EN ZWARTEN MENSCH van en over Afrika LICHTVELD deld, (?Trümmer aus den HomburiBergen") en het eenige bizondere dat Lobagola's mededeeling heeft, is, dat het laat zien op welke wijze een inlander reageert op al die ingrijpende, voor ons barbaarsche gebruiken. Maar hij is geen onverdacht ge tuige. Zijn boek schreef hij pas na 'een Europeaniseeringsproces dat lang niet mis was, en dat hem reeds tijdens zijn kinderjaren heeft beïnvloed, z oi- dat hij zich bij zijn herhaalden terug keer tot zijn volk steeds meer als een in Acer a. déracinéging voelen, uitgestooten en bedreigd door de zijnen. Wel is het curieus het vervormings- en verwordings-proces bij hem mee te maken, zelfs met al de subjectiviteit van zijn verhaal op den koop toe. Als kleine jongen maakt hij met een paar vriendjes den wekenlangen tocht dwars door Fransch WestAfrika naar de kust, belandt op een Europeesche boot, die hem per on geluk meeneemt naar Engeland, waar hij een tijd lang door een familie liefderijk werd opgenomen. Natuurlijk werd men daar na eenigen tijd het lastige jonge aapje moe, en zond men hem met een geldig passagebiljet naar huis terug. Zijn vader vond het practiscb het knaapje meteen weer deug delijk bij den stam in te lijven, door hem met zes msisjes te laten huwen. Dit geeft Lobagola de gelegenheid uitvoerig en niet zonder verontwaar diging te spreken over de huwelijksriten van zijn volk. Juister en met minder pruderie is dat door Frobenius gedaan, die sterk is in het verkrijgen van betrouwbare inlichtingen op dit gebied. ? De jongen heeft te lijden onder de jalouzie van zijn broer, ontvlucht voor de tweede maal zijn geboorteland, en keert na een reeks van spannende avon turen naar Glasgow terug. Hij wordt daar samen opgevoed met het eenige zoontje van zijn meester", die tot de jaren van Sturrn und Drang" gekomen, aan het zwerven slaat, en overal zijn onafscheidelijken zwarten broeder meeneemt. Ook hij wordt na een tijd Lobagola moe, en geeft hem opnieuw een passagebiljet naar huis. Daar vindt deze het voor de derde maal niet om uit te houden, keert terug naar Engeland waar de Glasgowsche familie hem liever kwijt is, en waar hij geld krijgt om naar Amerika, het land van de ge-europeaniseerde negers, te vertrekken. In de Vereenigde Staten wordt hij om het hardst door zijn mede-zwarten bestolen, en nauwelijks is hij met steun van goed willende blanken in Engeland teruggekeerd, of hij raakt door toedoen van een zwarten medereiziger in de gevan genis. Op dat tijdstip breekt de wereldoorlog uit, Loba gola neemt dienst als vrijwil liger, vindt dat hij vreeselijk tegengewerkt wordt in het leger, belandt in Palestina, en voelt zich daar zoo goed thuis, dat hij zich tot het Katholieke geloof bekeert en zich te Cairo vestigt. Hij deelt niet mee tenge volge waarvan hij aan den drank raakt.maar alleen, dat men hem minder gewenscht vond in Afrika. Nogmaals keerde hij terug naar Enge land en vandaar spoedig naar Amerika, werd broeder bij een missie-congregatie. I remained with them only a month, and thenl fell.Enough said. I had to leave". Langen tijd bleef hij aan lager wal, totdat men hem in de gelegenheid stelde ove/1 zijn volk en land lezingen te houden, en hij zich zette aan het schrijven van een boek dat als lectuur kwaliteiten genoeg heeft om hem aardig wat op te leveren. Een ongenoemde heer heeft Lobagola's werk ingeleid met een soort van wetenschappelijke recht vaardiging, en het is bij dit onge- r vraagde excuus dat men het eerst ! eenige nattigheid voelt, en dat de eerste twijfel rijst aan de echtheid van het verhaal. Niet dat de feiten uit het boek valsch zijn; er is geen enkele overtuigende reden om dat aan te nemen. Miar de mentaliteit van het geheel, de bedoeling en het inzicht van den schrijver zijn onecht. Het is niet an African savage's own story", maar het op succes berekende, en bij alle oprechtheid weloverwogen werk van een uitgeslapen d raciné, die in niets meer verschilt van een Amerikaanschen Harlemneger. Wanneer alle feiten uit het ver haal juist zijn weergegeven, dan bewijzen ze dat Lobagola genoeg gedegenereerd is om niet [meer zuiver en onbevooroordeeld te kunnen staan tegenover de mentaliteit van den ..wilde". Rest nog de mogelijkheid van een algeheele mystificatie, die dan zou pleiten voordeethnologische kennis en de rijke fantasie van den schrijver. * * * Om op ons punt van uit gang terug te komen: hier hebben wij eindelijk eens een boek dat over centraal-Afrika handelt en dat nu eens geen reisbeschrijving en geen zuiver wetenschappelijk document is, maar een levensverhaal; een uiteenzetting die de geheele werkelijkheid niet dekt, maar die evenmin een sprookje geworden is. Het is een niet onbelangrijke bijdrage tot de kennis van den nieuwen" neger, dit merkwaardige over gangsproduct van een haas tige en oppervlakkige kerstening en europeaniseeringk de vleeschgeworden homunculus uif het brein van een Aiischen Faust, die voor zijn eigen welvaart koloniale expansie" noodig heeft, en die zijn onrustig geweten tracht te paaien met de bewering dat hij de brenger van een noodzake lijke beschaving is. Wol spinnen Een jubileum Pipt Monilriaaii Van niets zijn zij die het Neoplasticisme aanhangen zoo afkeerig als van de romantiek. In hun terugkeer tot de zoogezegde oer-elementen der schilderkunst willen zij zich verheffen boven de paren van tegenstelling, boven de natuur, boven de oppressie van de tragiek", tot in het quilibre exacte" van een super-realiteit, waarin zeker geen plaats is voor.... vieringen van, met den natuurlijken leeftijd van een individu samenhangende, jubilea. Maar zelfs onder de Neo-plasticisten blijkt de natuur sterker dan de leer. En zoo wilden een aantal van hen den 60en geboortedag van hunonbestreden voorganger Piet Mondriaan niet on opgemerkt laten voorbijgaan en gaven zij zich moeite gelden in te zamelen teneinde n zijner werken aan te koopen en aan het Sted. Museum te Amsterdam of aan het op komst zijnde Museum voor moderne kunst te Den Haag, aan te bieden. Ook al zou men het betreuren indien de jubileer-bacil nu ook, na de planken, de ateliers chronisch ging jnfecteeren, toch kan met met deze jubileum-hulde vrede hebben en haar succes toowenschen (Mondraan's 50ste verjaardag werd destijds reeds met een groote overzichtstentoonstelling herdacht). Want al noemt Mondriaan zich dan de laatste jaren bij voorkeur P. Mondrian, al verkeert hij sinds lang onafgebroken te Parijs en al theoretiseert hij uitsluitend in het Fransch, hij is een figuur die in het Hollandsere kunstleven een gewichtige factor was en is en op velerlei wijzen, indirect dikwijls en ondergrondsch, zeer zeker een zuiverenden invloed uitoefende en uitoefent. A. E. v. D. T. Aan de kust bij Winneba