De Groene Amsterdammer van 30 April 1932 . 2865Na de Pruisische verkiezingen door Dr. M. van Blankenstein fHet Duitsche parlementartsme bnock vut? Hoelang zal Hitler zijn zegetocht voortzetten? Men koestere niet de ijdele hoop, dat hij nu zijn hoogtepunt heeft bereikt. Hij kan nog kolonnen uit het communistische leger naar zich toetrekken. Hjj kan nog meer terrein winnen onder de socia listische jeugd, Br is nog wat overgebleven aan reaten van kleine partijen, aan landvolk, aan middelstand, aan christelijk socialen dat kan wor den aangetast door de groote nationaal-socialis tische psychose. De conservatieve partij kan nog verder afbrokkelen; hoevelen van haar leden staan reeds met n voet. in het Hitleriaansche kamp ? En dan komen er ieder jaar nieuwe scharen van twintigjarigen bij. Dat blijft nu nog eenige jaren op zijn toppunt doorgaan. Het zijn de groote oogsten van zuigelingen uit het vruchtbare Duitsch land van vóór den oorlog die nu nog jaarlijks als twintigjarigen aantreden. Eerst in 1936 is dat uit. Dan komt het product der onvruchtbare oorlogs periode. Maar nu zijn de twintigjarigen nog talrijk. En zij scharen zich bijna allen achter Hitler, onver schillig uit welke omgeving zij zijn voortgekomen. Zelfs de katholieke kerk, nu beslist anti-Hitleriaansch geworden, houdt haar jongelingschap slechts zeer moeilijk en in onbevredigende mate daarvan af. Het zou daarom dwaasheid zijn de al te bekende verwachting, dat Hitler nu toch stellig zijn top punt bereikt heeft, voor de zooveelste maal uit te spreken. Waarom de feiten door eigen wenschen te vervangen P Zoolang de oorzaken van dien groei niet ophouden, zal ook de groei van zijn gelederen doorgaan. Zonneklaar hebben de cijfers van de Pruisische Landdagverkiezing bewezen, dat Hitler Jbpt president der Duitsche republiek gekozen zou sójn als men niet Hindenburg als tegencandidaat had kunnen opstellen. Het blijkt nu dat hij, met een anderen tegenstander dan Huidenburg, over tenminste 37 pCt. -van de Duitsche kiezers als eigen aanhang zou hebben beschikt. Voegt men daarbij zijn hulptroepen uit het conservatieve kamp en houdt men er rekening mede dat er ook een communistische mededinger was bij de her stemming; mag men dan twijfelen dat hij lederen anderen tegenstander bij een stemming waarin de betrekkelijke meerderheid beslist, zou hebben ver slagen? De hooge leeftijd van Hindenburg wordt op die manier een dreigend moment in de Duitsche politiek. Wat zal de naaste toekomst brengen? Niemand heeft aan dergelijke mogelijkheden gedacht, toen de rijksdagverkiezing van September 1930 den nationaal-socialisten bijna een vijfde van de zetels verschafte. Het was overstelpend, verbijs terend, maar het kon nu moeilijk nog erger worden, zoo hoorde men. Zouden diezelfde verkiezingen weer worden gehouden, dan ha'd Hitler een goede kans zijn 107 zetels in den Rijksdag te verdubbelen. Wij hebben tot nog toe niet anders dan stijging Waarom zou het nu juist ophouden? * * * Wij zullen den lezer niet verder bezig houden met sombere toekomstmogelijkheden; het heden is donker genoeg. Hoe men het neemt, de uitslag van de Landdagverkiezingen in Pruisen is de knock out-slag" voor het Duitsche parlemenfarieme. Wij gebruiken met opzet dezen boksterm, omdat wij nog aan een bijkomen van den patiënt willen gelooven; een pessimist zou allicht van den nekslag" spreken. Er is maar n mogelijkheid tot het vormen van een parlementaire regeering: Als het centrum met Hitler, al of zonder deelneming van de conser vatieven, een coalitie aangaat. Maar of het parlementarisme werkelijk daarmede gebaat zou zijn? Wg willen zoo vriendelijk zijn voor de Pruisische katholieken, voorloopig niet aan zoo iets te willen gelooven. Het lijkt inderdaad onwaarschijnlijk. Dan echter blijft er geen weg tot redding van de dictatuur open. Volgens den voorloopigen uitslag zijn er nu in het Pruisische parlement twee nauwkeurig gelijke groepen. Een daarvan vormen de 162 nazi's; de -andere is samengesteld uit de 03 socialisten, de 67 Centrumleden en de 2 leden van de staatspartij, de <x>mbinatie die in den ouden landdag de regeering der coalitie van Weimar" droeg. Aan elk dezer groepen ontbreken precies 50 stemmen voor de meerderheid. Het kunnen er nog een paar minder zijn, als eenige zetels der kleine partijen, zooals wellicht gebeurt, ongeldig worden verklaard. De tegenwoordige regeering kan deze stemmen in geen geval vinden. Conservatieven en Duitsche Volks partij, die samen over 38 zetels beschikken, zijn niet in staat haar daar aan te helpen. De oppositie van de 162 nazi's en van de 57 communisten is altijd een onoverkomelijk bezwaar. Een regeering ' van rechts zal echter ook altijd weer de 162 leden van de oude coalitie plus de 57 communisten tegenover zich vinden. Nu schijnt men in het regeeringskamp te hopen dat de communisten niet onhandelbaar zullen zijn. Moskou zou instructies hebben gegeven de regeering schappelijk te behandelen. Dit klinkt zeer aannemelijk. Moskou eet op het oogenblik te Genève uit de hand. Het heeft daar goede reden voor, want het vreest nu boven alles een conflict met Japan, waarbij Rusland, vrijwel weerloos in het Verre Oosten, heel veel te verliezen heeft. De Russen stellen dien oorlog vrijwel gelijk met het begin van een nieuwen wereldoorlog. Mij leek dat vreemd en ik heb hun te Genève gevraagd hoe zij daartoe kwamen. Wel," zoo redeneerden zij, worden wij in het Oosten bezig gehouden, dan zal Polen ons in het Westen in den rug vallen. Dat echter zal Duitschland weer niet toelaten. Daar door wordt Frankrijk weer in het conflict betrok ken. Enz." Dit is wel heel duidelijk: Dat de Russen op het oogenblik een zoo sterk mogelijk dus rustig Duitsch land noodig hebben, dat hun zoo goed mogelijk gezind is. Een dergelijk Duitschland kan Polen altijd weer naar de Russische rekening ervan afhouden het naar het Oosten gewende Rusland in den rug te vallen. Een Duitschland van Hitler, met alle verwarring die de communisten daarvan verwachten, kan voor dit doel niet dienen. Men ziet, het belang van Rusland bij een ordelijken toestand in Duitschland en bij het voor komen van een fascistisch bewind is op het oogen blik zoo groot, dat de verhalen van vredelievende instructies uit Moskou voor de communisten in den Landdag alleszins aannemelijk zijn. Reeds heeft Thlamann, de communistische ex-candidaat voor het presidentschap der republiek, zich in die richting geuit. Blijkens de reactie der partij op zijn woordenis men het echter nog lang niet erover eens. Hoe zou echter welwillendheid der communisten tot uiting kunnen komen? Niet door positieven steun. Immers dan zouden de communisten zich weldra in de positie bevinden van de socialisten in den Rijksdag die menige hun onsympathieke noodverordening hebben moeten helpen redden. Is dit voor de sociaal-democraten reeds moeilijk, voor de communisten is het onmogelijk. Onthou ding zou niet eens voldoende zijn, daar dan de gecombineerde nazi's en conservatieven steeds over de meerderheid zouden beschikken. Het eenige wat de communisten voor de regeering zouden kunnen doen is tegen moties van wantrouwen stemmen. Daardoor ontstaat de volgende situatie. De methode volgens welke het rijkskabinet in het Rijk regeert zou voor de Pruisische regeering niet bruikbaar zijn. In het Rijk is nog geen echte dic tatuur, omdat de regeering van Brüning tot nog toe al haar noodverordeningen door den Rijksdag heeft laten goedkeuren. Deze heeft er nog geen enkele durven verwerpen, daar Dr. Brüning steeds met aftreden dreigde, en ook de socialisten de consequenties daarvan niet aandurfden. Moties van wantrouwen zijn altijd verworpen, weer om dezelfde redenen, Brüning is dus altijd in staat geweest op den duur zijn daden gewettigd te krijgen. Daardoor bleef hij binnen de perken van art. 48 van de grondwet van Weimar. Daartoe zal de Pruisische regeering geen gelegen heid hebben. Moties van wantrouwen kan zij wel licht door de verdeeldheid der oppositie of door het uit tactiek tegenstemmen der communisten verworpen krijgen. Blijft deze regeering aan, dan zal zij echter voor baar noodverordeningen niet de sanctie van het parlement kunnen vragen. Dat beteekent volledige dictatuur. Maakt zij plaats voor een combinatie met Hitler, Hotel DUIN EN DAAL" - Bloemendaal Rustige ligging modern comfort. Speciale arrangementen voor langer verblijf dan zal ook die combinatie slechts door ongesanctioneerde noodverordeningen kunnen bestaan, tenzij het centrum er deel van uitmaakt. Men ziet, hoe het loopt, zonder verrassingen met de katholieken is een parlementaire regeering niet meer mogelijk. Daarbij komt nog dit: In den landdag wordt de minister-president gekozen. Hij vormt dan het kabinet. Nu heeft de tegenwoordige meerderheid op het laatst nog een reglementsherziening door gezet, die een premierschap van Hitler onmogelijk moest maken, en die nu merkwaardig goed blijkt te passen op de omstandigheden. Het herzienereglement bepaalt, dat de minister-president slechts gekozen kan worden met de meerderheid van alle stemmen in den Landdag, niet dus met de meerderheid van de toevallig aanwezendenVoor Hitler is altijd weer zonder centrum die meerderheid in geen geval te vinden, daar hij dan de 162 Weimarianen en de 57 communisten per se tegen zich heeft. Ook de tegenwoordige minister-president of iemand uit zijn coalitie kan niet worden gekozen als de communisten hem niet steunen maar het tegenwoordige kabinet zit nu eenmaal, en heeft het voordeel van den beatus possidens. Het kan zich zoo noodig, zooals de rijksregeering, met nood verordeningen handhaven. Maar dan zonder par lementaire sanctie. Het zou ons zeer verwonderen als niet het rijkskabinet dit voorbeeld vroeg of laat zou mo tenvolgen. Dan kan men het Duitsche parlementarisme uittellen". De beschouwingen, die wij hier voor Pruisen hebben gehouden, gelden vrijwel voor alle staten waar Zondag 24 April landdagverkiezingen dezelfde verwarring als in Pruisen hebben gesticht. In Beieren is wellicht een uitweg gemakkelijker te vinden; de nationaal-socialistische overstroomingr die vrijwel overal even sterk is, heeft echter zelfs. daar uiterst netelige complicaties geschapen. Men zou kunnen vragen: Als Hitler nu toch alle kans heeft de overhand te krijgen, waarom hem dan niet zoo gauw mogelijk aan de regeering: gelaten?" Theoretisch is daarvoor heel wat te zeggen: Hij zou niet zoo wild blijken als hij zich vroeger heeftaangesteld; hij zou zich, met de verantwoordelijk heid beladen, waarschijnlijk zelfs verrassend schap pelijk betoonen. Bovendien zou spoedig blijken dat hij niet meer, waarschijnlijk zelfs minder kan dan zijn voorgangers. Het experiment zou echter zeer gevaarlijk zijn. Zoodra zijn positie parlementair onhoudbaar zou blijken, zou hij zich met alle middelen trachten te handhaven. Wat men tegen hem verzuimd had aan te wenden, zou hij dan niet verzuimen tegende anderen toe te passen. Dan waren onrust en leed niet te overzien. En waar zouden de zijnen heengaan als hij hen had teleurgesteld ? De communisten zouden er wel bij varen ! Maar er is nog een onmiddellijker argumenttegen het wagen van deze proefneming aan te voeren. Hij is een man zonder eenige ervaring maar met het hoofd vol onbekookte plannen. Deze wereld is nu haast kapot geëxperimenteerd. Kan het anders dan noodlottig zijn wanneer nu nog; eens een man zonder de remmen en de zelfcritiek der ervaring met Duitschland op de meest fan tastische wijze aan het sollen gaat. De hemel beware Duitschland, de hemel beware Europa daarvoor l 25 April. Kon. Meubeltransport-Maatschappij DE GRUYTER & Co. DEN HAAG AMSTERDAM ARNHEM BEWAARPLAATSEN VOOR INBOEDELS ' b