G ar b o's einde Bioscopy door L. J. Jordaan Clarenee Brown .,Romance' Greta Garbo. Ro«y met Garbo gaat heen! Het hardnekkig zich handhavende gerucht, dat door geen tegenspraak blijkt weg te werken, zal dan toch wel waar zijn. Bovendien is daar het oeuvre van Garbo zelf, dat onverbiddelijk schijnt heen te wijzen naar een exit. Niet doordien het plotseling slechter zou zijn geworden, of Impopu lair, of zelfs maar uit de mode". Het spel" van Garbo bezit precies dezelfde koele, vorstelijke gratie van voorheen?de bioscopen zijn nog steeds dicht bezet met norico-etende kantoor- en BijenkorfGarbo's haar verschijning heeft nog immer dat onbeschrijfelijk fascineerende, hetwelk alleen figu ren van eigen tijd bezitten. Neen het is op andere wijze, dat Garbo's einde zich aankondigt op de eenig mogelijke wijze, die bij haar karakter past. Garbo is gebleven die zij was, maar zij schijnt weg te schuiven onwerkelijker te worden.... gelijk het een schaduw betaamt. Want inderdaad: Garbo bestaat niet en heeft nooit bestaan. Garbo is een schim, een illusie, een wenschdroom. ... de wenschdroom wellicht van heel een generatie. En wie hoorde nu ooit van een droom, die met geweld afbrak van een schaduw die op concrete wijze verdween? Zoo begint dan ook de schitterende illusie van een decennium cultuurleven te verijlen zich op te lossen her innering te worden, terwijl zij nog tegenwoordig is. De onheimelijke theorie, dat u en ik en Mussolini en Einstein en de Federatie van Gemeentewerklieden en heel dit tastbare ondermaansche slechts beelden zijn, illusies, symbolen.... werd ons nooit zoo huiveringwekkend duidelijk als door dit geval-Garbo. Dit verschijnsel, dat millioenen onder een onverklaarbare betoovering bracht dat een vrouwelijke generatie naar zijn vorm kneed de dat tal van pennen tot hartstochtelijke pole miek vervoerde, was een droombeeld een her senschim, niets meer. Het werd geboren en leefde slechts in het ijle, vluchtige lichtspel der projec toren die droomende mechanische hersens eener mechanische samenleving. Daarbuiten bestond Garbo niet. Tevergeefs zou men in de zeer concrete werke lijkheid van Hollywood zoeken naar het stukje realiteit, dat zich in het bewustzijn van heel een wereld als Garbo" projecteerde. En het laatst zou men bij zijn nasporingen wel denken aan de vrouw, wier persoonlijkheid in zulk een nauw verband staat met het beroemd geworden fantoom. * * * U Ergens aan de Boulevard San Vicente, woont in een afgelegen villa, door een muur van sombere cypressen omgeven, Fro Greta Gustafson. Fro Greta Gustafson nu heeft in het extravagante Hol lywood slechts n opvallende eigenschap: haar onopvallendheid. Men kan haar op eenzame wegen tegenkomen, bij voorkeur wanneer het regent en stormt: een schrale, onelegante verschijning, ge kleed in jersey en pull-over, met wollen kousen . aan, op groote schoenen met platte hakken, een baskenmuts op het vettige piekhaar. Het strakke, onvriendelijke gezicht is lichtgebruind en door een donkeren bril onkenbaar gemaakt. Met groote, manlijke passen beweegt zij zich door de buiten wijken van Los Angeles, iedere ontmoeting vermij dend iedereen, die het waagt haar aan te spre ken, bruusk afwijzend. Zij woont in haar ongenaakbaar huis alleen met twee dienstboden, een paar honden en katten en een papegaai. Haar leven is weinig gelukkig; een monotone aaneenschakeling van zwaarmoedige buien en periodieke zenuwcrises. Een vrij leeg en jammerlijk bestaan, gedrukt door een looden le thargie vergiftigd door een stagen onvrede en een gebrek aan iedere levenszekerheid. Op gezette tijden echter begeeft deze sjofele, norsche, menschenschuwe Fro Gustafson zich naar het geweldige gebouwencomplex, waarboven het trotsche opschrift: Metro-Gold wyn-Mayer-Studio's, prijkt en ondergaat daar een vreemde metamorphose. Dan komt er een heer met een schminkdoos, een heer met een vracht costumes en een heer met een dik boek, waarop Scenario" staat. Men neemt haar den donkeren bril af en trekt haar de wollen kousen en platte schoenen uit. Men kleedt haar in een droom van zijde en satijn, plakt haar kunstmatige oogwimpers aan en poedert het bruine gezicht [tot een strak, wit masker. Dan geleidt men haar naar een doodsche, stille ruimte, door monsterachtige lampen omgeven. De geweldige lichtmortieren worden in werking gesteld en richten hun felle stralenbundels op de ongelukkige ma.skeradefiguur van Fro Gustafson, die norsch en houterig met zich doen laat. Dan echter vol trekt zich het wonder het wonder, dat iedereen in deze mirakelfabriek kent en dat niemand begrijpt.... het minst van allen wel Fro Gustafson zelf. De schrale, liriksche gestalte begint te leven en te bewegen de vormen schijnen volheid en souplesse te verkrijgen het gebaar wordt van een majestueusa zeker heid het masker bloeit open in een mysterie van blanke, weeke schoonheid een droom krijgt gestalte... . Garbo is geboren ! Wie in de levensgeschie denis van Garbo zoekt naar verband en opheldering, vindt daarin even weinig als in haar particulier be staan. Greta Gustafson was een arbeiderskind van boerenafkomst, bezwaard met al de hereditaire zenuwstoornissen van zoovele uiterr lijk stoere Scandinaviers. Achtereenvolgens assistente van een barbier, hoedenverkoopster bij de Stockholmsche firma Bergström en mannequin, gaat zij door dit sombere, banale leven als dezelfde hypochonder der latere brillante Hollywoodjaren. Ook wanneer in 1922 de filmregisseur Erik Petschner, haar voor een opname engageert en de eerste vage contouren der toekomstige Garbo zich op het projectiedoek vertoonen, blijft zij dezelfde zwijgzame, duistere figuur. In 1924 ontmoet zij Mauritz Stiller, den grooten Zweedschen regisseur, die haar eerste revelatie zal bewerkstelligen in Gösta Berling". Is het inderdaad waar, gelijk men beweert, dat Stiller de eenige groote, waarachtige passie in dit morbide leven ia geweest? De passie, die met zijn dood in 1927 zal eindigen en haar leeger, 'wanhopiger en eenzamer^dan ooit achterlaten? Niets Ja er, wat er op wijst -?de weeke mond van Garbo sluit zich met de harde, strakke lippen van Gustafson onverbiddelijk overjdeze aangele genheid. Zij verschijnt onder regie van Pabst in Freudlose Gasse"?-een stille,bleekerijzende ster, naast de declineerende rosse planeet Asta Nielsen. Dan neemt Stiller haar fmee naar Amerika en alweer zien wij haar eenzaam en menschenschuw op de plecht van den transatlantiker Drottningholm" staan, sta rende met denzelfden somberen blik naar do schitterende toekomst, die zich voor haar opent. In Hollywood een lange ^'periode Van verschrikkelijke eenzaamheid en verterende hopeloosheid. In dit razende milieuïvan dave rende werkzaamheid, waarvan zij jjnoctij1 e impulsen noch de taal verstaat, voelt zij zich verlatener en ongelukkiger dan ooit. Zij ver weert zich tegen dit harde, luidruchtige prosperity-optimisme met al de nukkigheid en koppigheid van haar nordieke natuur.. . . verschijnt niet .op repetities, weigert rollen, twist met haar lastgevers. Zeven maanden lang blijft zij als onhandelbaar" geboycot. (Slot op pag. 12) l