No. 2861 De Groene Amsterdammer van 23 Januari 1932 13 Bioscopy door L. J. Jordaan MISSING LINK" Eric Charell, Der Congress tanzt". Rembrandt Zoo heeft dan de UFA haar Grosze Kanone" van dit seizoen losgebrand en het lang voorfcereide en veelbesproken Congress tanzt" van Eric Charell uitgebracht. Men kan als schrijver dezes persoonlijk ook voor de amusementsfilm van geschut houden, dat geringer van kaliber is, doch minder met los kruit schiet en nochtans erkennen, dat de gangbare publieke smaak er mee in de roos werd getroffen. Dat deze film een ,,Kassen-Erfolg" beteekent, moet ieder duidelijk zijn, die de wachtende menigte gadeslaat, welke trappelt van verlangen om de misère van Amster dam-1932 een ogenblik te vergeten voor de vreugde van Weehen-f814. Bij een vorige gelegen heid heb ik al eens een opmerking gewaagd over de sterke tendenz, die bij de groote productie maatschappijen bestaat, om de huidige economi sche narigheid te verdooven door een opgedreven dosis amusement. Het is verklaarbaar, dat de baisse in levensgeluk een hausse in verstrooiings waarden meebrengt, maar men vraagt zich wel eens bezorgd af, of deze menschlievende strekking niet wat al te ver wordt doorgevoerd, ten koste van de toch al zoo povere ernstiger experimenten. Intusschen ??ook deze strooming zal haar correctief wel vinden in betere tijden, die naar wij hopen toch eens moeten aanbreken. Het eenige wat ons overblijft, is nit de geboden stof te halen, wat er voor de film uit te halen valt en van dit standpunt uitgaande richt zich onze belangstelling minder op deze film als zoodanig, dan wel op enkele beschouwingen, welke zich er gereedelijk aan laten vastknoopen. Der Congress tanzt" als verstrooiings-object is voortreffelijk geslaagd. Een amusante handeling, waarvan de grondtegenstelling (de dansende, fees tende diplomaten en de terugkeerende Napoleon) zelfs stof tot een grootsche satyre had kunnen leveren ? de fleurige, kleurige uitmonstering de goedverzorgde muzikale bewerking. .. . dit alles is met uitnemend vakmanschap en groote kennis van de psyche des gemiddelden bioscoopbezoekers geconcipieerd. Er zijn momenten, die een zekere stijging van het niveau beteekenen, zooals bijv. het eerste bezoek aan den Heurigen", waar de steeds wijkende camera, in den roes van het ,,Wien und der Wein" in het goedgevonden vol gen van den Heurigensanger" (uitstekend door Hörbiger gegeven !) iets als een soort dionysische climax weet te bereiken. Ook de tocht van Christel, het handschoenenverkoopstertje, in haar pronkkaros naar de villa, door Tsaar Alexander voor haar ingericht, is in de verrassende wisseling der beelden (straat, markt, stadspoort, weiland, bosch, paleis) en de telkens overgenomen refrein zang (?Das gibt's nur einmal, Das kommt nicht wieder l") van een sterke bekoring. Bezwaren ook binnen het kader der amusementsfilm ontbreken echter evenmin. Zoo is het betreurenswaard, dat spelers van het formaatVeidt en Abel, op een volmaakt doellooze wijze , Hier werkt het geeft meer weerstand tegen kouvatten. Allén in origineele doezen i 25, 45 en 65 zijn gebruikt dermate zelfs, dat iedere figurant in hetzelfde goudbestikte pakje, hun rollen zonder merkbare schade had kunnen overnemen. Maar vooral de bijna monotone toepassing der draaitooneel-techniek, met uitzondering van sequenzen als de zooeven genoemde, vormt het bedenkelijke debet van deze film. Een debet, dat alleen kon ontstaan, doordien in den keten van medewerkers de allerbelangrijkste schakel ontbreekt: de film-regisseur ! Een rij van brillante oudgedienden kwam voor Der Congress tanzt" in het geweer veteranen. wier namen onverbrekelijk aan de oude glorie van de U FA verbonden zijn. Carl Hoffmann. de cameraman Böhrig en Herlth, de architecten en last not least de Productionsleitcr", Krich Pommer. Door de heele geschiedenis der Duitsche film heen, staat deze in stilte werkende collectivi teit achter de schermen en laat de blinkende marionnetten, alias de Lievelingen van het Publiek" naar hun kunstzinnige en wijze inzichten dansen, zooals ook dit congres zich op hun commando beweegt. Caligari", Dr. Mabuse", Nibelungen", Va riété", Faust", De Laatste Man", Nina Petrowna". ... ziedaar een staat van dienst, waarop deze combinatie gedeeltelijk of in haar geheel met trots wijzen mag. Maar steeds wordt de open plaats van den regisseur vervuld door mannen als Wiene, Lang, Dupont, Murnau en Schwarz mannen als zijzelf groot geworden en samengegroeid met de film. Ditmaal echter heeft een outsider deze zware taak op zich genomen: Eric Charell, de vermaarde revue-leider, heeft zich hiervoor laten vinden en het resultaat is de mis sing link", welke zich op pijnlijke wijze doet ge voelen. Talloos zijn de avontuurlijke experimenten, door tooneelregisseurs op het terrein der film gewaagd en bijna even groot is het aantal mislukkingen. Nietwaar het is zoo verleidelijk en lijkt zoo eenvoudig voor den tooneelleider, om zijn ca paciteiten ook eens te toonen op dit gebied. Per saldo is het toch maar" de film: slaagt men zooveel te beter, vooral voor de finantien faalt men. . . . ook al goed, het impliceert allicht, dat men voor een inferieur bedrijf als de film, te groot is. Merkwaardig mag het intusschen heeten, dat een man als Beinhardt, aan wien de Duitsche film in haar aanvangstijd zooveel dankte, zich nimmer aan het experiment gewaagd heeft. Hij uit wiens school zooveel regisseurs en spelers der UFA-periode voortkwamen zag duidelijk in, dat hier een nieuwe, onafhankelijke kunst groei ende was. die haar eigen weg ging en haar eigen eischen stelde. Nu is het een algemeen erkend feit, dat het zeer moeilijk is uit te maken op welke wijze precies het innig verbonden complex krachten, dat de film samenstelt, functionneert. Met name is het bezwaarlijk vast te stellen, waar het eene element begint en het andere ophoudt. Welk aandeel heeft de architect Böhrich gehad in een sterk-picturaal werk als Caligari"? Waar houdt de invloed op, welke de cameraman Karl Hoff mann ongetwijfeld gehad moet hebben in een subtiel camera-poëem als Nina Petrowna"? Waar ligt de scheiding tusschen de invloedssferen van den productie-leider, Pommer, en den regisseur, Dupont, in een zoo kennelijk door beiden ge schapen psychologisch werking, als die van Variété"? Kon het terrein van den architect en den cameraman althans in groote trekken worden afgebakend bij de geheimzinnige wis selwerking tusschen regisseur en productieleider was dit tot nogtoe vrijwel onmogelijk. Het is vooral de uitzonderlijke en lichtelijk mysterieuse loopbaan van den grooten UF A-man, Erich Pommer, die ons in dit geval voor moeilijk heden stelde. In naam met de z.g. super-visie belast, d.w.z. naar Amerikaansche opvatting met het finantieele toezicht, heeft geen functionaris zoo nadrukkelijk en onmiskenbaar de artistieke gestie der filmindustrie beïnvloed, als hij. Be gaafd met de uiterst zeldzame dubbele; flair: en voor de innerlijke waarde van de film en voor het commercieel succes, onderneemt hij geen enkel werk, dat niet in beide richtingen slaagt. Voorzoover mij bekend, heeft deze eigenaardige figuur nooit zelf een film geregisseerd, maar hij staat achter Caligari" zoowel alsachtei1..Mabuse" en Variétéachter ..Nina Petrowna" zoowel als achter Der blaue Kngel". Hij vertrekt naar Amerika en terwijl de Duitsche film tijdens D. G. SANTEE LANDWEER KUNSTHANDEL, Keizersgracht 207, AMSTERDAM C. Tot 12 Fohr. TENTOONHTEliLIXQ <;K \riiiKi n WERK «looi- LI<«\ \iiItl.liT-MOICI. Al 011 A. JM VOVEKI>E SEUOXZAC. Geopend alle werkdagen van 10-12 en lVt-5 uur. zijn afwezigheid haar diepste depressie doormaakt, stijgt een-middelmatig regisseur als Mauritz Stiller, onder zijn Jtollywoodsche super-visie plotseling tot een belangrijk werk als ,,Hotel Imperial" komt een nulliteit als Kowland V. Lee eensklaps tot het zeer goede ,.Barbed Wire" (?Prikkeldraad"). Bij zijn terugkomst treedt een bijna vergeten - oud-gediende als Joe May met Heimkehr" en Asphalt" naar voren. . . . Pommer had de super visie. Men begon zich af te vragen, of de centrale bevoegdheid van den regisseur, waarin wij jaren lang geloofden, onder het toezicht van dezen ;,Regisseur-der-regisseurs" dan toch een fictie was geworden? In ieder geval maakte zijn carrière de beide functies schier onontwarbaar. Tot Der Congress tanzt" licht komt brengen. Met n slag is het ons duidelijk, dat de regisseurstaak, zelfs onder een Krich Pommer, om den dood geen fictie is. Want hier zijn alle elementen aan wezig, die tezamen de groote filmwerken schiepen: Superviser, cameraman, architecten en zelfs de spelers. Alleen de regisseur ontbreekt hij is vervangen door een vreemdeling in Jeruzalem, door een tooneelberoemdheid en eerst nu blijkt met wiskunstige stelligheid, dat door dit gemis het waarachtig levenwekkende centrum het brein en het sentiment dat den beeld- en klankchaos tot het vloeiende medium: film, weet te herscheppen werd uitgeschakeld. De architectuur is voornaam, doelmatig en stijlvol het camerawerk artistiek en bij iedere instelling verantwoord terwijl de algemeene geest tenslotte, dat fijne begrip toont voor de verlangens der massa, die het werk met feillooze zekerheid doet inslaan. Maar het prachtige materiaal der spelers blijft onverwerkt de di recte, dwingende suggestie van de film als nabije, tastbare realiteit als superieur spel van rythmische beeldordening, ontbreekt. Het is voortref felijk tooneel maar het is iooneel ! Het kan niet anders dan goed en leerzaam zijn dit vast te stellen: Wie voor zulke dingen geen gevoel heeft, zal er niet minder om genieten van dit brillante en kleurige kijkspel wie het wel heeft, zal tot zijn voldoening bevestigd vinden, dat een Dupont, een Murnau, een Lang en een Hchwarz gerehabiliteerd werden door deze demonstratie van de missing link". ,,I>e Uitkijk", Klankfilmtlieater Na den voortreffelijken arbeid, welke dooi' ons kleine avant-gardetheater werd verricht alsstudiegelegenheid voor de verdwenen zwijgende film. heeft De Uitkijk" gecapituleerd voor den tijd geest, door om te schakelen op sound". De voorraad raakte uitgeput en nieuwe klankfilmexperimenten, die zich voor de vertooning in groote theaters minder leenden, vroegen om een eigen tehuis. De Uitkijk" heeft den grooten stap ten slotte toch gedaan, in de vaste overtuiging, dat het aan materiaal voor haar speciale richting niet ontbreken zal. Met belangstelling zien de film liefhebbers het nieuwe repertoire tegemoet, dat ongetwijfeld de goede traditie van het huis zal voortzetten en wij zijn nieuwsgierig wat het eerst aan de beurt zal komen: Drei-GroschenOper" van Pabst, La Chienne" van Kenoir of Niemandsland" naar Leonhard Frank's Volken bond-scenario. . . . altegader werken, waarvan wij niets weten, maar die wij verlangend zijn te zien. Op waardige wijze opent het theater met onze eerste Nederlandsche geluidsfilm van IvensLichtveld Philips", in onverkorte versie, alsmede met Kichter's Kadio-film" beide reeds te dezer plaatse besproken.