18 De Groene Amsterdammer van 27 Februari 1932 No. 2856 , ; FM ivc i A M n FR A N No Z K R 1.1 K o r d a a NEDER LAND BELGI j n II ITSC Hl AM 0 \ Diagram van Nederland en omgeving, i ruitje is Nederland Nieuwe zakelijkheid in het aard rijkskundeonderwijs i door H. G. Cannegieter Naar aanleiding van mijn bijdrage over de diorama's van dr. Wieringa heeft men mijn aan dacht gevestigd op nog een ander nieuw leermiddel, nu niet de geschiedenis, maar de aardrijkskunde betreffend. Beide leermiddelen komen in zooverre overeen, dat ze het onderwerp aanschouwelijk maken, het rechtstreeks doen ervaren als een realiteit en daarenboven de zelfwerkzaamheid van de leerlingen prikkelen. Maar zoo op 't eerste gezicht schijnen ^e door tweeërlei geest te zijn bezield. Kiepen de diorama's van dr. Wieringa de romantiek op en hadden ze de bekoring van het schilderachtige, de diagrammen van den heer D. E. Zuidhof verplaatsen ons in de koele, nuchtere sfeer van de ,,nieuwe zakelijkheid". Dr. Wieringa herschiep de jaartallenboekjes tot een wulpsche fantasie en wekte den droom der poëzie bij zijn leerlingen, die door tooneeldecors, costurnes. taferoelen en scènes gevoed werden met den hifctorischen roman en voor wie de droge Dirken tot figuren uit Scott en Ebers opzwollen. Zuidhof daarentegen ontneemt de landkaart al die speelsche krullen en tierelantijntjes, waardoor wij vroeger onze aardrijkskundige wijsheid verdroomden, en trekt, naar hij het zelf uitdrukt, ,.de wereld in rechte lijnen", even strak van indeeling en sche matisch van opzet als de onvergetelijke dreun van Dirk I, Dirk II, Arnout. De landkaart heeft zich bij de mode van de architectuur en de binnenhuiskunst aangesloten; de wereld is niet langer een ouderwetsche huis kamer, met kleedjes en ornamentjes en gedraaide -stoelpooten volgestopt; de wereld is vierkant gewor den en blank zijn haar wanden, en de landen. waarmee ze is gestoffeerd, zijn recht en door zichtig als de stalen meubelen van een modern bureau. Als een constructie van gewapend beton hangt thaus de aarde op deze landkaarten aan den wand. Ken verbetering? Stellig een verbetering ! Elk vak 'PLANGT BIJ UWEN WIJN H ANDELAAR EN IN UW RESTAURANT: CHAMPAGNE KRUG&CO REIMS IN KWALITEIT AAN DE SPITs! eischt zijn eigen methode: behoefde de historie. om voor den scholier te worden gerealiseerd, wat meer romantiek, de geografie had de nieuwe zake lijkheid noodig. De aarde is toch eigenlijk ook een constructie. Nooit te vroeg kan het de kinderen worden in geprent, dat er samenhang is tussehen die verschil lende provinciën, landen on. werelddeel,1!!, welke zij wel eens wat te veel als aan een bepaalde blad zijde van de atlas vastgehechte autonoinieën hebben leeren beschouwen. De aarde is een een heid, gelijk een raiüo-toostel, gelijk een automobiel. De moderne scholier denkt in technische catego rieën. Dei-halve is het een psychologische vondst van den heer Zuidliof geweest, de aarde tot een radio toestel, tot een automobiel te maken, welke men uiteenhalen en weer meenzetten kan. De betrek king tusschen de verschillende orulerdeeleii, hun ligging ten opzichte van elkaar, hun ondeilinge verhouding, de vergelijking tusschen hun onder scheiden grootte, gehalte, compositie. ? dit is het. wat een moderne scholier wel belangstelling inboezemen moet. Volgens het beproefde recept van de didaktiek is de heer Zuidhof van huis uit begonnen. Nederland is het uitgangspunt. Nederland heeft provincies. Utrecht is de kleinste provincie en tevens het centrum van 't land. Ook wat zijn vorm betreft kon Utrecht een vierkant zijn. Utrecht wordt dus een vierkant. Noord-Brabant een recht hoek en Limburg ook. Bij de oveiige provincies zijn trapezium-vorniige varianten n iet te vermijden. Nu wordt over deze iegkaart een net getrokken van roode ruitjes, welke ieder een oppervlakte hebbon van 10 vierkante mijlen of 550 vierkante kilonieter, en de grootte van elke provincie is onmiddellijk na te gaan. Limburg is het gemakkelijkst; dat beslaat juist vier ruitjes. Brabant acht heele en twee halve, samen dus negen ruitjes. Maar ook de moeilijkste provincies zijn. door hier een overtolligen hoek weg te nemen en dien ginds aan te passen, vlot te herleiden in een bepaald aantal ruitjes. Zoo heeft men n-twee-drie de maat van elk der provinciën. Op het hiernevens gereproduceerde? voorbeeld ziet men het vervolg van deze planimetrische geo grafie. Hier is de zaak nog eenvoudiger. Want Nederland is hier zélf het eenheidsruitje geworden. Belgiëis even groot als Nederland. Het schaakbord Frankrijk telt 4 x 4 ruitjes. Hoeveel maal grooter is Duitschland dan Nederland? K n Engeland? liet is technisch onmogelijk, meer voorbeelden af te drukken, daar de overige diagrammen ge kleurd ?/ij n en de kleuren juist het essentieele uitmaken. De relatieve dichtheid van de bevolking en ook de absolute omvang van de bevolking zijn niet verschillende kleuren en gekleurde lijnen aan gegeven. De auteur heeft hierbij partij getrokken van de voorloopige uitkomsten der laatste volks telling. Bizondore aandacht heeft de heer Zuidhof aan het leeren schatten van afstanden besteed. De ruit wordt hier ook weer tot maatstaf gebruikt. K n ter vergelijking staat naast het kaartje van Nederland een kaartje van de Curacaosche en een van de Ambonsche eilanden. Als oud-Indisch onderwijzer heeft de auteur op het verband tusschen het moederland en de koloniën allen nadruk gelegd. De reis van Holland naar Indiëis voor een voet ganger, een mailboot, een sneltrein en een vlieg tuig in dagreizen ingedeeld. Houtman deed er 440 dagen, ..De Prins" 30 dagen. Koppen 12 dagen en Beekman 7 dagen over. De stand van het horloge op hetzelfde tijdstip in de verschillende werelddeelen; de verdeeling van land en water op aarde; de hoogte van de diverse werelddeelen (Europa en Australiëeen drempel van n steen dik, Amerika en Afrika twee steenen, Aziëdrie steenon, oftewel n kilometer); de hoogten en diepten van bergen eti zeeën, maar eveneens de hoogten van de verschillende archi tectonische monumenten onderling tegen elkander gemeten; het effect, dat de uitgeknipte Indische archipel op Europa als onderlogger maakt; een vergelijking tusschen het koloniale bezit der ver schillende mogendheden, en dan natuurlijk de [ancien van Europa en de vijf werelddeelen l;:n op/iclite van hun onderlinge verhouding in opper vlakte, bevolkingsomvang en bevolkingsdichtheid berekend; de onderlinge afstand van de bekendste steden ter wereld en tal van dergelijke wetens waardigheden meer vindt men aldus toegelicht in dit stel leermiddelen, dat uit een achttal wandkaarten met een atlasje bestaat en onder den titel ..l'e wereld in rechte lijnen" dool' l). K. Zuidhof bij .loli. Knschedéen Zonen te Haarlem is uitgegeven. DE BERGEN O hertje» icattr nten rrifcr teordt bij 'l stijgen d/n in tic diepten wijken i/aiit hel d(d en men ontroert! door tlenncnicoiitlcniichiil zelf irortll muziek wanneer de stormen zwijgen In 't citjen hart ii'aar binnenknicht slaat pul in icaakzaam zijn (dn tegenkrachten dreigen. O nu inclodixch icicg'len, zweren, nijgen, met (dien ti. luehl, berg en loorerliul. O bergen inc:> rhythmen zijn een icon/Ier en schoon de vrijheid in waar in ik icone bij 'l ademen, de wind /.s- de rerkonder Van lioogte-xfercn-heil. ik hoor de tonen die zingend gaan. een xtem. een klaar begin run iruarheid-diiiden en ik Jeef er in. JOH A XN K S II h' 1) 1)1 N CI i ',S' KUN STZ AAL VAN LIER L/OORLOOPEND TENTOONGESTELD ROKIN 19« = AMSTERDAM BEZICHTIGING V R IJ KUNSTWERKEN VAN JONGE HOLLANDSCHE EN BUITENL. MEESTERS