Landloopers, dichters en vagebonden door Nico Rost Nnr wer im WohlstanA lebt, leht angenehm". Brecht Weet men dat Jack London in Amei'ika geld bijeenbracht voor een universiteit voor landloopers ? Beter dan iemand anders wist hij hoe moeilijk het leven dezer menschen was. Uit zijn Tales of the Fish-Patrol" weten we dat hij een tijdlang smok kelde, de oesterbanken van de visschers uit de golf van San Francisco bestal en zijn boek the Road'1 vertelt ons van zijn leven als tramp, hoe hij als blinde passagier meereed op de expressetreinen en deel uitmaakte van het beroemde landloopersregiment van Generaal" Kelly. Vóór hem had reeds een derde landgenoot Walt Whitman deze drang naar vagebondage, die een drang naar vrijheid is, in zich gevoeld. Hij was de geboren vagebond met een steeds weer terugkeerende drang steeds weer zijn betrekking of beroep op te geven zijn stok te nemen en weer te zwerven altijd verder zonder doel eindeloos. .,Weidie Landstrasse kennt, nie mehr sich van ihr trennt" schreef een oude landlooper en zeker had hij gelijk. Hoe vele dichters leden niet een tijdlang dit bestaan en hoevelen ontleenden er later de stof voor hun meesterwerk aan? Velen behoorden tot de zoogenaamde verloren zonen doch verdienden eerder onze dank dan zoovele anderen, die steeds een geregeld bestaan leiden. Denkt men niet terstond aan Verlaine en Bimbaud ? Jaroslav Hasek, de geniale auteur van de ge schiedenis van den dapperen soldaat Schweijk behoorde tot hen, vagebondeerde drinkend en hoereerend door heel Middel-Europa tot hij aan overdadig drankmisbruik stierf. Peter Hille, de geestelijke vader van ElseLasker-Sjhüler kende alle nachtasyls van West Europa. Weet men dat deze dichter, in 1904 een tijdlang huurkoetsier te Amsterdam was en op het Bembrandtplein stationneerde? De Duitsche dichter-vagebond Jacob Haringer was bijna verhongerd, als Döblin en anderen niet de aandacht op hem gevestigd hadden. Joachim Ringelnatz bezong zijn compagnon in talrijke verzen. Panait Istrati, de vriend van smokkelaars en kolengravers, zigeuners en zeeroovers, schreef over hen zijn werken doch vergat, wat vele dichtervagebonden vergeten, dat vrijheid in den grond van de zaak een burgerlijk vooroordeel is. (Lenin). Maxim Gorki, die dit wel begreep, was pakjesdrager in Odessa, hulparbeider bij de spoor wegen, havenarbeider en pakkersknecht, schippers jongen en vruchtenhandelaar. Toen de koning der vagebonden Gregor Gog een paar jaren geleden talrijke dichters en literatoren uitnoodigde aan een congres in Stuttgart deel te nemen was dat dan ook geen leege geste. Könnt ihr euch vorstellen sprak Alfons Paquet op dat congres dasz ein Kolonialwarenhandler Amerika entdeckt hatte ? Nein, Kolumbus, der Vagebund; und er hatte sein Ziel nicht erreicht, hatte er sich nicht seine Gefahrten auch Vagabunden von der Laridstrasze nd aus den Kerkern geholt um die Fahrt ins Traumland. iris Ungewisse, ins Abenteuer zu wagon !" Stuttgart was steeds het cultureele centrum der Duitsche en ook der internationale land loopers. Hier is ook het secretariaat van do Brüderschaft der Vagabunden" en de uitgeverij waar o.a. het tijdschrift der Kunde" verschijnt. Als we dit woord in Meyers Konversation lexikon naslaan vinden we als verklaring: Landstreicher, Vagabund, Heimlaser". Wat wil der Kunde"? In een der eerste nummers deelt de redactie ons mee dat het haar doel is: den lauen feigen Kunden ohne Rüchgrat zum Danken anzuregen, ihm Bewuszt aus der bürgerlichen Sphare. in der er noch se tief steekt, herauszureiszen und ihm zu helfen den Burger in sich zu berwinden." Uit vele artikels, die do;jr landloopers en vage bonden geschreven werden (en dus niet door literatoren of journalisten) kan men lezen, dat dit zwerverbestaan volkomen owromantisch is. Het is hardenmeedoogenloosen wrang. Desondanks werd in Stuttgart de romantiek van het vagebondebestaan door talrijke sprekers verheerlijkt, waarbij men natuurlijk moet bedenken, dat van de plm. 70.000 Duitsche zwervende vagebonden plus minus 300 aan het congres deelnamen. Alleen de elite ? de aristocratie der Duitsche landloopers en vagebonden was aanwezig. De lezerskring van dat blad bestaat uit beroeps bedelaars, werkelooze rondtrekkende marskramers. arme fantasten en belangstellenden. Daar het in nog niet zoo ruime mate verspreid is als de redactie dit wenscht en ook het aantal medewerkers nog gering is, moet het ons niet verwonderen in een der laatst verschenen nummers te lezen: warum lassen die Tippelschicksen und Huren nichts von sich höien:1" Men kan uit de verschenen nummers veel merkwaardigs leeren. Deze vagebonden hebben Gregor Gog nog een traditie. Ontmoeten ze elkaar in .-«-n herberg dan zullen 7.1: niet eerder gaan zitten voor de oudste; van hen hier het teeken toe geeft. en komt een Kunde" voor het eerst in een herberg onder oudere collega's dan moet hij tweemaal op het tafelblad kloppen. Kenn Kunde" luidt )>ij zoo'n gelegenheid de groet. Als de oudste collega dan bij zijn vrienden geïnformeerd heeft of tegen den greenhom" geen bezwaren bestaan, klopt hij op zijn beurt driemaal op het tafelblad,. waarna de nieuweling in den kring is opgenomen. Men informeert dan tevens naar zijn saubci-t*Wasche". waarmee pas en papieren bedoeld woi'den. 7je trekken steeds van het Westen naai het Oosten en zelden in (.ingekeerde richting. Wij hebben langs vele straten en wegen geloopen en nog is het einde niet te zien", schrijven twee landloopers uit Algiers aan de redactie. Kik nummer staat vol klachten tegen herbergiers en houders van slaapsteden. Deze menschen zwerven dagelijks en zouden ook hun eigen herbergen willen hebben, waar ze niet door de politie oi herbergiers lastig gevallen worden en hebben dun bij de stadsspaarbank in Stuttgart (no. 21'.!tiH!*) een Herbergfonds der Kunden" ingericht. Koning der vagebonden en redacteur van liet tijdschrift is Gregor Gog, die eveneens te Stuttgart woont. Hij was timmeiman en matroos, mars kramer en dienstweigeraar, zat in een krank zinnigengesticht en meermalen in de gevangenis en ontpopt zich in zijn aphorismenbundel Vorspiel zu einer Philosophie der Landstrasse" als <-en denker van merkwaardige kracht. Drie dagen duurde het eerste congres der inter nationale vagebonden en het was interessanter dan een congres van gemeente-ambtenaren of candidaat-notarissen. Het was zelfs interessante! dan een bijeenkomst van de vereeniging van letterkundigen of van de Penclub. Men zat hier niet aan een diner naast Jo van Ammers-Küller of Annie Salomons maar op het gras (de politie had het houden van dit congres in een zaal ver boden) naast een ouden bedelaar die zeer zeker dieper tot de waarheid van ons bestaan was door gedrongen. In de verte la,gen de moderne huizen van Stuttgart die Lurcat, Gropius en anderen bouwden een merkwaardige achtergrond voor een bijeenkomst van vijanden dezer samenleving. Drie of vierhonderd landloopers en beroepsbede laars waren naar Stuttgart getippeld om aan liet congres deel te nemen een klein deel weliswaar van de 70.000 Duitsche landloopers. doch hun ver schijnen verwezenlijkte een idee, waarvan Walt Whitman niet gedacht had, dat ze ooit werkelijk heid kon worden. Verschenen waren ook een paar dichters en schilders: een daad van eenvoudige recht-vaardigheid. Belangrijk vooral een schilderlandlooper: Tombrock. Geen genie doch een schilder van talent met als eenig doel zijnen medemenselien te toonen dat ook landloopers menschen zijn. Ook zijn leven is als dat van alle congresdeelnemers vol ontberingen. Eerst scheepsjongen bij de Nord