De Groene Amsterdammer van 9 Juli 1932 No. 2875 f j, Naar een accoord te Lausanne (Slot van pag. i) In de Duitsch-Fransche onderhandelingen kwam eenige stilstand. Herriot zag zich genoopt het verschil tusschen beide standpunten zoo sterk mogelijk te laten voelen om een reden te hebben voor dezen stilstand in de onderhandelingen, die onvermijdelijk was om niet tot een voorbarig slot der conferentie te komen. Het Pers-Planetarium door Melis Stoke r.'* S» t tv ?De beteekenis van dit alles is, dat men de ' conferentie van Lausanne, wat zijn belangrijkste en moeilijkste taak betreft, reedfe als geslaagd kan beschouwen. De nachtmerrie van den druk der betalingen voor schadeloosstelling, die niet alleen voor Duitschland maar voor de heele wereld een ramp beteekenden, is opgeheven. Wat ervan over blijft heeft geen beteekenis meer daar het zich zelf opheft als het te zwaar mocht blijken. Wij wachten op de formeele bekrachtiging van dit besluit. Ben schema tot herstel van het geteisterde Europa, zelfs voorzoover het binnen de grenzen van deze conferentie viel, heeft men niet kunnen opstellen. De komende oeconomische conferentie zal dat moeten opknappen; hier heeft men er geen weg mee geweten. Van alle fraaie plannen tot vorming van een gemeenschappelijke hulpkas, tot het productief maken van de betalingen van Duitschland voor dit groote doel is niets, maar ook niets terecht gekomen. Daarvoor ontbrak ik zeide het reeds de noodige vindingrijkheid. Men had het goede doel willen gebruiken als draperie voor de slotbetalingen van Duitschland, opdat zij in hun naaktheid niet al te zeer zouden lijken op de vroegere betalingen voor herstel. Zoover echter is men gegaan in het verwerpen van lederen sluier, in nuchter realisme, dat de Duitschërs zelf op een gegeven oogenblik gesproken hebben van het herleven van de annuïteiten, zooals vroegere plannen voor het herstel die voor schreven, slechts van veel kleineren omvang en van veel korteren duur. Het oude beginsel zou daarin echter hebben voortgeleefd. En nu hadden de anderen nogal gemeend dat juist de Duitschers daarvan afkeeriger waren dan ieder ander. Dit denkbeeld is, gelukkig, weer losgelaten. Dit gebrek aan fantasie heeft het voordeel dat het tot grootere openhartigheid dwingt. De Duitschers hebben hun kaarten opengelegd en ook de Franschen hebben dat gedaan. Het einde is nu gekomen van het misleidende, gevaarlijke illusies scheppende: Le Boche payera. De Duitscher heeft steeds beweerd, daartoe niet in staat te zijn en'het bewijs is geleverd dat dit nog in veel hooger mate het geval Was dan de Duitschers zelf vermoedden. Heeft niet Brockdorf-Rantzau uit eigen beweging 100 milliard goudmark te Versailles aangeboden? Franschen en Duitschers hebben het tot nu toe niet eens kunnen worden. De Franschen willen niet van intrekking van artikel 231 van het Verdrag van Versailles, ? dat Duitschland verantwoordelijk maakt voor den oorlog, - weten en Von Papen meent deze concessie beslist noodig te hebben om de betaling, die hij beloven wil, thuis te kunnen verdedigen. Krijgt hij niet zijn zin, dan kan hij ook veel minder betalen, zegt hij. Met groote standvastigheid zien beide partijen hun wil door te drijven. De Franschen om zoo groot mogelijke betalingen zonder politieke con cessies te verkrijgen, de Duitschers om hun poli tieke concessies te krijgen of anders een veel lagere betaling. Het is een toestand, dien men van iedere be langrijke conferentie kent, vooral als die op het einde loopt, maar die in ieder geval dus het nadeel heeft: dat hij de conferentie waarschijnlijk met eenige dagen verlengt. Het Fransche volk krijgt nu eindelijk de naakte waarheid te zien. Het weet nu waar het aan toe is, dat de betalingen, die Duitschland gedaan heeft, aan Frankrijk en aan de wereld wellicht meer hebben gekost dan hun positieve waarde bedroeg. Het weet nu ook dat aller belang eischt ermede op te houden. De schadeloosstelling is een bankroet gebleken, dat eerst ophoudt noodlottig te zijn op het oogen blik waarop men het ware karakter voor niemand meer verbergt. Zoover zijn wij dan nu. Lausanne 7/8 Juli. Een dev groote populaire Xederlandsche dag bladen is bezig met, den volke tot leeriug en ver maak, een reusachtig planetarium te laten bouwen dat, onder een koepel van niet minder dan twaalf meter doorsnede, het hemelgewelf te zien zal geven met al zijn wonderen en raadselen en bevolkt met de millioenen lichamen die het bevolken. Het streven om hét heelal als zoodanig dienst baar te maken aan de pers is niet nieuw. Het ver tegenwoordigt als zoodanig zelfs het wezen van de pers zelf, die tegenwoordig alles omvat, en elke beweging in de wereldruimte getrouwelijk regis treert. Maar wat nieuw is in dit denkbeeld is het uit strekken van de bemoeienis van de pers, va-n de gebeurtenissen op dit ondermaansche, tot die van de oneindigheid. Terwijl de krant zelf de dagelijksche getrouwe afspiegeling geeft van hetgeen er zooal op ons planeetje geschiedt, beteekent dit planetarium de trouwe nabootsing van alles wat daarbuiten plaats heeft. In dat opzicht zal het planetarium natuurlijk veel vervelender zijn dan de inhoud van de .courant, want terwijl de laatst genoemde eiken dag weer nieuwe stof vindt zal het planetarium dag in dag uit dezelfde verschijnselen moeten demonstreeren. en herhaling verveelt. Venu s en Mars ontmoeten elkan der op hun tergend eentonigen weg op gezette tijden die, op enkele seconden na, tot in een toe komst van millioe nen jaren zijn vast te stellen. Ditzelfde kan niet worden ge zegd van bijvoor beeld Herriot en Mac Donald, von Papen en Hitler die op de onver wachtste oogenblikken samenkomen, en van wie op geen dag of uur van tevoren te voorspellen valt wanneer ze uiteen zullen gaan of weer elkander ontmoeten. In dat opzicht wint het planetarium van de pers het bij stukken van hare meer bijzonderlijk aardsche activiteit, en hier zou de aarde, uiter aard ten koste van de aantrekkelijkheid van de pers als zoodanig, een punt kunnen zuigen aan het heelal. Het heelal heeft geen telegraaflijnen en vlieg tuigen noodig om van uur tot uur zijn minnaars op de hoogte te houden van wat er in plaats vindt. Wie zich voor het heelal interesseert kan volstaan met de aanschaffing van tijd tot tijd van een Enkhuizer Almanak of ander wetenschappelijk ge schrift waarin trouw staat aangegeven wat er voor de toekomst te wachten is op het stuk van ver duisteringen, nieuwe sterren e.d. De dagbladpers daarentegen moet van seconde tot seconde voorbereid zijn op het registreeren van de onverwachtste verduisteringen, en daarvan ge tuigen de rubrieken waarin melding wordt gemaakt van gearresteerde kassiers, gesommeerde burge meesters en gedupeerde bankinstellingen; nieuwe sterren leveren Hollywood en de dancings van Broadway en Mont Martre elk oogenblik en zonder eenige andere aankondiging dan die van een recla me-manager om zoo te zeggen ieder moment op, en de Amerikaansche onderwereld is zoo goed ge organiseerd dat de verdwijning van een ster niet bekend kan zijn dan zooveel uren na het voorval als voldoende is geweest om de misdadigers zonder spoor te doen verdwijnen. Venus en Mars Daarom zal het pers-planetarium een doodscheit indruk maken naast de krant, indien liet zich niet tijdig voorziet van een reporter, die altans in staat is om kleine gebeurtenissen in het heelal persoon lijk te beschrijven. De man die daarvoor in de eerste plaats in aanmerking komt is Professor Pjccard die elkon dag in zijn kogel y.ou kunnen opstijgen voor eenige uurtjes Htratospheerreportage. Op die wijze zou hij het Pers-planetarium kunnen voor zien van korte boeiende entrefilets, interviewsen verslagen omtrent de actueele gebeurtenissen in het heelal, onder opschriften die we allemaal ken nen uit de rubriek Gemengde Berichten", zooals. b.v. ,.Ver-donkere-maand" ofwel Wat is er mor gen in den A ether?" en Hij zocht het hooger op". ,,In het teeken van de Schorpioen" (met permissie van Charivarius), Wat men aan den melkweg zegt van het botef-menggebod" of Een Komeet met een staartje". Er is geen instelling denkbaar die zulk nieuws op een prettiger wijze kan presenteeren dan een Persplanetarium. Onze pers immers heeft al zooveel sterren zien opgaan en weer verdwijnen, zooveel loopbanen", elliptische en andere, beschreven, een zoo groot aantal verduisteringen, verdonkere maningen en culminaties beschreven, zooveel hulde gebracht aan Venus en zoo uitbundige critiek ge leverd op Mars, zooveel satelieten op den voor grond van de publieke belangstelling geforceerd, zooveel aether-herrie opgenomen en zulk een enorm aantal vallende sterren uitgeluid en benecrologeerd dat ze in alle opzichten heel en al opgewassen mag worden geacht voor heelal-reportage. Bovendien bestaat er geen gevaar dat ze ooit de kluts zou kunnen kwijtraken bij dit dagelijksche gedraai, aangezien ze daaraan door onze staats lieden ruimschoots is gewend. Ze weet dat elke bejubelde lichtzijde straks een schaduwzijde zal blijken te zijn, dat er op aarde zoo weinig vaste baan tjes over zijn, dat er mee rekening moet worden ge houden dat, in het bijzonder in de sfeer van Mars, vanwege de ontwapening, binnenkort geen vaste Baan meer zal voorkomen en dat, ondanks alle verwachting, in deze tijden van verwording, de best befaamde ster op een gegeven oogenblik een oplicht-ster of een afzet-ster kan blijken te zijn. Leve dus het a.s. Nederlandsch Pers-planetarium dat ons binnenkort zal bewijzen dat het, hoe ellen dig ook hier beneden, in het heelal ook geenszins louter rozengeur en maneschijn is, waarbij onze eather-ruzies nog niets zullen blijken te zijn.... Wat zullen ze daarboven straks in den Kijker loopen.... ! ! Filmsterren Kon. Meubeltransport-Maatschappij DE GRUYTER & Co. DEN HAAG AMSTERDAM ARNHEM VERZENDING VAN TENTOONSTELLINGS GOEDEREN