De Groene Amsterdammer van 20 Februari 1932 No. 2855 Duitsche litteratuur door Nico Rost Richard Huelsenbeck China friszt Menschen". Orelli Füssli Verlag, Zurich. Richard Huelsenbeck behoorde oor spronkelijk evenals Hugo Ball tot de Duitsche dadaïsten. Men dient er de genen, die steeds verkondigden dat deze lieden niet in staat waren iets goeds te produceeren, aan te herinne ren, dat uit dit veel gesmade Duitsche dadaïsme toch zeer belangrijke figuren voortgekomen zijn. Behalve aan Hugo Ball en Emmy Hennings denk ik hier natuurlijk in de eerste plaats aan den teekenaar Geprge Grosz. Wieland Herzfeld werd de leider der bekende Malikuitgeverij en zijn broer John Heartfield de revolutionaire schepper der foto montage. Na zijn deelneming aan het Duitsche dadaïsme had Huelsenbeck begrijpe lijkerwijze een tijdlang genoeg van de literatuur van West-Europa. Na het mislukken der Duitsche revolutie zet hij zijn medische studies voort, promoveert en doorkruist als scheepsdokter alle werelddeelen. Huelsenbeck werd op deze reizen een groot reporter. Plotseling verschijnen twee bundels reportages: Der Sprung nach dem Osten" en,,Afrika in SicM" (Wolfgang Jesz in Dresden). Uit deze beide bundels blijkt, dat deze auteur in staat is ook in het Oos ten zijn kritische kijk op menschen en dingen te behouden. Hij zag het Oosten zonder het overbekende, oncritische enthousiasme, dat journa listen, die voor het eerst de tropen bezoeken, meestal eigen is. Als scheeps?dokter bestudeerde Huelsenbeck vooral <le ruimte, waarin hij leefde: de passa giers en de bemanning van de schepen, waarop hij reisde. Voor de vele vreem delingen, die hij op zijn reizen ont moet die meestal niet in staat waren iets te beleven, heeft hij slechts een sarcastisch medelijden. Huelsenbeck heeft China de laatste jaren eenige malen bezocht en publi ceert thans een roman: Chinn fri.szt Menschen". Deze roman sluit onmid dellijk bij de voorafgaande reportage bundels aan en men kan dit boek dan ook met recht een roman-repor tage noemen. Natuurlijk het is immers ook bijna nïet anders mogelijk neemt Huelsenbeck de Ohineesche Revolutie als achtergrond voor zijn werk. Hij is ook hier een auteur, die blijk geeft de grenzen van zijn talent te kennen. We krijgen dus geen schildering van barrikade-gevechten of kwomintang-discussies, die hij niet bijwoonde. Huelsenbeck toont al.s goed reporter enkel hetgeen hij zelf beleefde: het leven in de havenplaatsen aan de Chineesche kust. Een bonte rij van fi guren van den zelfkant treden in dit boek op: kooplieden van verdacht al looi, die thans van wapensmokkelleven, missionarissen, die aan politiek doen, gedeserteerde zee-officieren, die even eens aan deze revolutie trachten te verdienen, dames der zoogenaamde betere standen, die zich onder den invloed van deze onrustige tijden tot allerlei gevaarlijke avonturen laten overhalen. Op den achtergrond van di% alles voelen we zwaar en dreigend dé'Chineesche revolutie van millioeneh 'koelies en bij de schildering van elk detail bemerken we haar aan wezigheid. Naast de reportages van Agnes l-lmedley in de ,.Frankfurter Zeitung" en M. Ar. Royx breed aan gelegd werk Kevolutionund Konterrevolution in China" behoort het bork van Richard Huelsenbeck tot de weinige boeken, die ons een beeld geven van de atmosfeer en den ach tergrond van hetgeen de laatste jaren in het verre Oosten plaats vindt. Onwillekeurig denk ik nog aan een ander werk, dat ook dit thema be handelde : het meesterwerk van M alram' ,.les Conquérarits". Deze auteur, die immers een tijd lang plaatsver vangend commissaris van propaganda bij de nationalistische regeering in Kanton was, beschreef ons het milieu dat Huelsenbeck niet kende. Het is dus niet meer dan natuurlijk, dat deze ons de hoofdfiguren der Chineesche revolutie niet teekent. Logisch en vooral eerlijk. Wel kende hij den zelf kant, het leven der Nutznieszer" der Chineesche revolutie in de kust plaatsen en dat beschreef hij ons met het meesterschap van een voortref felijk schrijver, die weet, wat er op dit oogenblik in de wereld gaande is. Na lezing van een werk als dit vraagt men zich af waarom de moderne Hollandsche literatuur eigenlijk geen werk van jongeren kan aanwijzen dat Indonesiëuit een dergelijk stand punt beschouwt. Leo Matthias: ,,Gri/f in den Oriënt. Eine Reise und etwas mehr". Verlag Biblwgraphischer Institut, Leipziq. Leo Matthias, die jaren geleden een literair-wijsgeerig werk die Partitur der Welt" en reisbeschrijvingen over Sovjet-Rusland, Mexico en Spanje schreef, publiceerde een nieuw boek ,,Griff in den Oriënt" (Eine Reise und etwas mehr). Hij trok door zeven landen: Palestina, Transjordanië. Syrië. Irak, Arabië, Perziëen Afghanistan. Matthias bezocht twee en vijftig steden en trok door zes woestijnen. Waarom? ,,Man sprach so viel von einem neuen Licht, das aus dem Osten kommen worde. Ich wollte diesem Licht halbwegs entgegenfahren." Hij reisde met den trein en per auto, per vliegtuig enopkameelen en muilezels. Matthias zocht dit licht in de woestijnen en in de groote steden, bij de D/uiden en de Jesiden, bij vele christelijke en arabische sekten. Hij oriënteert ons over den handel en het water-probleem, over de slavernij, Kuropeosche avonturiers en over (iandhi, over den invloed van Rusland en de machinaties van En geland. Hij geeft reportages, impres sies en statistieken en klimt dan ..auf das Dack dieses Buches". Wat Leo Matthias hieronder ver staat? Hij tracht in dit gedeelte als het ware tot een conclusie! te komen een soort samenvatting te geven, waarin hij op de hem eigen soms gevaarlijk-spitsvondige wijze tot de kern der problemen tracht door te dringen. Aan dit gedeelte dankt het boek zijn ondertitel: - und etwas mehr". Iets meer: wijsgeerige en sociale beschouwingen, die steeds onze aan dacht boeien, omdat ze in het ver band gezien zijn en zich niet in ab stracties verliezen. Daar de tegenwoordige Schah van PerziëRiza Khan. (die, naar Matthias mededeelt in zijn land elke vrije meeningsuiting onderdrukt) bij de Duitsche rechtbank een aan klacht tegen Leo Matthias heeft in gediend wegens enkele passages, die hij beleedigend acht. zal dit bock dus nog vlugger zijn weg vinden dan anders het geval zou zijn. HELP UW KIND NILLMU LEVENSVERZ.MIJ 's GRAVENMAGE AMSTERDAM UTRECHT ROTTERDAM l BEETHOVEN OUVERTURE No. 3 OPERA LEONORE" op. 72 Compleet op 2 dubbelz. 30 c.M. platen a f 3.?p. stuk PARLOPHON Imp. l. Stad & Co Rotterdam Spoor's Mosterd W. A. Spoor )r., Cukmborg: RESTAURANT CAFÉBORDELAISE LEIDSCHESTRAAT 67-71 - AMSTERDAM Prima keuken - Exquise Wijnen Lunch f 2. , Diners vanaf f 2.50 Diner - Souper - Dansant Prachtzalen voor Partijen Eigenaars VAN GOETHEM-NEUTEBOOM THE AMERICAN LUNCHROOM Cy. K A L V E R S T R A A T 16-18 AMSTERDAM RESTAURANT A LA CARTE PLATS DU JOUR U cc& TEEKENEN AX7IST U al dat er o 'n nieuwe melhode * verschenen is, die h^t mogelijk mnakt otn in korten tijd zonder veel inspruminy: en n y.eor gned t ekeniiar te worden ? Ka dat die methode reeds duizenden volgelin gen telt. waarvan honderden in Nederland.' Alle moeilijkheden, di<; i: wellicht bij v rappere pogingen ^teerls ontmoedigd ('n, zijn door de bijzondere inrichting v:m ons t,Tcekcning na 5 lessen van den He J. H. Pnotjes, Prinsengracht .; Amsterdam Centrum, Leerling .'.<> i ri i en we toeken n n der wij s geheel opgenev3n. Kr schuilt niets geheim zinnigs achter. De A. B. ('. methode benut heel eenvoudig de raiisi'he vaardighei J, die U bij het U-eren schrijven verworven hebt. en stelt U hierd'*or in staat zeer karakteristieke schetsen pa;ir de nam ui' te ont\vci pen Bekwame leei k nichten onderwijzen door iri'li vidueele i-orrespondentielessen in de door l" ge we u soh te richting; van teekonen: Schetsen, i.nniisrh'ip^cii, Portret, Carieatutir. illustratie van bueken, Hecl'itnt'lPi'ketti'n, Decoratie. M" e en~. Onze A.B C schol o n in l'arijs. Londen, Brussel, Stockholm, Berlijn en Turijn danken haar goeden t aam niet alleen aan de resultaten van de oud leeriin en. die nu aU beroeps teekennais en kunstenaars een bestaan hebbei', maar ook aan de m e*-r dan 50000 erkentelijke deelnemers na n de cursussen, die in alle deelen vnn de wereld verspreid wonen en die, dooi dat zij den goeden weg om te leeren telkenen gevon den hebben, de/e gave lich ten nutte kunnen maken. L' wilt ongetwijfeld meer biervan weten; welnu, ouk voor U ligt een prospectus gereed: De nieuwe weg om teekenen te leeren". UIIATIS PROSPECTUS Dit fraaie prospectus, door onze eigen leerlingen rijk geïllustreerd en dat alle bijzondei heden over de A.Fi.C.-methode en het volgen daarvan meedeelt. zal U op verzoek kosteloos en vrijblijvend worden toegezonden. Men vrage prospectus no. 047 DE A.B.C. TEEKENCUISUS, ZMITUIISTI. 138, RDTTEIDAM