De Groene Amsterdammer van 5 Maart 1932 No. 2857 Het eind van het zender-vraagstuk MY door Melis Stoke Teekeningcn door Harmscn van Beek De berichten omtrent de ontvluchting van een aantal Portugeesche gedeporteerden uit de banne lingen-kolonie in het Verre Oosten, hebben onrust doen ontstaan in politieke kringen. Want het feit dat onder deze vluchtelingen oud-ministers, kamer leden, officieren en studenten zijn aangetroffen, doet onwillekeurig de gedachten gaan naar de mo gelijkheden te dien opzichte ten onzent, bij een verdere ontwikkeling van de nationale gedachte zooals die o.m. wordt gekoesterd door de partij die haar zetel heeft in het eenigzins wrak maar fier Kasteel-uitspanning-caféDe Binckhorst, aan een sloot achter de Haagsche gasfabriek En waar de geschiedschrijving zich, onder den invloed van de te dien opzichte gebruikelijke me thodes van de Amerikaansche pers, niet meer uit sluitend bezig behoeft te houden met hetgeen ge beurd is en als feit kan worden te boek gesteld, doch nu zij zich meer en meer bezig houdt met hetgeen nog geenszins gebeurd is maar, als be staande mogelijkheid kan worden voorgesteld als zich reeds hebbend voorgedaan, daar is het absolmvt gerechtvaardigd en in het geheel niet ongepast hier het verhaal te "doen volgen van wat over eenige jaren liet onvermijdelijk slothoofdstuk zal zijn van de radio-interpellatie-Boon. Het was dan op een noodlottige n Vrijdag avond in 1931 dat Mi nister Reymer, met n enkele druk op een electrische knop het rader werk in actie stelde dat sinds jaren en jaren met staatsmanswijsheid was geconstrueerd om het omroepvraagstuk in Nederland tot een gelukkig einde te brengen. Het belsignaal was nog niet verklonken of reeds snelden geruischlooze politie-Fords straalsgewijs uit van een geheime centrale. Zij waren bemand met sombere doch vastberaden uitziende mannen, voor wie het geen geheim was dat in de Nieuwe Visschershaven te Scheveningen een kloek vaartuigvan de Nederlandsche Marine (dat jarenlang op gelegd had gelegen te Hellevoetsluis) onder stoom lag, met verzegelde instructies voor den comman dant, te openen zoodra hij de Pier uit het gezicht verloren zou hebben. En het duurde weinige uren of de politie-auto's reden aan langs de kade die tot dusver nog slechts tonnen haring had gezien, om hun last over te dra gen aan de bemanning die, ondanks verdere kor ing op haar gage, haar plicht deed. In het geheimzinnig licht der lantarens zag men een vreemd transport van geboeide en geknevelde gevangenen naar de loopbrug gaan: voorop de heer Boon, met een prop in den mond en een lood en kogel met ketting aan het been; daarachter, meer gesleurd dan gaande, de heer Willem Vogt, kromgesloten in ketenen en met een dwangbuis om. Vervolgens naderde een droeve stoet: het gansche A.V.R.O.-bestuur, als ganzen achter elkander en onderling verbonden met schakels en touwen, sommigen geblinddoekt, anderen reeds gestoken in het grauwe hemd der gedeporteerden, met het Nederlandsche wapen en de D. op de rug gedrukt. De vuurtoren verlichtte de droeve stoet, waarin men tallooze bekende personen kon opmerken, allen medespelers in het radio-drama: naast de vrouw die de onvergelijkelijke on-sectarische knipen naaicursus had gegeven schreed met gebogen hoofd de populaire figuur die het vrijzinnig boekenuurtje als een geesel door de Hollandsche eather had gezwaaid; achter de zwaar geboeide gestalte van den omroeper der nimmer clericale en deswege verderfelijke korfbal-uitslagen sleepte zich moei zaam de verslagen figuur van Antionette van Dijk, draadlooze opvoedster eener komende generatie van kiezers in heillooze neutraliteit door middel van kinderuurtjes en verjaardagswenschen. . . . vergift voor het huisgezin en kanker voor den Staat. Zij allen werden in ontvangst genomen door de barsche schepelingen die, zonder aanzien van rang. stand of afkomst de gevangenen van de gemeen schap noteerde als: eeri-twee-drie-vier-turf. . . . etcetera. Reeds begon de dag te gloren achter de wijde koepel van het Kurhaus (het almachtig kabinet liet dien dag uit voorzorg de zon in het Westen opgaan) toen d,e laatste banneling het dek betra,d, en aanstonds daarna koos het schip zee en gleed met gedoofde lichten tusschen de haven hoofden door. Uit de kerkers klonk het weeklagen der politieke gestraften, en hunne klachten mengden zich met, het eentonig dreunen der machines. De vaderland fiche kust was reeds verdwenen toen de comman dant, na opening der verzegelde enveloppe, den roerganger barsch toeschreeuwde: ..Koers ZuidOost, recht toe recht aan naar de Boven-Digoel..." 'Poen het vaderland uit de nachtrust ontwaakte was Nederland bevrijd van den geesel van radiotweespalt. Nog weer eens had het departement van Waterstaat met kracht de rechten en vrijheden van den Nederlandschen staatsburger weten te be schermen tegen de ondergravei's van het grond wettelijk sectarisme. Kr waren eenige treurende huisgezinnen, eenige teleurgestelde luisteraars. . maar het geordende leven van fk>n St;iat had zijn voortgang gevonden. De Boven-Digoel, ontslagen van de verplichting tot huisvesting van onschul dige nationalisten.was verkeerd in een kolonie waai'. met ijzeren hand. de tucht werd gehandhaafd onder een aantal plichtvergeten staatsburgers. Vaders zuchtten er om hun achtergelaten gelieven.. K?n Antoinette . van Dijk treurde er om dat zij slechts eenige honderden Papoe-kinderen kon ver gasten op hare opvoedkundige en onschuldige kwinken. . Willem Vogt sprak, op een spreekge stoelte van bamboestaken een zwijgende menigte van dwerg-pygmee'en en verschrikte bergstammen toe. . . . Maar Mr. Boon, die het voorrecht had gehad tesamen met zijne in radio-zaken medeplich tige echtgenoote gedeporteerd te worden, was liet centrum van druk verkeer, gelijk voorheen, in het verre Vaderland, in de vergaderingen van den Vrijheidsbond die thans niet meer den vrede en de vrijheid konden bedreigen. EUBELPABRIEK ESbED PARKSTRAAT IO. DEM UIA AG ONINGIMRICMTING Doch deze vergaderingen hadden tot rechtstreeks gevolg dat. ondanks de waakzaamheid van het, met het oog op strikte bezuiniging tot n man be-?._ perkte Neder(^HiXW^ffy^D v^ ^ landsch Indi sche leger, een groep banne lingen wist te ontsnappen uit de Boven Dijroel, en zij waren het die, uitgeput, aan boord van een Australisch vaartuig, werden opgepikt door een Portugeesche schoener, op weg naar de onmetelijke bloeiende Portugeesche koloniën, ge legen temidden van het vervallen koloniale Rijk der eertijds machtige Nederlanders. L'histoire se répète. . . . En, gelijk eenmaal Ne derland het asylrecht had toegepast ten opzichte van de gevluchte Portugeesche bannelingen, zoo dekte de Portugeeschc vlag ditmaal de Xederlandsche Digoelianen, die niet werden uitgeleverd, doch in Portugal een vrij en menschwaardig bestaan vonden. . . . Zoo nu en dan klonken .tot het verre Vaderland, door den eather de klanken van Portu geesche zenders langs welke Antoinette en Willem,. Mevrouw de l eeuw van Hees en alle, anderen. hunne afgrijselijke onsectarische kinderuurtjes, voetbaluitslagen en naai-cuisussen voortzetten. ... Tentoonstellingen Rotterdamsche Kunstkring. Rotterdam. Ont werpen moderne Fransche theaterdecors. Tot 7 Maart. Stedelijk Museum, Amsterdam. Tentoonstelling van den Nederlandschen Kring van Beeldhouwers. Tot 8 Maart. Stedelijk Museum, Amsterdam. Schilderijen er» aquarellen van de Koningin. Tot 8 Maart. Kunstzaal van Lier, Amsterdam. Glaswerk van A. D. Oopier. Tot 9 Maart. Kunstzaal A. Vecht, Amsterdam. Schilderijen van M. Lau. Tot 12 Maart. Kunstzaal Buffa & Zonen, Amsterdam. Werken door Eekman. Tot 14 Maart. Amersfoortsche Kunstkring, Amersfoort. Pottenbakkerswerk van Chr. Lanooy en Paul Dresler. Weef werk van Het Paapje". Tot 14 Maart. Kunstzaal Wagenaar, l trecht. Werk van Jan Wiegers. Tot 18 Maart. Kunstzaal van I ier, Amsterdam. Werk van Charley Toorop. Tot 18 Maart. l ander ifc Zoon, Amsterdam-Den, l'aag. Meu belen vervaardigd volgens nieuw productiesysteem. Tot l!) .Vaart. I ntura, Dordrecht. Nieuwe werken door Jan !? luyters. Tot 28 .\ aart. f-tedelijk .Museum. Amsterdam. Jubileum voorjaarstentoonstelling De v.nai'hankelijken. Tot l April.