De Groene Amsterdammer van 6 Februari 1932 No. 2853 Japan in China door Dr. Jan Romein HOOFIEN'S ROOMBOTER WORDT SPECIAAL BEREID j ii' » *? De lang verwachte Ontwapeningsconferentie is den 2den Februari dan toch wezenlijk geopend, onder het gebulder neen, niet van saluutschoten, maar van Japansche scheepskanonnen en het ge ronk van bombardeer-vliegtuigen bij Harbin, boven Sjanghai, voor Nanking, Swatou en Kanton, ja langs heel de gouden franje van Azië's bedelaarsmantel. Zij is geopend, maar de vergaderzaal wordt niet verlicht door feestelijke lampions, maar door de smokerige vlammen van brandende steden in het groote en rampzalige land, dat China heet. Zij is geopend met een rede, die, voorgelezen van blijk baar al vergeeld papier, nauwelijks met n woord gewag maakte van de kwestie, waarom het eigenlijk gaat, althans moest gaan, een rede, die in haar machtelooze onbenulligheid alles eerder was dan wat zij had moeten zijn: een vlammend protest tegen een reeks gewelddaden en gruwelen, die zelfs hen, die bereid waren alles als mogelijk te be schouwen, toch nog weer versteld heeft doen staan. We zouden op dit samentreffen van het bruutst geweld met het schoonste streven naar uiteindelijke geweldloosheid niet den nadruk hebben gelegd, wanneer het naar onze meening niet tevens een les inhield, die althans nuttig zal kunnen zijn. Namelijk: dat de volken, die in den Bond ver tegenwoordigd heeten te zijn, door dit samentreffen eindelijk het ware karakter van dien Bond leeren begrijpen. De Volkenbond is statisch gedacht, is in wezen, evenals de Heilige Alliantie na de Napoleontische oorlogen, een vereeriiging tot behoud van den status-quo, door de vredesver dragen van 1919 geschapen. Vandaar, dat hij humanitair, statistisch en administratief wel eenig nut kan stichten, maar bij elke poging om zich te bemoeien met veranderingen in den status-quo, zoodra deze boven het registreerbaar-formeele uit gaan bij elke politieke actie dus moet falen. Al de kwesties, waarmee de Volkenbondsvrienden als politieke successen van den Bond voor den dag plegen te komen, zijn of in wezen geen politieke maar juridische kwesties, of zij zijn, als in Silezië, als bij Wilna, als het geschil tusschen Boliviëen Paraguay, hetzij in wezen niet door tien Volken bond beslecht, hetzij wél, maar dan ook in behou denden zin. Daarom is elke bemoeiing van den Bond met de ontwapening of met den vrede van te voren tot mislukking gedoemd, want het werken voor den vrede wil, als men het ernstig neemt, niets anders zeggen dan een oplossing van alle internationaal-politieke problemen. Het vredeswerk van den Volkenbond is en hetzelfde geldt voor het Kelloggpakt en al dergelijke verdragen een waan eri een gevaarlijke bovendien, omdat het a.h.w. in een geheel ander vlak ligt dan den oorlog, dien het heet te bestrijden. Oorlogen zijn geen natuurram pen; deze fatalistische opvatting is even gevaarlijk als de illusionistische, dat zij door verdragen of conferenties zouden zijn uit te bannen, maar zij vloe-ien, althans in den modernen tijd, nu de wereld onder de groote mogenheden opgedeeld is, wél met onvermijdelijke noodzakelijkheid voort uit het kapitalistische productie-stelsel, dat niet bestaan kan zonder afzetgebied in en grondstoffen uit de niet-kapitalistische ruimte. Als het kanongedonder in Sjanghai de volken tot het besef zou brengen van deze, in den grond zoo eenvoudige waarheid, dat het statische Genève hun den vrede in een dynamische wereld niet /al kunnen brengen, dat verdragen als het negenmogendhedenverdrag of het Kellogg-pakt op zijn best uiting kunnen zijn van den wil tot iets anders en iets beters, maar dat andere en betere nooit kunnen brengen, omdat zij het systeem, waaruit het slechte voortvloeit, onaangetast laten, dan zou het onschuldig bloed, dat er nu in China vloeit, . tenminste niet voor niets zijn vergoten. Dit alleen ter inleiding en ter overdenking. Op den gang van zaken in het Verre Oosten immers «iatis nu wel voor ieder duidelijk gebleken heeft de Volkenbond niet den minsten invloed, zooals wij trouwens reeds met volstrekte zekerheid in Sep tember konden voorzeggen. Twee andere vragen dringen zich daarentegen met steeds grooter klem aan den beschouwer op, l waarom doen ook de groote mogendheden niets en 2°waarom doen de Chineezen niets? Dat de belangen van Amerika en Engeland ten nauwste bij den Japanschen inval in China betrokken zijn, zeker van het oogenblik af, waarop de Japansche actie zich niet meer tot Mantsjoerije beperkte, maar ook naar het eigenlijke China oversloeg, be hoeven we niet te betoogen en toch staat daarnaast het feit, dat niet alleen Frankrijk, dat van het begin af aan pro-Japansch geweest is, maar ook Engeland en Amerika op z'n zachtst gezegd een zeer toegeeflijke houding aannemen tegenover Japan. De zoetsappige protesten, die zij tot nog toe hebben laten hooren, hebben ons in die overtuiging eerder bevestigd dan geschokt, al was liet alleen maar, dat het bijna een half jaar geduurd heeft voor Washington en Londen hun protest althans zekere kracht verleenden, door het gezamenlijk in Tokio over te reiken. Het protest zelf is nog zwak l "omdat het niets over Mantsoerije bevat en 2 tegelijkertijd tegen China gericht is. En zelfs nu nog schrijft de Morning Post" van 2 Febr. dat .,door de vermindering der Britsche vloot het nemen van maatregelen tegen Japan onmogelijk is geworden". Natuurlijk dient dit argument van het aarts-conservatieve blad tevens om Engeland voor ..verdere" ontwapening ter zee te ..behoeden", maar dat neemt niet weg. dat deze uitspraak bij do tegenwoordige samenstelling der Engelsche regee ring- als een duidelijke wenk aan Japan beschouwd kan worden, dat Engeland het niets ernstigs in den weg zal leggen. En ook.de Amerikaansche pers en het Congres toom-n een wijze gematigdheid bij de beoordeeling der Japansche wandaden, die hooi weinig strookt mot den jingo-toon, die zij anders plegen aan te slaan, wanneer or Amerikaa.nscho belangen of zelfs vermeende Amerikaa.nscho bclangen op hot spel staan. Do verklaring:' Wij voor ons zien geen andere, dan dat Amerika en Enge land van plan zijn Japan do kastanjes uit liet vuur te laten halen om pas, wanneer dit zich doodgeloopen hooft in hot wijde China, or zich in te mengen en hun dool op to eisenen van don Japanschen buit als boloorüng voor hun neutraliteit. Dit spol im mers is oerder gespoeld. In 1895 na don vrede van iSjimonoseki, dio een einde maakte aan don Chiiioesch-Japanschen oorlog en nog ooiis in. 1922, toen Japan op do Conferentie van Washington beroofd is van do vruchten, dio hot zich tijdons don Wereldoorlog in China geplukt had. l loc trouwens do driestheid van hot Japansche optreden to ver klaren, anders dan door de veronderstelling, dat het zich togen oen actief verzot van Amerika on Engeland ge.vrijwaard weet? Do stolling, dat do Japanscho rogeering wikt, maar het militarisme beschikt, moge voor do eerste fazo gegolden heb ben, sinds do regeeringsverandering in Japan gaat zij niet moer op. Do opvatting, dat Japan dol" geworden is, is zelf dol" of als hot al dol is, dan zit er in zijn dolheid toch systeem. Op het eerste protest van don Volkenbond hooft hot mot de be zetting van hooi Mantsoerije geantwoord, op hot tweede niet do beschieting van Sjapei 011 nu beantwoordt het het gezamenlijke protest van Amerika en Engeland met do beschieting en bezetting van de Woesoeng-forten. Waarlijk, dit alles zou onmogelijk zijn. indien men niet aannam, dat Japan uit de protesten", die hot uit het Westen bereikt hebben, oen stilzwijgende toestemming gelezen heeft, mits het zijn. actie maar uitsluitend tegen Chineescho en natuurlijk niet tegen Amerikaansche of Engelsche kooplieden of soldaten richt. En het Chineesche nationalisme ? Hoe komt het, dat het bloedbad van Sjanghai" van 1925, waarbij niet half zooveel Chineezen gewond zijn als er nu gedood zijn, het sein geweest is tot een vloed golf van nationalisme, die er na aan toe geweest is niet alleen de Engelschen (die toen de schuldigen waren), maar zelfs alle vreemdelingen uit China weg te spoelen, terwijl nu elke poging tot verzet van Chineesche zijde onmiddellijk gesmoord wordt door wat zich nog altijd de nationale regeering" van China noemt, regeering trouwens van dozelfdo Kwo-min-tang, die destijds de leiding had van het zegevierende nationalisme? De oorzaak hiervan is gelegen in de ontwikkeling, die do Chineesche revolutie zelf sinds 1925 heeft doorgemaakt. Terwijl het land zich in 1925 n voelde, en do uitersten van links en rechts, ofschoon potentieel reeds eikaars vijanden, allen nog vercenigd waren in de no partij van Soen-,Tat-sen, hooft zich in middels do klasse-scheiding in China zelf steeds scherper ingegroefd en de Chineescho bourgeoisie in de steden heeft nu in de arbeiders on vooral in do Sowjet-gebieden erger vijanden dan Japan of welke buitenlandsche mogelijkheid ook. Do Chi neesche bourgeoisie alloen is een veel te smalle basis om don strijd aan te binden togen Japan. Dat woot men in Nanking en dat weet men in Tokio. En do volksmassaas oproepen, zooals zij in 1925 hoeft gedaan, durft zij niet moor uit do gegronde vrees, dat ueze, eenmaal opgeroepen on gowapond, ook met haar de nog iiiot verjaarde.' rekening zoudon kunnen vereffenen. liet staat te bezien of dozo massaas zelf hot initiatief zullen nemen tot don strijd tegen Japan. Het is niet zeker, maar wol zeker is, dat als zij het niet doon, do Japanscho, imperialisten dit koor zoo good als ongehinderd hun. dool. de verdooling van China., zullen bereiken en daarmee den d room van bijna zestig jaren althans voor oori tijd lang verwezenlijkt zullen hebben. Zij /uilen dan tevens de eersten zijn, niet dio don imperalistischoti uitweg uit de crisis gezocht, maar wel dio hom gevonden hebben.. Nieuwe uitgaven Drs C. van don Borg on Mr. 11. Kevers: II >/ to/ Itei'-ienini/ nin de iiiiiineieele verhoudt»;/ titwhen l/et liijk' c» <le (lenieenten. Supplement, ("ilgavo X. Sa.msom, Alphen a. d. Kijn. Hans Maitin on Ed. Votorman: Het bock' run den IIiiiuj. IT. A. Mocium Torwogt on .Mr. lloriiuin Vlug: Het boek run Ifiitterdiini. l'itgavo StivnghoH. Amsterdam. Joh. Broedelot : H'fV heit ik": ';/ Moeilijk i/ernl i» ttric bedrijre». V'itgavo Ifavoi-man. Nai'rdon. Admiraal E. K vans: Jlet i/eheim run kti/titei» Merion, l'itgavo Thiomo, Zutphon. Mioti Labborton: Ontwaken, l'itgavo \\ . do liaan, l treelvt. Jac. P. van Term: Driehoek. Delta on D;uidKschild. Studie» over nlijenieene e» Joodselte \'rijtnetselurij. l'itgave Paul Brand. Hilversum. Standaardwerk ..Do Gemeente". Moderne denk beelden rn» leidt»;/ e» oi'i/tniixittie. l'itgovorij ..Do Gemeente", Zalt-Bommol. J. F. Ij. do Balbian Verster: Ruriiemeexlerx r<ni Amsterdam in de \ 1de en ISrfc reu ir. l'itgavo Thieme, Zutphen. P. on C. Arntzenius: Op bezoek bij mcnseh en dier. Knmpreizen door de \'ereetii;/de Sinten, l'itga.vc Tjeenk Willink. Haarlem. Kon. Meubeltransport-Maatschappij DE GRUYTER & Co. DEN HAAG AMSTERDAM ARNHEM INTERNATIONALE TRANSPORTEN