r» v* 16 De Groene Amsterdammer van 16 Januari 1932 No. 2850 Bezoek aan proletariërsland door Jef Last Gorgel ook op straat! natuurlijk droog met 25, 45 en 65 ets. De teekenaar Jo Spier In China zijn de menschen geel, in Afrika zwart, in Indiëbruin, in Zuid Amerika koperkleurig. De Yankee zet zijn kaken in kauwgom, de Poolsche jood eet worst met knoflook, de Berliner bestelt een helles en de Parijzenaar drinkt cham pagne, al deze verschillen blijven oppervlakkig, al deze landen liggen solide verankerd op de oude solide aarde, op de brave bourgeois wereld die als een Garibaldihoedje om de zon draait. De een eet met stokjes, de ander met mes, vork en lepel. De een schrijft van onder naar boven, de ander van links naar rechts of van achter naar voren. Dat alles is slechts een kwestie van wennen, een verwisseling van maskeradepakje. Wezenlijk is de standvastige waarde van een muntstuk waarvoor de mandarijn evenveel kan koopen als de koelie. Wezenlijk is de verhouding van den man die werkt en de vrouw die voor 't huis zorgt. Wezenlijk is liet onderscheid der standen, de eerbied voor het gezag dat met de heiligheid der religie omstraald is. Wezenlijk is de chaos onzer materieele en gees telijke warenhuizen, het eklekticisme onzer intellektueelen, wezenlijk zijn de rijen werkeloozen voor onze stempellokalen, de talagekasten van Hirsch en Gerzon, het Leger des Iteils en de politieknuppel, wezenlijk is de Kurokok die in Tokio en Kaapstad even goed als in Parijs kan gedijen. Waar deze dingen bestaan weet de moderne wereldburger zich aan te passen, hij verwisselt zijn smoking voor een wit pakkiean, zijn kurkenhelm voor een stroohoed, hij geeft een fooi en bestelt een whiskey soda, hij zoekt een prostituee of een flirtation al naar het voorkomt, knipt het elektrische licht uit en slaapt veilig in met het bewustzijn morgen weer op dezelfde gelukkige, wereld wakker te worden waar zaken zaken en menschen miliciens zijn of nummers. Om deze oude trouwe aardt! draait de maan en ergens op die maan ligt Rusland:?proletariërs land, hoofdstad Moskau. Moskau heeft elektrisch licht, asf altstraten, trams en waterleiding. Moskau heeft barbiers en taxis, stations en telegraaf kantoren, theaters en gevangenissen. Moskau heeft museums en bibliotheken, hotels met koud en warm waterleiding, automatische telefoon en paardewedrennen. Dat alles is onbelangrijk. Dat alles is als een jas aan de kapstok, die iedereen kan dragen, maai de man van wie de jas hoort is het mannetje uit de maan dat in het Nederlandsch wetboek niet voorkomt. Ik tracht de jas aan te trekken, maar er is iets mis, misschien zijn de mouwen dichtgehouden of de knoopen zitten binnenste buiten of er is geen gat voor mijn hoot'd in ze past niet. Voor het eerst in zijn leven weet de wereld burger zich niet te wenden, de dampkring is lichter, de zwaartekracht geringer, de week heeft minder dagen en de dag meer uren, dat komt omdat Moskau niet op de oude trouwe aarde maar ergens op de maan is gelegen, dat komt ervan alseeri lard door Nederland's regeerders niet erkend is ! Wat is eigenlijk de waarde van een roebel? Op de markt in Berlijn betaal je löa 20 centen, aan de grens in Njegeroloje / 1.2S. De toerist koopt KUN STZ AAL VAN LIER DOORLOOPEND T E NTOO N G ESTELD ROKIN 126 = AMSTERDAM BEZICHTIGING V RIJ KUNSTWERKEN VAN JONGE HOLLANDSCHE EN BUITENL. MEESTERS er een pakje cigaretten voor, de vakman een vol ledige tasch gereedschappen, de losse arbeider alles wat hij noodig heeft om een dag niet zijn gezin te leven. Wat is een winkel? P>en stampvolle ruimte zonder etalage in de uitstalkasten, waar iedereen koopen kan behalve de vreemdeling met zijn beurs vol roebels. Wat is een vrouw? Een arbeider, een soldaat, een makker, een stootbrigadier, alles wat de vrouw hier slechts is wanneer ze geen vrouw is. Wat zijn Narkompoeit, Kirpitsjst.roj, Prof intern, Mopr, Chlebtrust, Oedarniki, komsomolzen, al die woorden die van iedere kant op je toespringen eii die in geen woordenboek zijn te vinden? Wat is een kerk? Ken vergeten spinneweb dat straks met de groot e ra.gebol weggevaagd wordt. Ken president of partijleider of minister? Iemand die minder verdient dan de eerste (Ie beste metaal arbeider. Ach, wij zijn er natuurlijk heelemaal naast met onze poging om ongelijksoortige grootheid to vergelijken! (ilad verkeerd, zooals iedere indruk die niet dieper gaat dan de verschijnselen aan de opper vlakte ! Vragen wij liever: wat zegt ons dit woord: kameraad, towarischt,?wat bet eekent die leuze: vijfjarenplan: pjatiljetka? Beteekent towarischt alleen maar dat de boven ste en de onderst*; lagen der maatschappij glad weg zijn gesneden, dat luxe en komfort ingeruild y.ijii in Kuropa tegen machines, dat iedereen stevig zuur brood eet en warm gekleed is en dat er geen bleekneusjes meer rondloopen in de straten van Moskau? Beteekent het dat we allen door het leven stappen als, met zware laarzen, door de modder van de .Russische wegen? Beteekent het dat de technische hoogeschool lijkt op de chambrévan een kazerne en de ge vangenis op een werkkamp voor studenten? Kn wat wil de leuze vijfjarenpla.il zeggen, die in cijfers en beelden, in grafieken en statistieken, in lichtreklames en schilderijen spreekt uit de lucht en op de straat en van de gevels der huizen? Beteekent ze alleen maar ,,plamvirtschaft", zooveel machines, zooveel graan, zooveel varkens en zooveel kolen? Heeft het geloof in goud sche merende heiligebeelden zich overgedragen op de kurven van een. produktieschema? Is de maan. der dichters veranderd in een traktor van zoo en zooveel paardekrachten, het volkslied in het gezoem van dynamo, de dans in het trillend stampen van een met luchtdruk aangedreven beitel ? Wie zal wegen waar de gewichten hun ijk ver loren hebben of meten zonder platina standaard meter? Wie kan de taal der maanbeworiers in een phoiietisch schrif u onderbrengen wanneer ze elkaar als de mieren, met sprieten betasten? Wie kan de taal van het kommunisme in opbouw in de termen der bourgeoisie vertalen ? Towarischt: makker. Zot iets fis saamhoorigheid in gevaar, gemeenschapszin, gezamenlijk leed, liefde, smart, vreugde, bezinning, uitgelatenheid. Zoo iets; als niet alle woorden precies er naa:-t waren omdat het begrip towariscl't niet meer bestaat iu een wereld waar ieder zich met zijn visitekaartje voorstelt: ingenieur Jansen, rechter Pietcrsen, Gerritsen notaris. Pjatiljetka. Zooiets als: gerichte wereld, doelbewustzijn, geloof, offer, roeping', jeugd, moed, overtuiging wanneer niet het zout zouteloos was geworden waarmede Westersche idealisten de saus van ons steivensbewustzijn trachten te kruiden. ArmoeJe ontbering trolscli zelfbewust zijn. Mijn indrukken uit Moskou? Ach, wilt U zoo goed zijn in het kort eventjes uw indrukken van een bezoek aan Mars neer te schrijven? Jllias aangevuld door CSreshoff De heer Elias, met een valsche bescheidenheid, welke hem geenszins siert, maakt zich, De zonder linge Reizen van Luger en Spier besprekende, met een Jantje van Leiden van de teekeningen af. Dit is een grove onrechtvaardigheid. Want het mag heusch nog wel eens duidelijk gezegd worden, dat wij in Spier een teekenaar hebben, zoo geestigen zoo sierlijk, zoo vindingrijk en zoo verfijnd, als het wij in lang niet bezig zagen in ons godzaligNederland. Kn wat mij altijd het meeste aantrekt in de ijle. puntige, bijna geschreven prentjes, is huil schijnbaar gemak. Ze zien er voor een opper vlakkige beschouwer uit of ze zoo uit de mouw geschud werden, maar wie weet wat kijken is. ziet hoe ze niet een uiterste zorg en overwogenheid gemaakt zijn, hoe de kunstenaars misschien: uren en uren heeft zitten piekeren en zwoegen om ieder lijritje zijn juiste waarde en zijn juiste plaats te geven. Kn is dat niet de kenmerk der ware kunst dat zij. met groote geestelijke inspanning en zorg tot stand gekomen, daarvan naar buiten, niets laat blijken? Ik ken den heer Spier niet en. ik weet dus niet hoe hij werkt, maar het zou mij zeer ver bazen indien ik mij oi> dit punt vergiste. Trouwens het kan niet anders of dit soort werk kost veel hoofdbreken. Hoe minder er op een teekeiiing staat, des te meer komt liet er op aan om alles wat er op staat nauwkeurig juist daar te plaatsen waar het sta,an moet. Men. de hooge-kunst-mèn, is geneigd om werk als dat van .Jo Spier glimlachend aan te zien en het verder, als journalistiek, op zij te schuiven. Zij die aldus handelen miskennen er op een domme wijze de beteekenis van. Wanneer meir zijn beste teekeriingeti uit ,.De Telegraaf' en ...De Groen<>" iri een album, op goed papier gedrukt, zou bijeen zien losgemaakt van hun actualiteit dan zou men, als men onbevooroordeeld weet te zijn, de waarde n van Spier's geest ii van /.iju handvaardigheid moéten erkennen, Wanneer wij uu eens een puntig en gracieus teekenaar hebben, dan verdient die mijns inziens een behoorlijke schatting van zijn werk; en niet een laf kindera<?htigheidje als de kritiknster Mi'. Elias hem, op zoo'ii ongepaste; manier, toedient. J. GRKSHOFF Nieuwe Uitgaven In de reeks (iroringer bijdragen voor taal- eu letterkunde, uitgegeven door Wolters te Gro ningen, is als derd.e deel verschenen: liet eerste stuk van l'rof. Orm/iP/i.s ..Zerenlicndc-cf'iiu'fii-lie sijiiid. r'm". waai in hij d( n vorm van den mededee lenden zin en de functies van de bijzinnen be handelt. De gevolgde methode is dezelfde als het syntactische systeem van zijn enkele jaren geleden verschenen ..Moderne Xederlaudsche Grammatica" De gekozen voorbeelden zijn ontleend aan Vondel. Hooft, ('oster. Bredero. ('ats, Iluygeiis. Maüa v. lic igersberch. Schouten. Joh. de Witt. Bontekoe en Heemskerk. Met opzet werden natuurlijk taai soorten van zeer uiteenloopend karakter genomen. Dat er, sedert wij in het bezit zijn van een ge schikte. Middelnedcrlandsche syntaxis, met ver langen werd uitgezien naai' een soortgelijk werk over onze !7de-eeuwsehe taal, weet een ieder. Keeds door dit eerste- stuk v«n Dr. Overdiep's hoek wordt in een dringende behoefte voorzien. Het ontbrekende moge spoedig volgen. Nederlandsche Almanak van Levensverzekeringvoor 1932. Naar officieuze en officieele gegevens herzien en aangevuld door Mr. J. v. Seheviehaven, Veertigste jaargang, l'itgave: N'.V. Amst. Boek en Steendrukkerij, v/h. Kllerman Harms en ('o., Amsterdam. V^OSSEM'