Historisch Archief 1877-1940
No. 2864
De Groene Amsterdammer van 23 April 1932
13
Dwaze dingen onzer dagen
Johanna Schütz-Wolff. Gobelin:
Denkende vrouwen"
This is calid Fools' Paradise.
From the loving fools that dweil in U;
Where the great fooi» rule the less,
The rest obey, and all do well in U . ."
(Quevedo. 1671 Vert.: Hoger l'Estrange).
Er is heel veel op het gebied der vrije en toege
paste kunsten, dat eigenlijk niet door den beugel
kan, maar dat zich handhaaft vanwege het onge
wone. Men schijnt in de laatste jaren meer dan
ooit te voren het geval was als variant op een
veel gezongen film-couplet van kop tot voet op ....
het buitenissige te zijn ingesteld met het direct
gevolg, dat wonderlijke dingen vaak als ware
wonderdaden worden uitgebazuind. Want zóó
krankzinnig kan iets niet zijn of het vindt zijn
warme verdedigers en aanhangers, want great
fools rule the less, the rest obey . . . ." niet waar?
Want wat te zeggen-van het gobelin-weefsel van
Johanna Schütz?Wolff, dat hierbij als voorbeeld
gereproduceerd is .... men ziet daarop twee zich
bezinnende vrouwen die meer hebben van bavianen
dan wel van menschelijke wezens. Zij steunen het
gelaat, dat sterk aan een mislukt mombakkes
herinnert, in de rechterhand terwijl de linker twee
teenen van den voet omvat. Vom Kopf bis
Fasz ...." zooals het liedje luidt overheerscht
een lust naar primitiviteit de gansche voorstelling.
welke in alle opzichten aandoet als de arbeid van
een geesteskranke en waarvan de afbeelding in het
bekende, rijk geïllustreerde boek van Prinzhoni
(Hans 'Frinzhorn, Bildnerei der Geisteskranken.
Ein Beitrag zur Psychologie und Psychopathologie
der Gestaltung. Verlag: Julius Springer, Berlin)
inderdaad een goed figuur zou maken. Dat neemt
echter niet weg, dat ik deze in niet minder dan
vier vooraanstaande bladen van vier verschillende
nationaliteiten terugvond. Het maandschrift Das
Werk" (officieel orgaan van den Bond van
Zwitsersche Architecten B.S.A. en van den
Zwitserschen Werkbond S.W.B.) gaf tevens een detail
daarvan om te laten zien hoe knap de techniek
in het werkstuk beheerscht werd, wat inderdaad
volkomen juist is, maar niettegenstaande het feit.
dat een en ander technisch wel maar a?sthetisch
in geenen deele te aanvaarden is zegt de redacteur
Toegepaste kunst
door Otto van Tussenbroek
van voormeld blad l'tter Meyer o.m.: ..Das
Aesthetische ist also hier die llauptsache". en hij
rekent overigens de gobelins van de reeds genoemde
kunstenaresse tot den erfreulichsten und
eindeutigsten neuen Leistungen, die dem fast in
Verruf geratenen Namen des Kunstgewerbes zn
neuer Geltung verheffen . . . ."
Ik zou zoo zeggen: dat zijn nu juist dingen die
de nijverheidskunst in discrediet brengen i Natuur
lijk: het is niet moeilijk zulke lof tuitingen uit den
duim te zuigen maar men zij er toch voorzichtig
mee, want menigeen sneed er zich mede in den
vinger, wat deze zich bezinnende vrouwen overi
gens ook gedaan schijnen te hebben, want ze
hebben klaarblijkelijk een duimpje" aan. (Zie
afbeelding van détail hand en voet !)
Ook Talerka's ontwerp voor decoratieve wand
schildering toont tal van psychopathologische
Kurt Schwerdtfeger.
Klok met beelden uit den dierenriem
Taterka. Ontwerp voor decoratieve
wandschildering
eigenschappen zonder echt-.-r de naïeve aantrek
kelijkheid te bezitten welke onmiskenbaar acivi
zekere onbevangen uitingen van teekenende krank
zinnigen eigen is. In tegenstelling m"t het werk
van laatstgenoemden doet bij Taterka alles gewild
en opzettelijk bizar aan. om nu maar niets te
zeggen van het feit dat het lichaam der op het
ontwerp afgebeelde eigaret-rookende schoone waar
lijk verrassend opmerkelijke anatomische afwij
kingen vertoont ....
Het is in onze dagen overigens met vele dingen
zóó: wat gewoon is wordt voorbijgezien, het
ongewone alleen schijnt te kunnen boeien, om van
h-t ziekelijk ontaarde nu maar niet te reppen.
O.ize tijd staat nu eenmaal in het teeken (peccavi.
o Charivavius!) van al wat naar het gedépraveerde
zweemt, maar over tijd gesproken: men denke
zich een klok. modern, o zér modern en zonder
cijfers.
Om de wijzerplaat heen zijn de twaalf teekenen
van den dierenriem opgesteld, in bladkoper ge
dreven dooi' Kurt Rr.hwerdtfcHtr.
Daaronder is natuurlijk ook de Stiel1 .... Wat
zeg ik;* Ken stier:' Weineen, deze zwaard veger der
toegepaste kunst maakte er een doodgewoon
melkkoetje van ! Ken zusje van das bescheidene
Tier" in hout van den gek lirendel uit 'Priri/.horn's
boek (pagina 131. af b. 80). met een kop als een
aschemmer en een staart als een braridweerslang.
Wat overigens volstrekt geen beletsel schijnt voor
een der duitsche beoordeelaars om dit werkstuk
als iets zoo bijzonders en persoonlijk* te prijzen.
Wat ik zou wenschen? Dat men wat meer
gezond verstand toonde in dergelijke dingen; dat
Detail van Denkende vrouwen"
men het verlangen naar oorspronkelijkheid niet
zóó ver dreef (en overdreef !) dat daarbij Fool's
Paradise" betreden werd want ik behoor, ondanks
mijn voorliefde tot al wat nieuw en jong in den
tijd staat, Oode zij dank, nog niet tot the loving
fools that dweil in it !" ....
Integendeel, ik voel er mij niet thuis.
Tentoonstellingen
Kunsthandel Frans Buffa & Zonen, Amsterdam.
Schilderijen van Lizzy Ansingh. Tot 24 April.
Botterdamsche Kunstkring, Rotterdam. Schil
derijen door Mare Chagall. Tot 24 April.
Kunstnijverheidshuis De Distel", Rotterdam.
Schilderijen door G. van Buffelen. Tot 24 April.
Kunsthandel Aalderink, Amsterdam. Werk van
leden van de vereen. ,.De Spaak". Tot 30 April.
Kunsthandel Huinck <t Scherjon, Amsterdam. ?
Schilderijen door Luce. Radda en Tobeen. Tot
30 April.
Stedelijk Museum. Amsterdam. Fransche Kunst
van 1.900 1932. Tot 3 Mei.
Kunstzaal van Lier. Amsterdam. Schilderijen
door Epi van de Velde?van Brussel. Tot 5 Mei.
Kunstzaal Kisseiiloeffel. Amsterdam. Schilderijen
door Co lireman. Tot 5 Mei.
Kunstzaal J. H. de Bois. Haarlem. Tentoon
stelling Fransche meesters. Tot 5 Mei.
Nederlandsche Vrouwenclub, Amsterdam. Schil
derijen en teekeningen van leden en oud-leden
van de Nederl. Vrouwenclub. Tot (i Mei.
Kunsthandel Ex- en Interieur", van
Baerlestraat 91, Amsterdam. Van heden af is het
werk van De Trekvogels" voortaan te vinden
in hun permanente toonkamer ,,Ex- en Interieur".
Deze groep ambachtskunstenaars bestaat uit:
Hie Oarp (leerwerk), Thera Hofstede Crull (aarde
werk). Alida Dekker (batiks). Elisabeth Menalda
(boekbanden). Jeanne Bieruma Oosting
(KxLibrissen), Mies van Os (weefsels), Pieter
Starreveld (houtwerk), Cornelia Hoekstra-Vos (sieraden).
Detail van de klok