Er Dramatische kroniek door Henrik Scholte De Groene Amsterdammer van 21 Mei 1932 No. 2868 Nel Stants Als Nel Stants er werkelijk ernst van maakte om met haar huwelijk het tooneel den rug toe te keeren iets wat bij velen aan een door hoop gévoeden twijfel onderhevig is en zelfs haar gees telijke vader Eduard Verkade spreekt in het plaat jesboek dat voor mij ligt, slechts van een wel dadig onderbreken", dan zou dat vooral daarom te betreuren zijn, omdat bij haar inderdaad ambitie en volharding bezig waren, de aanvankelijke dispro porties van een talent, w_aardoor zij in haar eerste jaren meer dan eens volkomen faalde, te nivelleeren en om te werken tot een soort spel, dat waar schijnlijk vooral in jonge karakterrollen een toe komst gevonden had. En laat er in het algemeene koor dan ook dezerzijds aan toegevoegd mogen worden: misschien nog zal kunnen vinden. Men spreekt zoo vaak van de veelzijdigheid van Nel Stants. Daargelaten of dat een deugd zou zijn, kan ik dat toch alleen maar beamen voor zoover het de gevarieerde keuze der uiterlijk en puur technisch altijd bewonderderenswaardig ver zorgde rollen betreft. Veelzijdigheid van uit beelding was voor haar spel zeker niet een der ken merken. Er waren zelfs gebieden, waar zij door hare natuurlijke geaardheid bitter weinig kon bereiken, hoe vaak men haar ook in die richting poogde te drijven: om de oude tooneelterminologie te ge bruiken b.v. die van jeune amoureuse of zelfs grande coquette. In de twaalf jaren, dat zij speelt net te weinig voor het onnoozelste jubileum, dat de tooneelwereld kent, en het feit, dat zij het niet gevierd heeft, behoedde haar misschien voor het lot van (door een'zeker publiek al te mallotig overschatte) kunstzusters, om door zoo'n jubileum ook maar meteen geklasseerd en van de baan te zijn, in dat dozijn jaren heb iknauwelijk eenrol van haar overgeslagen, maar slechts in de laatste jaren kwamen de rollen met een rood streepje ervoor. Twee uitzonderingen misschien: de Rosalind.uit Naar het U lijkt" en de krantenjongen uit een zomerkluchtje van inbraak en guitenstreken Tusschen 8 en 12". Twee travesti-rollen, waartoe het bijdehandte en slungelachtige, dat zij met zoo'n plezier kon typeeren, op zijn plaats was. Haar Saint Joan is een gedurfd experiment geweest van haar regisseur Verkade. Als uiteraard tamelijk verbleekte en waardelooze herinneringen niet bedrie gen (het stuk, dat toch misschien het eenige mees terwerk van dezen tijd is, kwam sinds jaren niet meer op de Nederlandsche affiches voor), was het destijds een individueel falen bij een zuivere in tentie, een onrijp maar niet onjuist bezette hoofdrol in een brillant ensemble en groote monteering. )e heer Verkade herinnert terecht aan het vrij algemeen negatieve oordeel der critiek, dat men thans ongetwijfeld zou willen herzien, maar ook alleen door een reprise zou kunnen herzien. In de landen om ons heen is deze rol onlosmakelijk ver bonden aan de namen van drie groote actrices: Sybill Thorndike, Bergner en Ludmilla Pitoëff. Van geen van drieën heb ik de structuur van de rol en de allesbeheerschende visie op de figuur van Johanna, of die nu van de actrice zelf of van haar oorspronkelijken regisseur was, kunnen waardee pen. Vergelijkenderwijze is het voordeel van opvat ting altijd geweest aan de zijde van Nel Stants' vertolking, zooals die in groote en uiteraard grove omtrekken althans bleel leven: het landelijke en volksche, de grootheid van een boersche logica, het geloof dat bergen verzetten kon. Hoeveel liever zou menigeen deze rol, gevuld misschien door een intusschen belangrijk gerijpt en gezuiverd talent en persoonlijke potentie, als voorloopig afscheid" hebben teruggezien, in plaats van het wufte vrouwtje uit Molnar's Gardeluiten&nt", stuk-ge speeld en geaffecteerd, en juist berekend op die zijden van haar persoonlijkheid, die ik maar uiterst zelden met haar waarlijk tooneeltalent heb zien harmonieeren. Ik herinner me met eenige hui vering als voorbeeld de houterig ten toon gespreide mondaine allure van een Mrs. Oheveley uit Wilde's praatstuk van den idealen echtgenoot, voorts vrij wel alle stukjes, die met den Franschen slag" ge speeld werden en daarbij allerminst pateerden. Het is niet rechtvaardig om te zeggen, dat Nel Stants een beetje een Hollandsche Garbo probeerde te zijn, want dat deed zij al, toen Greta nog maar winkelmeisje in Stockholm was. Maar wel moet geconstateerd worden, dat zij met haar amoureuze Nel Stants in de Groote Reis". Uit het Nel Stants-Album uitgegeven door Calff en Meischke. Foto Godfried de Groot rollen meer dan eens maar dan ook totaal averechts uitkwam, of zij nu dat moest voorstellen, waar voor men in Amerika het schoone woord van soiled dove" heeft uitgevonden, of een ingénue had te zijn. Nel Stants kan nu eenmaal niet arge loos" spelen, evenmin kan zij met een langoureus en bestudeerd gebaar, door haar getrokken en zware hawaiïanstem met redelijk succes een zekere eroti sche film-mystiek tot jachtterrein kiezen. Eerst in 'den lateren tijd en ergens moet in haar talent een innerlijke katharsis gelegen hebben, die oude maniertjes en alluretjes verving door een geconcen treerde poging tot wezenlijk doorleven vind ik drie amoureuze rollen, en merkwaardig genoeg onder n regisseur, die evenals Verkade wel eens meer het talent gehad heeft om, tegen aller ver wachting in, een acteur of actrice te hervormen: haar nerveus-gevoelige Flammchen in Menschen im Hotel", haar jonge rollen in Behrman's Zijn. tweede Ik" en meer nog in Sarment's Jeugd liefde", alle drie onder regie van Johan de Meester. Voor de rest is zij gevormd en gewaarmerkt door Verkade's regie. In dien trouw aan n regisseur, vaak dwars door de miskenning heen, ligt iets eerlijks en iets sterks. Na de school van Royaards is er misschien geen talent geweest, dat zoozeer den invloed van n persoonlijkheid heeft onder gaan en daaraan haar opkomst te danken heeft. Er waren reeds groote brokken zuiver en eenvor mig spel (stellige manifestaties van een talent, ook waar men zich door de rol heen nader met den regisseur had te verstaan) in haar Hedda Gabler, in de harde, puriteinsche Vivian Warren, in haar Majoor Barbara, zelfs in haar Maya, waarvan ik overigens de opvatting allerminst waardeeren kon. Maar vooral hier mocht men in het talent vooral wel den geestelijken vader aansprakelijk stellen. Een interpretatie van ethischen goodwill te moeten geven is voor haar talent al even onnatuurlijk als haar formalistische vrijages met mondaine boulevard-rollen. In het karakter, in een frisch en fervent gekleurde volkschheid ligt voor mij haar beteekenis en als men dan daarvan mag blijven spreken ook haar toekomst. Het fraaiste resultaat daarvan, en stellig een der terecht hooggeroemde travestirollen van den laatsten tijd, hier en elders, is haar Raleigh uit De Groote Reis". Daarin werd ge speeld en daarin werd gecreëerd, daarin vonden natuurlijke aanleg en een langzamerhand gelou terd en verinnigd vormbesef elkaar. En daarom ook zou men willen hopen, dat Parijs maar een station is op de groote reis, die op deze kleine we reld en de nog vél kleinere wereld van het tooneel nog menigmaal over ons land zou moeten gaan. Zoolang daar tenminste nog tooneel gespeeld mag en kan worden. COKRESPOXDEXTTE. E. Grceter. Wil ons uw huisnummer opgeven. U vermeldt wel straat ma??r geen nummer.