige fout schuldig gemaakt. Dat zou allicht ieder in dergelijke moeilijke omstandigheden. gedaan hebben. D.» erkenning van die fouttMi kan misschien tot hot vinden van e.t,>n oplossing bijdra gen. Do arbeiders, die zonder den.opzvg-ïingsterm'jn in acht to nr>m?n. het Wc-rk hebben neergelegd. hebben zich aan contractbreuk schuldig gemaakt. Hoe ernstig die fout is. zullen zij inzien, wannér zij zich rekenschap geven van hot uord.oL'1. dat x.ij over do fabrikanten' zouden hebbon uitgesproken. indien deze do tweede loonsverlaging onmiddellijk' hadden doen ingaan, zonder den 'opzcjgijingsttn1mijn in acht te nomen. Do fabrikanten hebben zich aan oon niet minder ernstige fout schuldig gemaakt, toen zij tweibetrekkelijk kleine stakingen met de afkondiging van een algemeene loonsverlaging ? hebbon b'eant ? Avoórd. Uit een juridisch oogpunt moge die fout minder groot zijn; uit een oogpunt van tactiek is die fout minstens even groot, als dio van de arbeiders. Verschillende groote dagbladen hebban zich meer of minder duidelijk in dezen zin uit-gesproken en geen enkel persorgaan heeft, voor zoover mij bekend is, dat optreden van do fabri kanten goedgekeurd. , Hoe kan men deze fouten zoo goed m >g herstellen en de geschillen tot CIMI oplossing brengen? Da arbeiders dienen in de eerste algemeene loonsverlaging van 5 pCt. te berusten. Alleen zou men voor enkele zeer laag bezoldigde groepen van arbeiders' een uitzondering op den regel kunnen maken. Het is niet voor betwisting vatbaar, dat het bedrijf een zeer ernstige crisis doormaakt, en dat de kosten van levensonderhoud, als een gevolg van dezelfde crisis, zijn gedaald. De fabrikanten moeten de tw/eqde loonsverlaging terugnemen. Zij was het onmiddellijk gevolg van Inhoud: 1. Mr. A. C. Josephus Jitta, De staking in Twente. 2. Prof. Dr. D. Cohen, Anti~semitisme. 3. L J. Jordaan, Textiel-staking. 4. Dr. N. J. Beversen, Engtlsche ca'icaturen. 5. B. van Vlijmen. Brüning op het slappe koord. W. Ceerszen, Schwltucht. G. Mr. E. Straat, Engelscht boeken. 7. Dr. P. van Olst, Diefstal in Orion. Prof. Mr. F. Q. Scheltema, Hnogleerarenbenoeming. 9. C. F.. E. H. Oosterwijk-Onderwater, J. RiemensReurslag, Huwelijksgeluk. 10-11 A. Plasschaert en A. E. v. d. Tol, Schilderkunst' kroniek. 12. L. J. Jordaan, Bioscopy. 13. C. van U'essem, Afuriffr. 14. Dr Jan Romein, Het einde van het kapitalisme." 15 C. A. Klaasse, Het Kapitalisme leeft mg. IC. Sprcekzaal. 17. L. J. van Looi, Df versterkte zender. Mr. E. Elias. Twee b'ieken fan jnnrna'.isten. J9. Uit het klalschnft ran Jantje.?Alida Zevenboom,. Croqiidite Croqtietjes. 20. Lettfrraadsel. Chanvaria. Viooltjes Voortreffelijke chocolade in den vorm van viooltjes* Een specialiteit. RINGERS Z,e/ op den naam f de beide stakingen. Wannoor de fabrikanten ten gevolge van do crisis o,-n loonsverlaging van 10 pCt. noodzakelijk hadden geacht, hadden zij met ?dat-voorwin^n aauston-Is voor den da;,' nrn-ten komen. Het moeilijkste punt is. hot- m?n moet handelen met de loonen van de arbeiders, die werken aan gerationaliseerde getouwen. Het is een regel, die bijna door alle Werkgevers wordt gevolgd, dat men aan een arbeider, die men volgens een nieuw procédé' laat Werken, tlat hem m?er inspanning kost on dat een groot t? r product oplevert, althans eemgormaU' laat profitoeren van de betere resul taten. Voor iem-in 1. die niet volkomon thuis is in hot bedrijf, is het niet gemakkelijk precies aan te geven, ho.' grojt deze co:iipc?n<atie moot zijn. Tot dusverre lijkt mij de ivjreling.'die do Rijksbyniiddelaar van IJsselsteyn ten aanzien van dit punt" ha d vo.» v^steld. no^r altijd de best » oplossing. Die-regeling kwam hierop neer. dat de wevers bij de firma Jannink. wier gotouwon gerationaliseerd zijn en de wevers aan andere fabrieken, die onder dezelfde omstandigheden werken, van de algem^cme korting van a-pt't. zouden warden vrij gesteld. Dat beteekent. dat deze arbeiders ten volle zullen prof iteeren van de daling van de kosten ? van levensonderhoud en dat hun inkomen 5 pCb. hooger zal zijn. dan. dat van soortgelijke arbeiders. die nog werken aan da niet gerationaliseerde ger touwen. In do huidige omstandigheden is een loonsverhooging mooilijk voor inwilliging vatbaar. Het is een zaak van algemeen belang, dat alsnog pogingen worden aangewend, om te voorkomen, dat Maandag a.s. nagenoeg geheel Twante in staking gaat, of te zorgen, dat de algemeene staking, gesteld dat zij toch uitbreekt, van zoo kort mogelijken duur zal zijn., Da oplossing van de geschil punten kan naar het mij voorkomt, vroeg of laat* het best gevonden worden ongeveer op de basis, die ik hierboven heb aangegeven, tenzij de eco nomische omstandigheden zich ondertusschen aanmerkelijk wijzigen. A. C. JOSEPHUS JITTA.