No. 2854 De Groene Amsterdammer van 13 Februari 1932 Ons Zuid'Limburg door Dr. Jac. P. Thijsse Tcekening van B. van Vlijmen Het Spaarbekkenstelsel van het Geuldal. Dcm Wandersmaun gehort die Welt 't Mocht wat! Wat- heb ik in den loop van vijftig jaar mijn wereld al kleiner zien worden. Eerst wist ik niet beter, of het behoorde zoo, en ik verdroeg geduldig den zwaren klap van om streeks 1883, toen bij den aanleg van het Merwedekanaal de romantisch mooie en biologisch zoo rijke oevers van het Nieuwe Diep (zoo prettig vlak bij Amsterdam) moesten verdwijnen. Heel gedwee zocht ik mijn geluk toen maar een eindje verder, bij Kinselmeer en Barnegat, in de buurt van het Muiderslot, in de Ankeveensche plassen en in het Naardermeer. En zoo is het verder mijn heele leven lang gegaan, niet alleen in de omgeving van Amsterdam, maar over heel Nederland en de heele wereld. We hebben de duinen tusschen den Haag en Bergen zien verworden en verarmen, allerwegen in ons land het landschap van heide en hoogveen zien inkrimpen, den Sint Pietersberg zien ver malen tot cement. Maar de berusting is geweken. Wij hebben ons verzet en met vrij goeden uitslag. De Vereeniging tot behoud van Natuurmonumenten heeft tal van landschappen weten te beveiligen, al moest zij ook in den strijd voor den Pietersberg het onderspit delven. De Regeering huldigde het beginsel van natuurbescherming door in het Staatsdomein belangrijke reservaten te scheppen DE VERKOOP VAN MULTI-PRO MEUBELEN HEEFT EEN GROOTERE OMVANG AANGENOMEN DAN WIJ HADOEN VOORZIEN LEVERING VAN ENKELE MODELLEN KAN DERHALVE EERST NA l MAART GESCHIEDEN TENTOONSTELLING TE DEN HAAG EN AMSTERDAM VAN ALLE MODELLEN VANAF 15 FEBRUARI VRAAGT BROCHURE 2VHDER ZONEN en ook Provincies on Gemeenten toonden in dit opzicht besef en belangstelling, hoewel nog lan^ niet algemeen. Nog ligt versch in het geheugen hoe lauw de Provincies Friesland, Groningen en Drente ,'ich gehouden hiebben bij de stichting van het Natuurmonument Geusinger Veld bij Dwingeloo. ? En hoe moet het nu met Zuid-Lintburg ? Over de groote belangrijkheid en den rijkdom van liet Zuid-Limburgsch e landschap behoef ik hier niet uit te weiden. Indertijd heeft E. Heimans in zijn ..Krijtland" levendig aangetoond wat een be schaafd en gevoelig mensch genieten kan in het Geuldal bij Epen. Duizenden trekken ieder jaar naar Limburg, niet alleen, om te genieten van het bekoorlijke landschap en de gezellige vacantieoorden, maar ook om bekend te raken met de vele planten en dieren, die elders in Nederland niet gevonden worden, en ook om eens echt bergen en rotsen en versteeningen te zien. De beteekenis van dit alles wordt het beft geïllustreerd door het rijke Natuurhistorische Museum te Maastricht en de waardevolle publicaties van het Limburgsch Natuurhistorisch Genootschap. De mijnen brachten de' eerste stoornis en geen geringe, daar behoef ik njet verder op in te gaan. Maar wij troostten ons jmet de gedachte, dat nu het stroomgebied vanj de Gelcen als verloren moest gelden, dat van Jie Geul behouden kon blijven, want daar lag geeft ontginbare kool. De driehoek Beek?Vaals?ysden' kon' dan blij ven ons nationaal lustoord. En het mooist en best van dit alles zijn de dalen van Gulp en Geul boven het dorpje Gulpen, het dal van'de Eyserbeek en het woud langs de zuidgrens tot ons ..hoogste punt" bij Vaals. Thans hooren we, dat er plannen bestaan, om het Geuldal bij Mechelen af te dammen. Er ont staat dan een meer, dat de hoogtelijn van 115 M als oever zal hebben. Tegelijk wordt er een reser voir gedolven op den hoogen rug in het Vijlenei bosch. Het hooge en hei lage reservoir worden verbonden door een leiding en het geheel vormt dan een spaarbekkenstelsel "voor het electriciteitsbedrijf, d.w.z. in de slappe uren pompt dat bedrijf water uit het laagreservoir omhoog en voor de spitsuren verwekt de waterstroom uit het hoogreservoir naar omlaag weer de noodige electriciteit. Het is een vernuftig en zeer aantrekkelijk plan en alles zou goed en wel zijn, wanneer de valleien in ons land maar voor het opscheppen lagen. Eventjes over de grens, aan de Gileppe kunnen we ook zien, dat zoo'n stuwmeer als landschap nog al tegen valt. Het hoogreservoir in het Vijlener bosch zou nog kunnen meevallen. maar zal daarentegen een zwaren slag toebrengen aan de flora. Wij ik wil ei' geen doekjes om winden verwenschen uit het diepst van. ons hart deze plannen. Maar wij hebben, berusting geleerd in gevallen van de alleruiterste noodzakelijkheid. Nu is er een Staatscommissie ingesteld, om de ,.mérites" van het plan-Gëlissen te onderzoeken. Wij hopen dat déze cortimissie niet alleen zal vragen naar de wenscheïijkheid, de uitvoerbaar heid, de rendabiliteit, maajr ook, eh wel zeer iri het bijzonder, naar de alleruiterste noodzakelijk heid en dat zij daarbij rrïoge beseffen, dat het behoud van natuurschoon niet is een liefhebberij van enkelen, maar een levensbehoefte voor allen. (i fin wanneer de alleruiterste noodzaak mocht' blijken te bestaan, dan rtog is er gelegenheid. om het plan zoo in te richten, dat het verlies zoo gering mogelijk worde. Gelukkig is de streek tot in bijzonderheden bij de natuurvrienden bekend en het behoeft de Commissie dus niet aan voor lichting te ontbreken. Trouwens in de Commissie zelve zitten de Voorzitter en bestuursleden van het Limburgsch Landschap, de onlangs opgelichte stichting, die zich ten doel stelt het natuurschoon van Limburg te beschermen. En eindelijk, wanneer werkelijk onherstelbare schade moet worden toegebracht dan mogen wij. hoop ik, toch wel verwachten, dat nu eindelijk eens maatregelen getroffen kunnen worden, oin van wat er dan nog overblijft, het belangrijkste in volkomen zekerheid te behouder. Hart Kreeft Bi.pzijii 'afse.Iieit!, Wanneer ik me een veertig jaar terugdenk, zie ik hem in den Schouwburg Frascati, onder directie van (iustave Post, de hoofdrollen vertolken in de toen zoo geliefde Fransche Operette's van Lecocq, Audran, enz. Ik zie hem nog voor me als ..Montabor" in ,,de Dochter van den Tambour Majoor", als ..Flach'olet" in Surcouf de Kaper", als .,Laurent XVII" in ,,d.e Mascotte", in Erminie". enz.. en later, onder zijn directie met Jan Budermarm in den Artis Schouwburg (nu Holland scho Schouw burg) in ,,de Parel van Zaandam", de mooie Nederlandsche operette van Kiehl en Benard, in ..Santa Freya", in ,,de Vice-Admiraal" en nog. in zoovele andere luchtige zangspelen. die het publiek naar de Plantage trokken en avond aan avond een storm achtig succes boekten, niet het minst door de thans tachtigjarige Mina Budonnann en door de drie K's, Kreeft, Kelly en Kiehl. Doch in den Artis-Schouwburg liep liet 'niet mee. Omstandigheden van allerlei a.iul werkten tegen en in 1895 begon voor Kreeft de kleine pe riode, die hem in 1S9S, na .Tacques de Roer's ont-; slagneming, naar 't Leidsrhe Plein zon ' brengen. 't Was hier, dat ik. nu als collega, hem beter leerdekennen, en ik moet zeggen: aangenamer kameraad heb ik nooit ontmoet. En van 't Neorla-ndsch ging hij na tien jaar weer' terug naar z'n oude Ik'fde. de Operette, nu in liet, Rembrandt-theater. Tot ook de/e periode1 weer eindigde. En lïotterdam hield hem een tijd vast, maar z'n geboortestad t rok'en hij keerde ti-rug. bij Iloyaards, bij f- aalborn. . . . tot hij niet meer wilde. Hij vond 't genoeg, maar.... verlangde toen af scheid te nomen van zijn publiek, dat hr-m jrirt n en jaren had toegejuicht in 7.0o1 veelvuldige genres. En vooral om nog nmaal de vreugde te voelen.'die elk waarachtig tooneelspeler voelt, als hij de l hin ken betreedt, die voor hem en voor allen ..de wereld" beteekenen. En (!eze man neemt op Hl Februari afscheid Van zijn wereld het Tooneel". Nog eenmaal zal hij. als de huiskneoht-fii'-totum-koelsier-i^eudiiiVkter tot ons allen sju-eken, ons laten lachen, liet be treurende, dat \V" zulk een talent ^oor goed moeten missen. T 4 SCHILDERS