16 De Groene Amsterdammer van 6 Februari 1932 No. 2853 De Kinderjaren van het Boek door Albert Heiman Oer 8chmook: Wordingsgeschiedenis van het boek Geen geschiedenis is ons zoo lief als die van de dingen welke ons lief zijn, welke wij altijd in een welwillende aangename gemoedsstemming hanteeren. Voor den waren boekenvriend is een boek over boeken altijd iets dubbel aangenaams en daar in onze taal een degelijk oorspronkelijk werk over de wordingsgeschiedenis van het boek nog ontbrak, was voor het werk dat Ger fc'chmook schreef een schoone taak weggelegd. Het beantwoordt intusschen niet aan alle ver wachtingen welke gewekt worden door zulk een volumineus, weluitgegeven en voorbeeldig ge llustreerd werk. De tekst heeft enkele tekorten die in hoofdzaak veroorzaakt worden door een verkeerd opgevatte wijze van populariseering. De auteur, wenschende het onderwerp vooral niet droog te behandelen, is vervallen tot een soort van gemakkelijke schoolmeesterlarij en tot een kwasigrappigen stijl, de Timmermansachtigheid waarmede zoovele Vlamingen ons de laatste jaren den duvel injagen. Neen, het is geen zwaarwichtige Noord-Nederlandsche zin voor deftigheid die ons zooiets als hinderlijk doet gevoelen, maar een boek, het boek is tenslotte een eerbiedwaardig ding. En grapjasserij over Homeros of over de ijverige scribenten der Middeleeuwen die bij al hun hebbelijkheden toch de belangrijkste cultuurdragers van hun tijd geweest zijn, blijft in een serieus bedoeld werk misplaatst. De schrijver (of schrijfster) [heeft zijn taak niet scherpomlijnd gezien, verliest zich vaak in weinig ter zake doende algemeenheden, of is dan weer zoo paedagogisch verdiept in de uitleg van de meest elementaire dingen, dat z'n boek bedoeld schijnt voor brave gymnasiasten. En dan weer is het opeens geestig, boeiend, vol van aardige details. Het diaagt de kenmerken van niet geheel rijp geworden compilatie-werk, en het aantal drukfouten wijst op weinig publicistenroutine. Gelukkig heeft het boek ook kwaliteiten waar onder de grootste wel is, dat het zeer rijk en over zichtelijk geïllustreerd werd en dat zoowel de af, beeldingen in als buiten den tekst op buitengewoon duidelijke wijze werden gereproduceerd. Zeer juist was ook de grondgedachte van den auteur, dat een boek niet in de eerste plaats is een voorwerp uit die-en-die stoffen bestaande en op die-en-die wijze gemaakt, maar met stoffelijk omhulsel van vele gedachten die mede oorzaken werden van de verschillende verschijningsvormen welke geleidelijk wijzigden met de verandering van den gedachteninhoud. De wordingsgeschiedenis van het boek begint dan ook bij de allereerste schrif tmonumenten en eindigt pas wanneer het boek zooals wij het thans kennen, zijn definitieve vorm gekregen heeft, dus bij de uitvinding van de boekdrukkunst. In dit werk wordt over het gedrukte boek in het geheel niet gehandeld, en stellig zou het geheel aan waarde hebben gewonnen wanneer ook in een of meer slothoofdstukken iets was medegedeeld over de vormen en het ontstaan der incunabelen. Witte Curacao Sec Cherry Brandy Menthe Glaciale Curacao Brandy Intusschen wordt veel wetenswaardigs verteld over de papurys- en de perkament-rol, over de eerste papierbereiding, het ontstaan der codices en het uiterlijk der oudste boekbanden. Doch wanneer men bedenkt hoeveel meer zakelijks er in dezelfde ruimte en met dezelfde moeite verteld had kunnen worden, betreurt men het dat Ger Schmook geen betere opvatting heeft gehad van populaire wetenschappelijkheid. De tweede helft van Theodor Birt's Kritik und Hermeneutik iiebst Abriss des Antiken Buchwesens, waaraan het Nederlandsche boek klaarblijkelijk zooveel heeft ontleend en dat een voorbeeldige samenvatting is van een ontzaglijke hoeveelheid geleerdheid binnen een zoo klein mogelijk bestek, en het reeds meer dan een kwart eeuw oude maar nog steeds te Weinig bekende proefschrift van Dr. K. C. Meinsma over Middeleeuwsche biblio theken, is een tweetal werken waarvan op ver standiger wijze gebruik gemaakt had kunnen worden. Als inleiding" voor jonge bibliophielen en als verzameling van mooi platenmateriaal zal in tusschen het nieuwe boek wel een plaatsje vinden en voorloopig behouden. Uitgave De Sikkel", Antwerpen, De Spieghel", Amsterdam. Muziek door Constant van Wessetn Russisch muziekfeest Het Concertgebouw heeft in de Russische feestweek niet achter willen blijven bij de Wagnervereeniging en Carlton en heeft ook zijn Russisch Muziekfeest" gegeven: concert van Russische mu ziek, met Serge Prokofieff als pianist en dirigent. In zekeren zin een modern programma, wanneer men Moussorgsky's muziek, om haar late erkenning, nog bij de modernen wil rekenen. Echter alleen muziek van buitenlandsche" Russen: Prokofieff en Strawinsky. De eerezetel werd aan Prokofieff ingeruimd. Twee noviteiten stonden er op het programma: zijn eerste pianoconcert, dat al een ouder werk is, van 1911 en een suite uit het ballet Pas d'acier". De figuur van Prokofieff stond ons reeds vrij duidelijk voor oogen, zij is een figuur met sterke en minder sterke eigenschappen en de nieuwe werken, die men nu van hem leerde kennen, voeg den daar niets aan toe, of het moest wezen, dat zij niet tot zijn beste behoorden. Het pianoconcert kon in zijn tijd van ontstaan toen de virtuozenschool nog alle eer genoot en men uitsluitend toehoorde om zich te laten pater" een zekere furore maken door zijn geweldige klankbravoure, zijn brillant etude-karakter, zijn daverende passages, die au fond niet veel meer om het lijf hebben dan als vulsel te dienen voor een bijna brutaal-banaal thema, dat onbekommerd om den indruk, die het maakt breed en lawaaiend door de heele piano en het heele orkest klinkt. Een Schumann-achtig intermezzo zorgt voor de afwis seling. Maar met een zekerheid en een vuur voor gedragen alsof het een groot meesterwerk g'old, met een zegevierende technische virtuositeit door den componist op de piano ondersteund miste dit alleszijnwerking niet op het publiek.dat graag iets formidabelsch geniet en luide applaudisseerde, net als het publiek van 1911 heeft gedaan. De muziek voor ,.1'as d'acier" is moderner werk. De harmonie en de rythmiek zijn van de moderne. school, liet gedreun van machines, die dit stuk muziek, in de choregraphie nader uitgebeeld, wil weergeven, is er ongetwijfeld zonder mankeeren in te hooren. Overigens, deze machines zullen in Sowjet-Rusland, waarin zij heeten te klinken, wel het zelfde leven maken als elders en ik kon er geen enkele apotheose in hooren, die mij iets ..nieuws" zei. Maar moderne harmonisatie en moderne ryth miek vinden bij het Concertgebouw-publiek steeds minder een gretig gehoor en deze muziek werd dan na de ovatie bij het pianoconcert belangrijk koeler ontvangen, hoewel zij zeer zeker beter verdiende. Maar alleen bevredigen deed zij inderdaad niet. l^ag het geheel aan het feit. dat de choregraphie. waarbij zij geschreven werd. thans moest ont breken ?* Een schitterende en meesleepcnde uitvoering, die muzikaal een volmaakt genot werd. van Strawinsky's Petrouchka"-muziek, ook muziek geschreven voor een ballet en die eveneens nu de choregraphie miste, was er om te bewijzen, dat het niet hoeft. Deze uitvoering, onder Monteux' unieke leiding, werd het waarlijkêhoogtepunt op dit Russisch Muziekfeest" van het Concertgebouw. 'SRigreiinerinnenorkest Zal in Europa de jazzband toch weer door het strijkje worden overwonnen? Het is goed, dat zoo'n avond als Woensdag in het Concertgebouw er ons aan herinnert, dat Europa een volksmuziek bezit, die niet veramerikaanscht behoeft te worden om onze bewegingslust te kunnen electriseeren. In het zigeunerinnenorkest zat een rythme en een beweegdrift, die ons den geheelen avond niet los liet en ons electriseerde. Waren het al geen zigeunerinnen uit een woon wagenkamp, de 20 meisjes (en 2 mannen) die te samen een orkest vormden onze naïviteit stelt zich bij den naam zigeunerinnen" nu eenmaal geen Tsiganen voor, maar het troepje, dat van de Hollandschen marechaussee als ongewenschte vreem delinge niet den grens over mag ! hun muziekliefde, hun musiceeren, hun vuur en plezier waren wel ras-echt en uit de poesta geïmporteerd. Geen dameskapel"; maar groote kinderen, die muziek maken en zich nauwelijks laten dwingen in de discipline van deftig orkestspel. Alles leefde, deinde en bewoog op het rythme, dat leefde, ademde, sprong en stilhield als een zelfstandig geworden ding. Maar de grilligheid, de attaques en de pauze onder het spel waren echt, zonder gemaniereerdheid, zonder op het effect uitgerekend te zijn: het overtuigde, het sleepte mee en het getuigde daar mee geheel voor zich zelf. Het werd ook nooit ruw, steeds van een natuurlijke vrouwelijke elegance. Lili Gyenes was de primos, de aanvoerster en een uitstekend violiste. Feitelijk waren alle speel sters uitstekend, de pianiste, de cembalisten, de farogato-blaaster een tusschending tusschen een trompet en een klarinet wat het geluid betreft, dat bij gerekte tonen erg vibreert. Er werden ope rette-ouvertures gespeeld, en operette-fantasieën, en Hongaarsche dansen en liederen. Liszt's 2de rapsodie, Strauss' Donau"-wals en de echte Rakoczi-marsch en het was den geheelen avond eeri overgaan van de eene triomf in de andere. En ein delijk zong, streek en deinde alles op het podium en de zaal deinde mee en toonde zich enthousiast zonder einde. Het strijkje, in zijngrootenorkest-vorm, behaalde een volkomen overwinning. Nieuwe Uitgaven H. I indsey en R. Korough, Ken leren vol (/eraren. l'itgave II. Meulenhoff, Amsteidani. Klsa Kaiser, De T tree zu,ijen. Een prettig' boek voor groote meisjes, met teekeningeii door Klla Rieniersma. l'itgave J. M. Meulenhoff. Amsterdam. Dick Laan, Rudi'n tsixtunse.he avonturen. Illus traties van E. Reydori. Een gezellig, avontuurlijk boek voor jongens. Uitgave Van Jlolkema en Warendorf's V.M. Amsterdam. Greta, Volleneris?Zeylemaker, Vurel. Een aardig boek voor groote meisjes, met illustraties VK.II 15. Middiiïg'h?Bokhorst. 1'itga.ve van G. B. Van ? Goor en zonen. Gouda,. J. II'. Horemaiis. De jacht op hel nidiain. Met teekeningen door l fans Uorrebach. l'itgave van Valkholï& Co. Amersfooit. Gilles \ an Hees. I)c School. Ken t heorethisch practische handleiding ten behoeve van aanstaande onderwi j/,ers en onderwijzeressen. Groningen Den llV.i'.g, .1. B. Wolters l'.M. K. Gyaros -Törok. HonfjfKii'xclie .sr/'/o/f/x. Ken keur van IVongaarsche recepten voor de llollandsche keuken bruikbaar gemaakt. Amster dam. l'. N', van Kampen A: Zoon. Amsterdam.