No. 2866 De Groene Amsterdammer van 7 Mei 1932 13 Bioscopy Filmverbeelding en filmtechniek door L. J. Jordaan Tentoonstelling ,,Klank en Beeld" Dank zij de hardnekkig verdedigde opvatting dat filmverbeelding en film techniek voor den leek gescheiden moeten blijven kon de film worden, wat zij voor een groot gedeelte van het publiek nog steeds is: Een zin-looze oppervlakkige vertooning. Zooals de meerderheid der intellectueelen nog steeds uitsluitend vraagt naar den ,,inhoud" van de film zoo interes seert zich de massa alleen nog maar voor het quantum amusement, dat zij bevat. Wat daar ginds achter de hermetisch gesloten deuren der studios gebeurt valt. volkomen buiten de publieke belangstelling. De interes sante strijd, die daar gestreden wordt het fascineerende zoeken naar nieuwe formules, nieuwe vormen, nieu we bewustwording, de langzame, maar boeiende ontwikkeling van technischen chaos tot beheerschte vormgeving . .. .het bestaat eenvoudig niet voor den gemiddelden toeschouwer. Men gaat naar de bioscoop en vindt het verhaaltje banaal of Chevalier een toffe jongen ? al naar gelang van eruditie en beschaving en daar mee basta ! Wie meer vraagt of verder tracht te zien is een pedant, of een specialist" of god-weet-wat. En toch is het geval zoo klemmend ! Daar is een apparaat, dat het beeld registreert en een ander, dat den klank vasthoudt. Men is er in geslaagd deze reproducties gelijktijdig te projectee ren en eensklaps wordt een eindeloos en verbijsterend perspectief van ongedachte mogelijkheden geopend. Men kan beeld en geluid in direct, logisch verband toepassen men kan ze onafhankelijk van elkaar ge bruiken. Men kan het geluid monteeren", zooals men het beeld reeds doet men kan het gebruiken voor concrete woordvorming, maar ook als stemmingsfactor, of als acoustischen achtergrond. Men kan een perso nage een andere stem verleenen, dan zijn eigen men kan beeldhandeling en geluid als realiteit doen samengaan men kan ze tegen over elkaar stel len, als contrapuntische thema's in de muziek. Men kan het geluid produceeren in zijn meest kosmischen en in zijn aller-intiemsten vorm; als orkaan en als gefluister. Men kan het geluid door vervloeiing (abblendung) in an dere geluiden doen overgaan, zooals men bij het beeld doet. Men kan totaal-opnamen" maken van het geluid (branding, volksmassa) en close-up's" of nabij-opnamen (zuchten, tikken van een klok). Men kan het beeld illustreeren" door middel van het geluid, maar omgekeerd ook het geluid door het beeld (Fischinger). Ziehier slechts enkele voorbeelden uit de zee van mogelijkheden, welke den geluidsfilmkunstenaar overwel digt. Mogelijkheden, die alle stuk voor stuk gevonden moesten worden langs den eenigen begaanbaren weg van het experiment ! Wat ons bereikt op het projectiedoek en door den luid spreker der bioscopen zijn telkens weer nieuwe proefnemingen nieuwe ont dekkingen. ledere nieuwe film geslaagd of mislukt, mét of zónder inhoud" is een poging, om ver beelding (van welk allooi die ook zij) en techniek te verbinden. Het ligt derhalve voor de hand, dat de vraag : in hoeverre en met welke middelen deze verbeelding bereikt werd, praematuur is en niet de vraag of het geval diepzinnig is of amusant. Op het filmdoek is een joelende volksmenigte zichtbaar op den voorgrond twee personen, die ?zich snel en fluisterend met elkaar onder houden. De onverschillige toeschou wer luistert met matige belangstel ling naar hetgeen deze beide lieden elkaar vertellen. . . . als het boeiend of spannend, of litterair is, interes seert het hem in ieder ander geval niet. Maar het waarlijk belangrijke het technische en artistieke wonder ontgaat hem: dat hij n.l. het gefluister dezer menschen duidelijk verstaat, alsof het aan zijn oor gezegd werd, terwijl hij tevens het gejoel der menigte in /ich opneemt. In iedere andere vormgeving zelfs in de realiteit, is deze gelijktijdige suggestie van individueele en massa-emotie door middel van het geluid, onmogelijk. Dat wij dit nieuwe, belangrijke ex pressiemiddel danken aan het mixen" blijft een geheim met zeven zegelen. Kurt Bernhardt's Letzte Compag nie" opent met het panorama van een slagveld. Mist huiverend morgengrauwen silhouetten van om geworpen kanonnen in doodsstrijd verstarde lichamen. Maar alles domineerend, een beklemmende, ver schrikkelijke stilte. Een stilte, zoo absoluut, zoo volkomen, .als wij in werkelijkheid niet kennen. Dan ergens verweg eenzaam vogelengekras. Stilte is vér hooren, zegt Béla Balasz en plotseling is, met dit acoustische ledig, de wijde, troostelooze, onmete lijke ruimte geboren. Dit alles is suggestief en indrukwekkend en mist Klankopna me-apparaat zijn uitwerking op den toeschouwer niet. Maar hoeveel meer zou hij onder den indruk zijn, wanneer hij er zich rekenschap van gaf, dat die wonder baarlijk sterke sensatie slechts n is onder de tallooze nieuwe mogelijk heden, welke het na-synchroniseeren" opent! In een overigens middelmatige Amerikaansclle onderwereldfilm, komt een gerechts-scene voor. De beklaagde is terdood veroordeeld de rechter leest het ambtelijk-omslachtige von nis voor. Een oogenblik zien wij den veroordeelde vernietigd in zijn bank den rechter ernstig en monotoon sprekend. Dan wisselt het beeld: allerlei tafereelen uit het leven van den gevonniste flitsen voorbij zijn moeder, vol genegenheid naar hem opziend uitgelaten scènes temidden zijner vrienden een eenzame wandeling met zijn ver loofde zijn kind slapend in de wieg .... Niets in dit alles is bijster zin rijk of origineel, maar het maakt een overweldigenden indruk, omdat de stem van den rechter en de voorlezing van het doodvonnis hoorbaar blijven ! Men moet echter doordrongen zijn van het nuchtere" feit, dat geluid en beeld onafhankelijk van elkaar geregistreerd worden, om de volle beteekenis van dit eerste experimentte kunnen omvatten. Zoo staan filmverbeelding- en film techniek met elkaar in nauw verband. Inzicht in het technische proces beteekent niet alleen een interessante studie het wil tevens zeggen: beter begrip van de waarde van het experiment, intensiever genot van de cinegraphische vormgeving, recht vaardiger oordeel over hetgeen de klankfilm presteert. Het is van de zijde dergenen, die het gebrek aan technisch inzicht steeds als oen ernstig gemis gevoeld hebben reeds een oude klacht, dat de gelegenheid om het klankfilmmechanisme en zijn wetten te leeren kennen op onoverkomenlijke moei lijkheden stuit. Inderdaad blijven de studio's voor den leek onverbiddelijk gesloten en maar enkele bevoorrechten zijn in staat gesteld het proces van nabij te volgen en behoorlijk te leeren kennen. Doch nu is plotseling de gelegen heid daar: men behoeft niet naar de studio's te gaan de studio's zijn naar ons toegekomen. De tentoon stelling Klank en Beeld" geeft ieder de kans de tot nu toe zoo geheim zinnige en onbereikbare filmtechniek in al haar bijzonderheden te aan schouwen. De veelvormige stadia van blank celluloid tot beeld en geluid de wonderen der foto-electrische cel der synchronisatie der geluidsversterking van het mixen". . . . het wordt alles gede monstreerd en verklaard. Een uitge lezen schaar uit de voornaamste technici, zal door voordrachten de interessantste evenementen uit het klankfilmproces behandelen en het op de tentoonstelling geziene in een klaar en blijvend beeld samenvatten. Hiermede is een stap van onschatbare beteekenis gedaan. De filmproductie heeft eindelijk het onjuiste standpunt verlaten, dat het klankprocédégeheim moet blijven teneinde de illusie niet te schaden". Zij heeft eindelijk inge zien, dat behoorlijke kennis van het technisch probleem de belangstelling van het publiek veeleer slechts kan intensiveeren en verdiepen. Publiek en klankfilmtechniek zijn met elkaar in contact gebracht het kan niet dan voordeel bieden: voordeel voor den belangstellende. voordeel voor den proiucer en niet in de laatste plaats voordeel voor de cinegraphische kunst! Een reprise Der gewoonte getrouw, signaleeren wij hier gaarne het in reprise nemen van belangrijke filmwerken. Eenmaal zien is half-zien \ Wie zijn indrukken van eori goede film wil vertienvoudigen, die ga haar voor de tweede maal aanschouwen. Op het goede voorbeeld van De Uitkijk" heeft thans Direc teur A.P. du Mévan het Rialto"theater een reprise van Paul Czinner's Ariane" aangedurfd een film, dubbel en dwars het herzien waard. Men steune dergelijke waagstukken ??dat het niet alleen tot een reprise maar ook tot prolongeeren kome ! ADVERTEERT IN DE GROENE Dat is een zin dien ge dikwijls leest. WAAROM? Omdat DE GROENE in het geheele land gelezen wordt door het beste publiek door het publiek dat iets te besteden heeft. De adverteerder behoeft niet te betalen voor een ver spreiding, waarmee hij honderd duizenden bereikt, die juist niet tot het koopkrachtige publiek behooren, maar het betaalt hem om in dit blad te adverteeren, dat hem direct in contact brengt met het publiek dat hij zoekt.