Groene Amsterdammer van 20 Februari 1932 Weg naar het Leven 18 Filmkunst in Sovjet-Rusland door Ojoris Ivens Men mag bij het zien van russische films niet vergeten dat deze gemaakt worden in deSovjet-Unie, in het land waar na de proletarische revolutie de arbeidersklasse het socia lisme bouwt. De Sovjetfilm is een deel van de socialistische opbouw. Deze films heb ben dus een geheel andere taak en karakter dan de films in West-Europa en Amerika. Hier in de Sovjet-Unie heeft de filmkunst zijn positieve opgaven, is organisch verbonden met het geheele sociale, econo mische en politieke leven van d e massa, vervult daar haar taak, demonstreert en versterkt den wil van het wereldproletariaat tot een klassenlooze maatschappij. Als ik hier de bioscopen bezoek, toont de film op het witte doek het eigen en open gezicht van de menschen hier, den arbeid, het leven; het doen en laten van den staat; de film toont de sterke zijden eri fouten van de dingen die ons dagelijks aangaan. Heel anders is dit bij de filmproductie van Berlijn, Parijs, Londen, Hollywood, daar is geen oprechtheid geen vastberaden opbouwende kracht in die films. De groote en belangrijke dingen, die ons dagelijks raken crisis, werke loosheid, klassenstrijd, oorlogsgevaar zien we vrijwel nooit in een film. We hebben daar toch recht op, de filmkunst heeft de mogelijkheid als geen andere kunst om veel menschen te bereiken. De filmregisseurs en scenarioschrijvers moesten deze onderwerpen kun nen behandelen als de heerschende klasse een uitweg uit al die moeilijke samenlevingsproblemen wist. Maar onderdrukkingsmaatregelen, geheime overeenkomsten en oorlogsvoorbereiding laat na tuurlijk geen enkele filmindustrie in beeld brengen, ofschoon dat de dingen zijn die de ontwikkeling van het economische en sociale leven beheerschcn, Doodenhuis die ons eiken dag in de fabriek, op kantoor, thuis aangaan. De onderwerpen van de films in W. Europa en Amerika hebben echter bijna alle een duide lijke tendenz, de tendenz om de massa, het publiek af t<; leiden van de gewichtige dingen die beslissend zijn voor den komenden tijd, af te leiden van de vragen van het dagelijksche leven. En dat niet alleen! In verschillendef ilmproducties o.a. in de Duitsche, ziet men duidelijk fascis tische verschijnselen, met indirecte steun van de censuur b.v. het verbod van de duitsche censuur van de russische film Enthousiasme" van den regisseur Wertow, die kort geleden ook in Holland was. Waarom mag het Daitsche publiek niets zien van den gang van het 5 jaar plan in de SovjetUnie. Of de film ,,Enthousiasme", waarvan Charly Ohaplin met zooveel lof sprak? Wij allen hebben zelf de Russische filmproductie kunnen volgen, o.a. uit de films: De Moeder, Potemkin, Laatste dagen van St. Petersburg, Tien dagen die de wereld deden wankelen, Storm over Aziëenz. Allemaal onderwerpen uit den revolutionairen strijd van de arbeidersklasse. Hierna zijn de films gekomen die betrekking hebben op de industrialisatie en collectivisatie van de Sovjetrepublieken o.a. (ienerale lijn van Eisenstein, Turksib van regisseur Turin, De Aarde van Dowjenko. De film de ..Weg naar het leven" van regisseur Kkk, geeft een beeld van de /.org voor sociale verhoudingen in den arbeidersslaat. De film laat zien hoe verwaarloosde kinderen, een erfenis van den imperialistischen wereldoorlog, hier niet met tuchthuizen of dwangsysteem. maar in een andere atmosfeer, die der vrije werkorganisatie opgevoed en -geleid worden. Deze film loopt met /.eer veel succes iu verschillende theaters in Moskou, het was de eerste groote Russische toonfilm. Op het oogenblik zijn hier verschillende nieuwe tooiifilms o.a. Tommy van Protasanow, die de geschiedenis van een Engelsehen soldaat gedurende den burgeroorlog in Siberiëbehandelt. Er is veel Russische dialoog in, ik geloof dus niet dat deze film veel buiten de Sovjet-ï'nie vertoond zal worden. Artistiek en technisch is er ook niet veel nieuws in te zien. Van meer. belang is een film ..Gouden Bergen" van Jutkewitsch uit de Sojuskinofabriek te Lenin grad. Deze film is alweer een vooruitgang op de film ,.De weg naar het leven". Elke film die hier uitkomt toont hoe snel de Russische toonfilmindustrie. na een tijdelijk achterblijven, aan het inhalen is. j: Poedowkin is be/ig met een film: het schip vijf jaarplan. Daarin komt een arbeider voor, die op een groote scheepswerf in het buitenland werkt aan een schip dat voor de Sovjet-l'iiie bestemd is. Als dat schip klaar is vaart hij ermee naar de Joris Ivens verblijft op dit oojïeiiblik i'» Sovjet. Rusland, om aldaar in opdracht van de regcering een film te vervaardigen. Voor ons blad schrijft lii.j een serie artikelen over de film in ItitMliiiKl. waarvan wij het eerste hier h r e 11 K i> 11 Sovjet-Unie, werkt daar ook op een werf; door de samenwerking met de Russische arbeiders wordt hij zich sterker bewust van de internationale solidariteit van de arbeidersklasse en strijdt daardoor ook intenser in het front van die klasse. De buitenopnamen voor deze film zijn gemaakt en erg geslaagd; Poedowkin begint nu met de atelieropnamen. Er zijn verder verschillende andere groote films in voorbereiding, o.a. Horizon van Kuleschow, De Leermeester van Poedowkin, Doodenhuis naar het werk van Dostojewski. * * * Er valt nog iets te zeggen over de groote moeilijk heid in de ontwikkeling van de Sovjetfilm-kunst ; het is dezelfde als in de litteratuur hier. Men wil een zelfstandige proletarische ontwikkeling zonder verkeerde invloeden van de burgerlijke kunst. Tot nu toe is er te weinig Marxistische kritiek op de films; aan de dialectische behandeling van het onderwerp mankeert meestal nog het noodige. Voor de goede ontwikkeling van de filmkunst worden in het filmwerk en in de filmcritiek veel nieuwe, jonge krachten, arbeiders, betrokken. Men verwijt de film in het algemeen dikwijls een te stormachtige ontwikkeling, in een periode van 30 jaar na haar uitvinding, doorgemaakt te hebben. Maar hier in de Sovjet-Unie kan de film zelfs de veel grootere, machtige en snelle ont wikkeling van het socialistische leven, van de industrie en landbouw niet bijhouden. Het moet gezegd worden dat we met de film hoe vlug we ook zijn, dikwijls nog achter die groote gebeurtenissen aankomen, of in film niet dadelijk de juiste uitdrukkingsvormen weten te vinden. Het is begrijpelijk: de nieuwe wegen die we moeten gaan oin deze ontzaggelijke krachtsontplooiïng en daden van de arbeidersklasse in de film te verwerken, moeten we zoeken; het groeien van de nieuwe cultuur geeft eri vraagt nieuwe vormen. Vroegere methoden en vormen zijn niet meer dienstig. Steeds meer nieuwe krachten uit de arbeidersklasse moeten liet film vak leei'en beheerschen. Technisch zijn er in de filmproductie hier nog veel moeilijkheden te overwinnen. De ateliers zijn 7iog niet alle voor toonfilm ingericht, maar daar wordt hard aan gewerkt. De filmindustrie in de Sovjet bestaat uit een groote organisatie: Sojuskino en een kleine: 'Meschrabpomfilm. In Sojuskino zijn ook alle industrieën van de andere Sovjetrepublieken vereenigd: Oekraïne, Kaukasus, Armeniëenz. De plannen voor het volgende jaar zijn zeer groot. Kr moeten -_- oOO nieuwe films, kleine en groote. gemaakt worden. Veel nieuwe bioscoop theaters zullen gebouwd worden. Men wil een tweemaal grooter publiek bereiken dan in het afgeloopen jaar. Duizenden nieuwe apparaten zullen in de clubs in de steden en in de dorpen en vooral in de scholen geplaatst worden. Aan de film in dienst van het onderwijs wordt groote aandacht besteed. In verband daarmee worden smalfilmapparaten met toon gefabriceerd. De toonfilmtechniek moet zich betrekkelijk geïsoleerd van de andere filmcentra in de wereld ontwikkelen en kan niet onmiddellijk vandetechische ervaring, die daar verkregen wordt, profiteereii. Voor Zelfscheerders Eerst een weinig Purol inwrijven en daarna inzeepen; dan scheert men zich schoon, zacht en pijnloos.