Wo. 2857 De Groene Amsterdammer van 5 Maart 1932 Het Joodsch historisch museum in het Amsterdamsche Waaggebouw In twee zaaltjes van het Waagge bouw vindt men thans in een Joodsch Historisch Museum de historie der Joden, vooral die der Amsterdamsche, verduidelijkt in een aantal voorwer pen, die er door de goede zorgen van Bestuursleden, onder wie wij de heeren Dr. D. E. Cohen en E. M. Vita Israël en Mejuffrouw M. H. Bottenheim wel in de eerste plaa/ts mogen noemen, overzichtelijk en fraai zijn opgesteld. Het is een merkwaardige sensatie zich er door hen te laten rondleiden en de historische waarde van verschillende kostbaarheden te laten verklaren of zelf de schoonheid van tentoongestelde kleeden met oud borduurwerk, van ?geslepen glas, van zilveren voorwer pen, van teekeningen en handschrif ten of drukwerken te bewonderen. Oud is het meeste, wat er te zien valt en toch hoezeer vertrouwd den Joodschen bezoeker. Duizenden jaren door Prof. Dr. D. Cohen Hebreeuwsche bijbel., in goudleer en band, als authentiek exemplaar opgedragen aan de Staten van Holland (Jozef Aihias 1667) .al wordt voorgelezen, eiken Sabbath, op feesten en op enkele dagen in de week uit de Pentateuch; doch niet uit een boek (het zou ontwijding schijnen) maar uit een rol van fraai perkament, beschreven met fraaie letters door vrome, kundige hand. Een bedekking van fluweel of zijde omgeeft de rol en aan den bovenkant is zij versierd met zilveren siertorens. Of de rol van Esther, waarop de ge schiedenis van de wonderbare redding van de Joden door Mordechai en Esther in den tijd van den Perzischen koning Xerxes is verhaald; hoezeer hebben in alle tijden kunstenaars hun schoonste gaven gegeven om haar te versieren met teekeningen, een enkele maal zelfs met snijwerk. Als men in de kleine zaaltjes de geborduurde mantels en de siertorens en de teeke ningen bij het Ksther-verhaal ziet, dan ervaart men, hoe de erfenis van eeu wenoude grootheid voor het Joodsch e volk is bewaard gebleven. Vroom worat nog altijd de thora-rol vereerd en met de schoonste gaven versierd; met trots toont men nog altijd do rol van Esther, geschiedenis eener won derbare verlossing; en de fijne teeke ningen, een bevrijding nu meer dan tweeduizend jaren geleden, verheer lijkend, wekken nog altijd dezelfde ontroering als eeuwen geleden. Rol van Esther, perkament, met rand van uitgeknipte figuren Daar staan geslepen K iddoes j-be kers, die, gevuld met wijn, geheven worden tot wijding van den Sabbath. Elk gezin toont den zijnen, trotsch op de fraaiheid van vorm of de schoonheid van graveering, nauw bedenkend, dat ieder huis. van geslacht op geslacht, duizenden jaren lang. eiken Vrijdag avond opnieuw zijn vreugde in de schoonheid van zijn Kiddoesi-beker vond. Ginds ziet men rijkdom van bor duursel op jurkjes en mutsjes en kleedjes, in oude geslachten alleen bij besnijdenissen gebruikt. Of een Maccabeeën lamp. versierd telkens in den stijl van den tijd, maar altijd onmid dellijk herkenbaar en in vromen trots het gansche jaar bewaard voor de acht dagen, die het feest duurt. Daar staan oude stoelen met fraai bewerkte zittingen, die een plaats vonden in de Synagoge, hetzij als zitplaats voor den geëerde, die het kind. dat besne den werd, op schoot hield, hetzij voor de .Bruidegoms der Wet, die op den feestdag, eenmaal in het jaar, het einde en het begin van den Pentat euch voorlezen. Hier liggen een aantal gebedenboeken en bijbels, prachtig gebonden, daar munten en penningen. waarvan de oudste meer dan twee duizend jaren geleden zijn gesla,gen. Hoe lang is de geschiedenis, die zij verkondigen, zoowel van lijden, maar vooral van luister ook. Onder de pen ningen vindt men eenige, die voor de geschiedenis der .loden in Amsterdam van gewicht 7.ijn: geleide-penningen voor de begrafenissen, vereenigingspenningen als bewijzen van lidmaat schap, eerepenningen bij inwijding of jubilea van gebouwen of bijzondere gebeurtenissen in het leven van ver dienstelijke mannen of vrouwen. Maar hoe verheugend is het naast de oudste munten van Palestina ook de nieuwe te zien uit dezen tijd. en eereteekenen van de Zionisten en do werkers voor den opbouw van Pales tina. Keu wen van smart moge (Ie ge schiedenis van het Joodsrho volk hebbeu gekend, eeuwen van vreugde mogen zij tevens worden genoemd. als men overweegt, dat dit alles van oudslier gebleven is en dat de dragers van den ouden naam nog altijd \ ol fierheid de traditie hebbon bewaard v? n een verleden, die hun glorie is en hun troost in de moeilijkheden der tijden. Kr is nog weinig in de zaaltjes bij een; maar wie de bedoeling van dit museum verstaat, /iet er de historie van een oud volk in den glans van liet verleden, die het heden overstraalt. Het heeft geen zin alles op te nüe men, wat er te zien is. De catalogus telt thans 222 nummers. Als bijzonder fraai mag men de vitrine roemen, Rol van Esther, met penteekeningen versierd. Rechts: koningin Esther. Links: de grootvizier Haman. Bovenaan: Tarsjisj, een der Perzische aanzienlijken. Onderaan: knielenden voor Haman Zeer oude huwelijksacte, met emblemen versierd waarin allerlei voorwerpen bijeen zijn. die betrekking hebben op de bosnijdenis en die andere, waarin het glas werk, de mooiste kleedjes en sier torens y.ijri verzameld. Maar ook de teekeningen en tegels, die aan den muur hangen, de kleine boekjes met aUerlei voorstellingen uit het .Joodsche leven, de modellen van een Sabbath oven, een loofhut en verschillende Synagoges verdienen aller aandacht. Anderen zullen met vreugde de krijtteekeningen en het schilderijtje be zien, waarop verschillende Joodsche beroepen en bedrijven zijn voor gesteld, velen niet vreugde ook de portretten beschouwen van verschil lende bekende Joden. En als snufjes zal men u enkele versierde rollen toonen, waarop de dagen tusschen Paschen en het \Vekenfeest zijn aangege ven, of ook zilveren duimringen met een kabbalistische inscriptie, vroeger gedragen bij het uitspreken van den priesterzegen, of de prachtige kan nen, die dienden om de handen te rei iiigen van den priester vóór het uit spreken van dien zegen. Ken der oudste huwolijksacten. met bonte emble men versierd, is hierboven afgebeeld. De catalogus, uitstekend verzorgd, is den bezoeker een welkome gids. .Mogen de kleine zaaltjes velen zien. die in dc/.e ici-strlijke voorwerpen iets terugvinden van de eer van het ,Ioodsche volk.