No. 2850 De Groene Amsterdammer van 16 Januari 1932 Nederlandsche Munt Holland's beste 1O cents sigaar Het Kennemerduin Foto J. Strijbos Duinstudies door Dr. Jac. P. Thijsse in Wanneer alles regelmatig verliep, dan zouden steeds nieuwe duinrichels ontstaan en we kregen dan evenwijdig aan het strand een strook van een aantal heuvelen en dalen. Inderdaad is dat op menige plaats langs onze kust het geval, het mooist wel op Texel even benoorden Koog. We vinden daar de Eendekooiduinen, daarnaast de vallei van de Nederlanden, dan een duinenreeks, daarna de Mui, dan weer duinen, dan de Buitenmui, daarop volgen meer duinen, eindelijk de Buitenste Mui met de jongste duintjes. Ook in het Kennemer duin is zoo'n regelmatige opeenvolging nog wel na te speuren en trouwens op nog menig andere plaats. Maar het verloop der dingen ondervond velerlei verandering. Vooreerst de zee zelve. Daar liggen de zandbanken ook min of meer in strooken en die verplaatsen zich landwaarts. Soms drijft een zand bank tegen het strand aan. dat daardoor opeens veel breeder wordt. Maar ook wel wordt het strand bereikt door een geul en dan knabbelt de stroom de oude duinen af. Op Texel ons uniek en on waardeerbaar demonstratie-eiland is dat alweer allemaal klassiek mooi te zien: tot paal O breed jong strand, bij paal 11 onrustbarende afbrokke ling, bij paal 22 aanwas, bij paal 30 alweer bijna catastrophale afbrokkeling. Maar het verluidt, dat juist daar alweer een bank uit zee nadert, zoodat over eenige jaren er weer een gebied van nieuwen aanwas ontstaan kan. Die Noord punt van Texel met de er tegenover liggende Vliehors is echter wel een der barste plekken van ons land. Ook het oude duin is onbestendig. Zoolang het Koninkl. Bloemkweekerii Wilhelmina," Charles van Ginneken & Zoon, Zundert, N.B.: Het van ouds gunstig bekende adres voor Dennen, ter bebosscbing(uitsluitendinheemschzaad) Exotische Dennen- en Sparrensoorten, Bosch- en Haagplantsoen, Boomen en Heesters. Catalogi op aanvraag gratis en franco. Tel.interc. No. 1. Telegram-Adres: Wilhelmina, Zundert. een gesloten plantenkleed draagt en dat is de normale gezonde toestand kan het veel verduren. Dat plantenkleed kan heel verschillend uitvallen, al naar de meerdere of mindere vruchtbaarheid van den grond, de ligging van de helling, de aard van de planten, die er het eerst aan de beurt kwa men. Soms is er dicht struikgewas van duindoorn, kruipwilg of duinroos, een andermaal is het er grazig met vergeetmijniet en eereprijs, viooltjes of zelfs lelietjes van dalen. Maar zelfs een een voudig kleed van korstmossen en bladmossen kan nog heel wat stevigheid geven. Wanneer er echter een gat in het kleed komt doorgaans door schuld van den mensch of zijn kornuiten en tegelijk een paar ongunstige omstandigheden samenwerken, zooals langdurige droogte en sterken wind, lang aanhoudend uit dezelfde richting, dan komt er beweging in het duin. Het wordt afgebroken en elders weer opge bouwd. In de laatste twintig jaren hebben wij daar genoeg van gezien, om te kunnen begrijpen, dat in den loop der eeuwen de oudere duinen een ingewikkeld vervormingsproces hebben onder gaan. Die veranderingen kunnen zeer snel verloopen, dat hebben we kunnen zien na den drogen zomer van 191J, plaatselijk na de militaire demon straties tijdens den oorlog, weer eens na de droogten van 1921 en 192f niet de daarop gevolgde stortbuien en ook thans weer, nu we vier jaar lang gesukkeld hebben met droge winters, die nog erger zijn dan droge zomers. Nieuwe valleien worden uitgeblazen, nieuwe toppen opgebouwd, soms hooger dan de heuvels die vernield werden, wanneer slechts de helmgroei gelijken tred kan houden met de zandverplaatsing. Een heel mooi voorbeeld daarvan is te zien aan het Kooiplekslid, een buitengewoon mooi duin op Vlieland en ook aan enkele duinen in het Staatsnatuurmonument Terschelling-Oost. Het oudere duinlandschap biedt door dat alles een groote verscheidenheid met heuvelruggen in allerlei richting, hellingen blootgesteld aan allerlei windstreken en van zeer uiteenloopende schuinte, groote vlakke valleien, dicht aan liet grondwater en hooger gelegen delletjes en nauwe geulen, waai' de wind zijn invloed laat gevoelen met verdub belde kracht. Het is een groot genot, om een uit gestrekt duinlandschap te analyseeren en uit de heuvels en dalen, geulen en hellingen zijn geschie denis weer op te bouwen. Daarbij kan men veel profijt trekken met te letten op wat er nu nog ge beurt in de jongste duinen vooral die van de Noordzee-eilanden en die van Voorne en Schouwen. Men kan bij een dergelijke analyse dikwijls en gemakke lijk fout gaan en het is wel jammer, dat de ge schreven geschiedenis en vooral de karteering uit vroeger jaren zoo dikwijls in gebreke blijven, om ons in te lichten Xelfs thans zijn slechts enkele gedeelten van onze duinen goed in kaart gebracht met betrouwbare hoogtelijnen en daar komt toch eigenlijk alles op aan. Wij mogen echter ver wachten, dat daarin spoedig verandering komt, nu de duinen in menig opzicht benut zullen worden. Wij willen hopen dat bij die benutting toch nog ook aan den vasten wal uitgestrekte duinland schappen ongemoeid gelaten kunnen worden. zoodat hun eigen structuur zichtbaar blijft en in hun bont samenstel de daaraan eigen groote ver scheidenheid van planten- en dierenleven zich kan blijven ontwikkelen tot ons genoegen en onze leering. Mettertijd hoop ik daarop terug te komen. Nieuwe Uitgaven Johan Fabricius. Venetiaansch Avontuur. N.V. H. P. Leopold's Uitgevers Maat schappij. Den Haag. 1931. Die Johan Fabricius, heeft zich zoo langzamer hand opgewerkt tot de allerbeste Nederlandsche vertellers. Vél hebben wij er zoo niet en wij moeten die gezellige en kleurige praters in het hoekje bij de zingende haard in hooge eere houden, vooral sinds Louis Couperus (waarmee ik hem intusschen heelemaal niet vergelijk) gestorven is. Hopman allén nog maar essayist is maar welk ne ! en Job Steynen, die ik maar nooit vergeten kan (evenmin als zijn prachtige novelle van den jongen, die het vogeltje doodkneep, 't mooiste wat ik ooit op Nederlandsch vertelselgebied heb gelezen) ondergedoken in de Spaarnestad. Waarmee ik maar wil zeggen dat dit Venetiaansch Avontuur een allemachtig aardig en geestig en goed-geschreven boek is. Dit avontuur van de Weensche gummibandjes tot de Venetiaansche romance toe, dit aardige verhaal waardoor de Weensche woudwind en het gekabbel en geklots van Venetiaansche kanalen hun luchtig en weemoedig liedje zingen, is zóó aardig en zóó rassig" verteld, dat ik er wegge doken in een makkelijken stoel een paar avonden op bijzonder genoegelijke wijze mede heb zoek gebracht. Kigenlijk is dit al een hél weinig zeggend testimonium: die genoegelijkht i l en die prettige stemming, die het lezen met zich bracht. Maar het boekje zelf is tok weinig zeggen. Het is alleen maar een verhaal voor groote kinderen, die wel eens beu zijn van veel kunst" Eén zoo'n Venetiaansch avontuur en wij be hoeven over de roeping der kunst niet meer te spreken. E. E LI AS Hein Valkhoff, Hel Mierennest in tic Alpen. Teekeningen door Jan Lutz. Yari Holkerna en Warendorf, U.M. Amsterdam. H. C. Andersen, Volledige verzameling sprookjes en rerMltnijen, vertaald uit het Deensch door en met een voorrede van Dr. W. van Eeden. Met 9(i platen van Kie (Yamer. Aflevering I is ver schenen. Het geheel zal uit 12 afleveringen bestaan. Uitgave W. de liaan. Utrecht. Dr. .1. 11. ('arp. Het Spinozisme als tcereldbeschouii'ini/. Uitgave v. Loghem Slatems, Arnhem. M. Ehrenpreis: De bouwers van Israël. Uitgave Thieme, Xutphen. Hyp KAPITAAL BESCHIKBAAR DIRECTIE M?S.J.vANZusT-M?J.F.VERSTEEVEN