No. 2855 De Groene Amsterdammer van 20 Februari 1932 Changement du decor Zal Europa eindelijk zijn bezinning herkrijgen ? De val van het Fransche Kabinet heeft een be langrijk oponthoud in de Geneefsche onderhande lingen veroorzaakt. Of dit oponthoud een nadeel of een voordeel zal blijken, kan slechts de latere beschouwer van deze vraagstukken uitmaken. Voorshands ziet het er niet naar uit alsof de nadeelen overweldigend groot zijn. Het merkwaar digste is, dat Frankrijk te Genève een zeer bijzon dere en uitgesproken plaats inneemt door de voor stellen, die door Tardieu in de Conferentie gedaan zijn, voorstellen waarover hier reeds het noodige gezegd is. Het is dan ook geen wonder, dat Laval zich op het laatste oogenblik nog beriep op de nood zakelijkheid van eenheid in de buitenlandsche poli tiek, toen hij tegenover den vijandig gestemden senaat zijn ministerie trachtte te redden. Dit hielp niets. Het merkwaardigste van de geheele crisis van het Kabinet Laval is, dat de nederlaag der Regeering werd uitgelokt in den senaat naar aan leiding van een initiatief-voorstel Mandel in de kamer. Een voorstel dus, dat niet uitging van het kabinet, maar waarmede het kabinet zich, eenigszins tegen de Fransche constitutioneele gebruiken, niet alleen had vereenigd, maar waaraan Laval zich ook had gebonden. Hij had dit gedaan; het betrof een vrij belangrijk kieswetsontwerp, omdat hij daarin een kans zag de levenskansen voor zijn kabinet bij de op handen zijnde verkiezingen te vergrooten. Reeds eenigen tijd geleden had Laval getracht de verkiezingen geruimen tijd uitgesteld te krijgen, doch dit is hem niet gelukt. Op zich zelf was dit reeds geen bewijs van groot vertrouwen in zijn eigen onmiddellijke toekomst. Het is duidelijk, dat, wanneer de senaat de zienswijze van Laval had gedeeld, dat met het oog op de belangrijke buitenlandsche onderhandelingen eenheid, noodig was, men een weg had kunnen vinden, om geit en kool te sparen. Men tast daarom niet mis, wanneer men aanneemt, dat juist de buitenlandsche politiek van Laval in Frankrijk verzet begint te wekken. De wijze waarop hij zich van Briand ontdaan heeft (al moet men daarbij niet uit het oog verliezen, dat Briand gaarne ver dween, omdat hij noch de verantwoording voor een accepteeren, noch die voor het verwerpen van de Fransche voorstellen te Genève op zich wilde nemen) heeft in breede kringen verzet gewekt. Juist in die kringen waar men nuchterder over de zaken oordeelt en niet, uit \rees voor Duitsch nationalisme, zijn eenig heil zoekt in een bijna even nationalistische Fransche politiek. Ter linkerzijde en onder de gematigden is in Frank rijk de sterke overtuiging wakker geworden, dat de eclatante voorstellen van Tardieu, op de wijze waarop ze nu verdedigd worden, geen succes kun nen hebben. De formuleering van zijn voorstellen betreffende ontwapening, veiligheid en volkenbondsmacht is het niet, waar men zich tegen ver*zet. Integendeel, men verwijt Tardieu, dat hij zijn eieren uit een vreemd nest gehaald heeft, en men legt er den nadruk op, dat het niet Tardieu en Laval kunnen zijn, die den geest, in die voorstellen vervat, in waarheid zuilen kunnen verwezenlijken. Men begint aan te nemen, dat een regeering Herriot dergelijke voorstellen, die tenslotte toch. zeer veel gemeen hebben met het Protocol van 1924, tot een gelukkiger resultaat zou hebben kunnen voe ren. Het is juist in de verdeelde en wat politieke groepeering betreft vrij onverschillige kleurlooze mindergroep, dat deze overtuiging veld wint. Niet tegenstaande de politieke organisatie van de pu blieke opinie, een vorm van politieke propaganda, die een vak" is, dat in Frankrijk met minstens even veel bedrevenheid beoefend wordt als in Duitschland. De pers is er geheel georganiseerd als een politiek apparaat, dat in handen is van de diverse partijen en voor een zeer groot deel van de regeering. Het is dan ook opmerkelijk, dat een man als Sauerwein evenals Rey plotseling van het jour nalistieke tooneel verwijderd werden toen het erom moest gaan het terrein schoon te maken voor het plan Tardieu. Nu dit achteraf niet zoo'n geweldig succes blijkt, moet men er rekening mee houden, dat de publieke opinie zich niet meer zal laten blinddoeken. Daar zorgen trouwens wel de orga nen voor der radicalen en socialisten. Op dit oogenblik kan men niets anders verwach ten, dan een overgangskabinet, wellicht onder leiding van Painlevé, dat zich belast roet waar neming van loopende zaken en van loopende onder handelingen, ook die van Genève. En dat in functie zal blijven tot na de verkiezingen, die op rijn laatst De val van het Fransche kabinet Er uit gewerkt! in Mei, en wellicht reeds begin April, zullen worden gehouden. Het is natuurlijk nietmogelijk. om op het resultaat der verkiezingen vooruit te loopen, maar wel kan men zeggen, dat een integrale regeering van rechts afgeloopen is. Ongetwijfeld heeft dit belangrijke voordeden om tot een regeling van de Europeesche moeilijk heden te geraken. Kan men er de regeering Laval geen verwijt van maken het grootste struikelblok te zijn inzake een regeling van de herstel k west i e wij wezen er reeds eenige malen op, dat men hiervoor naar Amerika moet zien toch kan de regeering Laval het verwijt niet ontgaan, zeer weinig medegewerkt te hebben om tot een behoor lijke oplossing te komen. De herstelbesprekingen zijn reeds vroeger uitgesteld tot Juni, dus ter dege tot na de Fransche verkiezingen, en daaruit blijkt reeds waar de moeilijkheden moeten worden gezocht. Het is merkwaardig, dat Laval dit zelf ook al begrepen heeft, omdat hij in zijn beroep op den senaat de onderhandelingen in Genève en niet de herstelkwestie noemde als reden. waarom de senaat toch door moest gaan in hem het vertrouwen te stellen. Zulke kleinigheden bewijzen veel. althans dit. dat Laval zich reeds niet meer met het denkbeeld bezig gehouden heeft, dat hij in naam van geheel Frankrijk aan de oplossing van het herstelprobleem 7011 meewerken. Een verlaten van den rechtschen koers iri de Fransche politiek zal ongetwijfeld een temgslag in Duitschland veroorzaken. Het is nog te vroeg om te zeggen, dat nu een linksche, meer Europee sche, Briand istische richting in de Fransche buitenlandsche politiek zal worden ingeslagen. Maar het feit alleen al. dat de overmacht van een rechtsch-nationalistische concentratie is verstoord. is voldoende om in Duitschland een repercussie te weeg te brengen. Haar zijn gewichtige ver kiezingen op til. De Presidentsverkiezingen en daarna de verkiezingen voor den Pruisischen Landdag. Hoe de Presidentsverkiezingen zullen afloopen is reeds niet twijfelachtig' meer. Maar de propagandistische waarde, die een verkiezing van Hindenburg en een nederlaag voor Ilitler heeft, kaï) op zich zelf weer reacties van ver schillende aard tot gevolg hebben. Ken ding is zeker: veranderingen in de publieke opinie, verschuivingen van het rechtsche gewicht in Duitschland, hebben verschuivingen van het evenwicht in Frankrijk tot gevolg. En omgekeerd. Dat er nu een verandering is gekomen, nadat in beide landen de zaak min of meer in nationalis tische richting was vastgeloopen, is van oneindig belang. Aan weerskanten gebeurt dat op het /.elfde oogenblik. Ook dat is geen toeval. Het is te hopen, dat deze beweging niet doodloopt, maar zich sterker en sterker afteekent. Dan kan werkelijk de tijd gekomen zijn. dat Europa. zijn bezinning herkrijgt. En dan nog Amerika. Ook daar zijn verkiezingen <>)> til. maar dat is een ander chapiter. 31. KANN