De Groene Amsterdammer van 14 Mei 1932 No. 2867 Duitsche boeken Richard vott Kiihltnann als romancier door Nico Rost ' Richard von Kühlmann ..Der K etten trager ". (?Deutsches Leben urn 1930"j ; S. Fischer, Berlin. Richard von Kühlmann ^ras duitsche gezant in den Haag, staat s? secretaris onder Bethmann?Holweg, : onderhandelde in Brest-Litow.-k en ! was e^ii gezworen vijand van Luden; dorff. £>p zijn zestigste jaar debuteert : hij thans met een roman: ,,Dor Kettenj trager'?. '? Dëatsches Leben um 1930" is 'de ondertitel van zijn werk. Men is 'geneigd den heer van Kühlmann in dit jaar van Goethe-citaten een citaat uit Faust" onder den neus te duwen: du sprichst ein groszes Wort gelassen aus." Wie de werken : van Graf Stenbock-,»Farmor Deutsch.land von unten", Bernard ven Bren'tano's ,,Der Begin der Barbarei 1 in Deutschland" of eventueel Knicker; hoekers Deutschland: so oder so?" ? las, weet hoe Deutsches Leben um ' 1930" er uit ziet. Herr von Kühlmann ? weet dit niet en zal het nooit weten ! ook. In dit boek komt geen enkele arbeider voor en maar heel weinig gewone burgerlieden, (hoogstens een 'paar advocaten en bankiers, die nu ?;eenmaal onontbeerlijk zijn). Verder ijs natuurlijk alles van adel. (Ook een ! uiterst nationale adellijke Rathenau! moordenaar ontbreekt niet). . Pürst von Tragenstein bezit talrijke Ikasteelen, landerijen, bosschen en ! mijnen, en geeft jachtpartijen op wilde 'zwijnen en fazanten, waaraan dan ! weer allerlei andere graven en hertogen '? deelnemen. Hij heeft natuurlijk veel .lakeien, jagers en palfreniers maar van de zorgen van zijn boeren en i landarbeiders niet het minste begrip. i Hij heeft echter ook zorgen in deze 'tijden van crisis, de banken geven hem geen crediet meer, en hij moet van zijn goederen afstand doen. De 'eénige, die hem zou kunnen helpen is ' een Hollander Margon maar die wil niet. Der Kettentrager" moet volgens dezen heer zijn ketenen af werpen, zich niet langer vastklampen aan oude idealen en afstand doen van zijn bezit. Natuurlijk meent de graaf eerst dat zooiets een schande is maar langzamerhand past hij zich aan den nieuwen tijd aan, benut hij in. plaats van zijn groote J ercedes!penz voor kortere ritten een kleine Pord, schaft hij de jacht op wilde Kwijnen en fazanten af en wordt 'door connecties" commissaris van een steenkolen- en een kali-consor?tium. Hij heeft nog een groote villa in Zwitserland, is door een flinke longontsteking innerlijk gelouterd en voelt zich als neuer Mensch mitratend und mitbauend in eine neueWelt''. Dat hij alleen maar wat kleiner is gaan wonen en in plaats van op wilde zwijnen te jagen nu commissaris van een kali-consortium is en dus nog dezelfde feodale mijnheer gebleven is, .ziet hij niet in. Deutsches Leben um 1930"? So sehen sie aus, Herr von Kühlmann ! Deze adellijke personages praten bij hun haardvuren (zulke lieden hebben nooit kachels) over cultuur" en kunstgeschiedenis, dat iemand hooren en zien vergaat. Heele pa.gina's lang- Von Kühlmann lijkt in dit boek wel een bediende van Goudstikker of Frederik Muller en het verwondert ons, dat hij bij zijn beschouwingen over de kunstvoor werpen van slot Tragenstein er den prijs niet bij vermeldt. Kühlmann's levensbeschouwing ? Enkele citaten zijn voldoende. Nichts kann die helle Freude, die Befriedigung erklaren, die ein guter Schusz gewahrt". Für diese ganze junge Generation ist das Verschwinden deialten Armee verhangnisvoll". De stijl van Hedwig Courts- Kühl mann ? Ook hier is een citaat voldoende. Weiszt du", sagte sie nach einer Pause, hier in Hochwald traume ich gerne. Der Wald ist dann das Meer, hoch oben sind die grunen Wellen und ich bin eine Meermaid tiet unten im Grunde." Als de hoofdpersoon, Fürst Tragenstein, in een caféin Berlijn door kellnerinnen bediend wordt, vindt hij dit verschijnsel bui tengewoon triest. Ist die Frau doch unser aller Mutter und hat eine von ihnen doch den Herrn getragen". Men ziet het: al te groot zijn de zorgen van deze kettingdragers nog niet. Als men dit boek van von Kühl mann leest en de catastrophe van den verkoop der vele bezittingen ziet naderen,is men onwillekeui ig benieuwd hoe een graaf zoo iets verdraagt. Natuurlijk spreekt men over zijn f inantieele moeilijkheden niet en houdt men dat voor zich zelf. En als men er dan ten slotte met zijn vrouw over spreekt, doet men dat en passant, zoo terloops tusschen een opmerking over de soep en een nieuwe japon in. Wanneer hij haar dan alles verteld heeft en men daardoor bijna te laat voor het souper is, /.egt de graaf bei einem Haar hatten wir uns verplaudert". Natuurlijk behoeft een graaf ook nooit te stempelen of de gaskraan open te draaien. Graaf blijft graaf en zoo iemand vindt e.ltijd nog wel iemand die hem uit zijn moeilijk heden helpt. En dan volgt de nieuwe koers: van Holbein en Dürer en wilde zwijnenjachten naar het commissaris baantje bij het kaliconsortium. De roman van Herr von Kühlmann is volmaakt onbelangrijk. Belangrijk is alleen dat Herr von Kühlmann, die een tijdlang een grooten invloed op de Duitsche politiek uitoefende, hem schreef. De auteur van der Kettentrager" is destijds door de Duitsche generale staf als al te zacht moedig gekenschetst en moest toen aftreden. Het moet een klein kunstje geweest zijn dezen diplomaat wiens levensbeschouwing tenslotte zooals thans blijkt alleen gebaseerd was op volkomen averechtsche voorstellingen omtrent de levensomstandigheden van het Duitsche Volk, een beetje opper vlakkige kennis van kunstgeschiedenis en het arrangeeren van jachtpartijen van het tapijt te doen verdwijnen. Veertien jaar na zijn aftreden als politicus verschijnt nu deze roman, die dengenen welke vroeger zoowel de politiek van de generale staf als die van von Kühlmann bestreden, vol komen in het gelijk stelt. LOX STERBEEK Spoor's Mosterd VV. A. Spoor Jr., Cultmborg'. iiiiiiiiiiiiiiiiif DE WETENSCHAP VAN A HET LEVEN door H. G. WELLS Prof. HUXLEY G. P. WELLS Drie deelen cpt f 19.50 Oit schitterend standaardwerk zal in ieder modern sezïn een eere plaat» gaan innemen. Bestelt n" ! ijiï.j en de Uwen geniet er jaren van' 1000 pag. ? 3 deelen ? 350 ill. Vraagt ons uitvoerig prospectus Verkrijgbaar in den boekhandel N.V.SERVIRE»DEN HAAG RESTAURANT CAFÉBORDELAISE LEIDSCHESTRAAT67-71 - AMSTERDAM Prima keuken - Exquise Wijnen Diner - Souper - Dansant Lunch f 2.?, Diners vanaf f 2.50 Prachtzalen voor Partijen Eigenaars VAN GOETHEM-NEUTEBOOM Snelschrift ~ ?> *^^ l'^g ln den Boekh- en na RIENTS BALT ?^^.^^ p°s!"issel b'j R'^NTS enrr «^? j ^^*^^^ BALT Den Haag, ZelfOnd. 95 Ct. fr. * ^~\.L*^t**~ Daguerrestraat 28 DEGELIJKE OPLEIDING, mond. en schrift, aan bovenstaand adres HOTEL BEEKHUIZEN, Velp. Uniek gelegen te midden der Beekhuizerbosschen (NATIONAAL PARK) ruim 10.000 H.A. van ongekend natuurschoon, plantengroei en groote geologische waarde, waarborgt U een prettige vacaritie. Prijzen geheel in overeenstemming met de heerschende drang tot bezuiniging. Fraai geïll. prospectus op aanvrage. RESTAURANTi A-M-V J LEIDSCHE BOSCHJE A'DAM TEL.82345. TELEGR-ADR.?HOCENTRA"1 UW PINKSTER-VERBLIJF WEEK-END TARIEF - KAMER MET PENSION Van Zaterdag vóór Diner tot Maandag na Ontbijt f 11.Van Zaterdag vóór Diner tot Dinsdag na Ontbijt f 17.LOGIES MET ONTB5JT f 3.50 en f 4.50 KAMERBESTELLIHCEM WORDEH IH 'YERUNGDEH PRIJS UITGEVOERD! VERWEEGEN &KOK AM5TERDAM D DEN MAAG