De Groene Amsterdammer van 2 Juli 1932 No. 2874 ft; ' .. !'** w £?? ft* Het nieuwe boek van Theodor Plivier Boekbespreking door Nico Rost Theodor Plivier, der Kaiser ging, die Generale blieben". Ein deutscher Roman. Malik Verlag Berlin. 1892 werd Theodor Plivier geboren. Nauwelijks twaalf jaar oud werkt hij in de markthallen van Wedding in Berlijn en een jaar later helpt hij zijn vader die in Circus Busch de heerento.letten had gepacht. Hij wil di.erentemmer worden, heeft' reeds een soort contract, maar zijn moeder weigert haar toe stemming te geven. Ook kunstschilder mag hij niet -worden, die Maler verhungern alle" beweert zijn moeder. Hij heeft intusschen reeds veel ge lezen, loopt van huis weg, slaapt in portieken en in het nachtasyl, maar schrijft aan een Christusdrama. Niëtszche pakt hem. Eechte, die man sich rauben kann', soll man sich nicht schenken lassen' ' leest hij. ? Hij vagabondeert naar Weenen en Buclapest, maar wordt daar gear resteerd. De duitsche consul interes seert zich voor hem, doch als hij op het bureau van het consulaat een eindje sigaar wegneemt om een der gevan genen te geven, wil hij niets meer van hem weten. Met een Rijnaak vaart hij naar Rotterdam. In Huil begint zijn zeemansloopbaan, in Zuid Ame rika is hij tolk, mijnwerker, veedrijver. Hij vaart op Amerikaansche en Engelsche schepen tot de oorlog uit breekt, maakt dan de slag in het Skagerrak mee, deed dienst op het officieele kaperschip Wolf", dat 444 dagen den Atlantischen Oceaan onvei lig maakte en nam deel aan den op stand der matrozenPliviers eerste werk was een oorlogsboek des Kaisers Kulis", dat terecht wereldroem verwierf. Voor het eerst werd ons de rol der Duitsche vloot 'in den wereldoorlog geschilderd, haar pogingen de Engelsche vloot te vernietigen, de toenemende onte vredenheid onder de matrozen, de stomme verwaandheid der officieren, het uitbreken der revolutie, het lot der matrozen. Köbis en Reichpietsch, die in Augustus 1917 ter dood ver oordeeld werden en gefusileerd en ten slotte de wanhopige pogingen deze vloot in eere" te laten ondergaan. Deze Duitsche matrozen aldus Plivier ' waren in werkelijkheid koelies, werktuigen van een misdadige marineclique, die slechts op eigen roem bedacht was en wier machtsbesef aan waanzin grensde. Bij het uitbreken van den oorlog was reeds na enkele weken gebleken, dat de F" F. SI N EMU S Leidschestraat 20-22 AMSTERDAM C. Overhemden naar maat vanaf f 8.50 PRIMA COUPE Eigen Atelier meeste Duitsche schepen tegen de Engelsche vloot weinig zouden kun nen uitrichten. De officieren meenden dit gebrek te kunnen verbergen door: Kleiderappel, Geschützappel, Gewehrappel, Stiefelappel" en dergelijke vertooningen meer, die de matrozen, die op deze schepen ten doode opge schreven waren, nog meer verbitter den. Expedities vonden plaats, doch steeds was het resultaat alleen dui zenden dooden. Bij vijftig tegelijk werden in die dagen in Wilhelms haven de lijken der matrozen op kolenkarren geladen; duizenden an deren dienden den visschen der Noord zee als voedsel. Meent misschien een dezer offi cieren, een geschiedschrijver of de een of andere verblinde nationalist, dat dit alles anders geweest is, dat de Duitsche vloot toch groote overwin ningen behaalde, deze schepen tech nisch tóch uitmuntend waren, de matrozen tóch als menschen (en nietals koelies) behandeld werden hem gaf Theodor Plivier ten antwoord: ,,ich bin doch auch dabei gewesen. GemustertA.G. 1914 IIMatrosenDivision Wilhelmshaven 5 Kompagnie no. 143. Am Bord seiner Majestats Himmelfahrtsdampfer Nr. VIII". (Himmelfahrtsdampfer" noemde men in den volksmond deze schepen, wier bemanning meestal een jammerlijken dood vond). Plivier beschrijft, hoe zijn schip op zekeren dag in de verte een Kngelsch schip bemerkte. Wenn der da driiben seine erste Salve feuert, jumpe ich ber Bord, erklart Jan Gen//'. Het gevaar gaat voorbij, de Engelschon bemerken hen niet, Bülow wendet sich an Jan: das mit dem TJeberbord jumpen, da hast du doch nichts von". Das nicht. Aber die anderen sollen da auch nichts von haben und keine Reklame damit machen". Hier be grijpt men, dat een oproer onder deze matrozen moest uitbreken en niet uitblijven kon. Plivier beschreef in zijn eerste boek dit oproer, waaraan hij deelnam- Hij geeft de feiten weer, na van te voren de oorzaken geschil derd te hebben en laat de personen zelf optreden. In zijn tweede werk der Kaiser ging die Generale blieben" schildert hij ons het eerste stadium der Duitsche revolutie van 1918. Hij ging daarbij volgens dezelfde methode te werk als bij zijn eerste werk: Alle geschil derten Ereigenisse, alle auftretenden Personen sind wahrheitsgemasz dargestelt und ihre Reden wörtlich wieder gegeben." Het einde van het oprot r der matrozen was het begin der Duitsche Revolutie van 1918. Pliviers boek is geen roman maar een reportage n practische schil dering van het eerste; stadium dezer revolutie aan de hand der feiten. Hij beschrijft de rol vari Prins Max van Baden, de afdanking van Wilhelm, den matrozenopstand in Kiel en de rol die Noske daarbij speelde, de onderhan delingen van Prins Max met Ebert, de manifestaties van het Berlijnsche proletariaat voorliet Hijksdaggebouw, waar Scheidemami de republiek pro clameert, doch daarvoor door Ebert MEUBELFABRIEK Vraag toezending van catalogus met beqroorinq STEEDS VOORMANDEN IN 6 VERSCHILLENDE UITVOERIMGEM-VANAF Q1LDERDUk2B77.ö5 Een succes voor Verkade, \ die origineele Minta .;: Keps! Ieder, die ze kent, ".? is enthousiast! Hebt U J ze al geprobeerd ? Geef i* | ze eens na het eten, of "/ bij de thee. U hebt óók % ,''v succes met deze heer- $$* . ' lijke, verfrisschende ver- £fsnapering. 16 et. per ons /< en in doozen van 50 et. ff, VERKADE HOTEL BEEKHUIZEN, Velp. Uniek gelegen te midden der Beekhulzerbosschen (NATIONAAL PARK) ruim 10.000 H.A. van ongekend natuurschoon, plantengroei en groote geologische waarde waarborgt U een prettige vacantie Prijzen geheel In overeenstemming met de Jieerschende drang tot bezuiniging. Fraai geïll. prospectus op aanvrage. Prinsengracht bij de Leidschestnat Telef 37460 deze week in de uitkijk1 de brave xondaar met max pallenberg - regie fritr kortner - première voor amsterdam Dagelijks 2.30,7.30en 9.30 WIJ MAKEN THANS De comfortabele en heerlijk zachte matrassen, zooals U die in het buitenland vindt KOLDEWEY & CORBIÈRE LEIDSCHESTRAAT 30 - TELEFOONNO. 37752 AMSTERDAM VICTORI A-WATER In Literschroefflesschen OBERLANMSTCIH voor huishoudedelijk gebruikwordt toegesnauwd: ..Wie kommst du dazu dazu hast du kein Recht die Ilepublik ausrufen, das ist nicht deine Hache was aus Deutschlarid wird, Rcpublik ode r was sonst. das entschcidet eine Konstituante." Het boek eindigt niet het beroemde tele foongesprek tusschen K hert eri gene raal Groener (,.das Offizierskorps erwartet. dasz die Heichtsregierung den Bolsehevvismus bekampfen wird und stellt sich ihr hiorfi'ir zur Yerfügiing" ..i.'bermitteln Sie dein Herrn Gcnerali'eldmarschal den Dank der Kegierung"). Itet boek van Theodor Plivier is een buitengewoon actueel boek. Van dit werk zal zeker een diepgaande politieke invloed uitgaan en het is dan ook onmogelijk, zelfs ontoelaat baar het in deze tijden alleen uit zuiver literair standpunt te beschou wen. Het is een politiek leerboek, dat meer indruk maakt dan honderden politieke hoofdartikels. De ontwikke lingsgang der Duitsche republiek wordt duidelijk gemaakt. Ebert Groener J3rüning Schleicher Jlitler. De rol der sociaaldemocratie als gangmaker van laatstgenoemde wordt oiimeedoogenloos veroordeeld. De fouten, die in 1!)1<S gemaakt werden, wijst Plivier duidelijk aan. Keker zal om dit boek een strijd ontstaan, zal Plivier aan de meest horidsche belecdigingen blootstaan en misschien zelfs als Os-sittsky tot ge vangenisstraf veroordeeld worden. ;"*,