Historisch Archief 1877-1940
Nieuwe ster aan oeTTopera-hemel
u
h
a.
t,
.*
*
n
'Th
O.
m.
l
i
e
a
4
?t
t
;r
k
ldoor G. Simons
L.ily Pons
Niemand is profeet in zijn. eigen land, of met
andere woorden: beroemdheid wint men in den
vreemde. Die zin is toepasselijk op Lilly Pons,
de gevierde Fransche coloratuurzangeres, die
thans een der sterkste magneten is van de Metro
politan Opera te New-York. Haar naam op de
affiches beteekent het sein: uitverkocht voor
de loketten van dit wereldvermaarde zang
instituut.
In Frankrijk' was Lily Pons zoo goed als on
bekend. Nadat zij daar in 1931 had gedebuteerd
in Lucia, verkondigde ,,Le Guide du Concert"
te Parijs, blad dat van alles op de hoogte is, dat
het nooit iets van deze zangeres had vernomen.
La Semaine Musicale" vroeg ontijdig ironisch:
,,Hoe spelt men den naam van deze diva ?" Eender
grootste Fransche concert-directeuren vertelde,
dat hij haar naam weieens gehoord had als pia
niste. Ofschoon deze impressario een andere
pianiste op 't oog had, trof hij toevallig den spijker
op den kop, Lily Pons verwierf een premier prix"
op piano van het Parijsche Conservatoire, in haar
,,eerste jeugd," voor zij twintig jaar was. De
directeurs van het Valmelete Concert Bureau, in
de Rue la Boétie, wisten iets meer van haar. Het
geval is tamelijk gecompliceerd. Een secretaresse
van dat bureau was Nederlandsche van origine.
Zij bezat een vriendin, die tegelijk met haar de
school in Amsterdam bezocht en later huwde met
een Nederlander wiens broeder in Parijs woonde.
Deze broeder was getrouwd met een Fransche
zangeres: Lily Pons !
De reden waarom Lily Pons in Frankrijk onbe
kend was, ligt voor 't grijpen. Zij verliet het
Parijsche Concervatoire als volleerde pianiste.
Na enkele jaren gaf zij het pianospelen op en nam
tooneelles. Zij kon den drang naar het tooneel
onmogelijk weerstaan. Na een jaar hard werken,
zij doet de dingen serieus en is zelden of nooit met
haar prestaties tevreden, trad zij op in het Parijsche
Theatre des Variétés, met den beroemden farceur
Max Dearly, in Azias". Lily speelde met zoo'n
entrain en zoo'n gemak de rol van de hoteldochter,
dat theateragenten notitie van haar namen.
Men mompelde, dat zij alles in zich had, voor een
actrice van de ComédieFranc.aise, den eerwaardigen
schouwburg, die de grootste subsidie van alle
Fransche theaters geniet.
Fortuna drong haar echter in een andere richting.
Zij ontmoette den Nederlandschen advocaat en
journalist, jarenlang verbonden aan een Haagsch
dagblad, Mr. August Mesritz, die in Parijs woonde.
Zij trouwden en reisden naar 't Zuiden van
Frankrijk. Herhaaldelijk had Lily mooie oude
Fransche liederen voor haar man gezongen, die
zij zelf begeleidde. Mesritz, die veel verstand had
van muziek en zoo wat alle bekende zangers en
zangeressen der laatste dertig jaar had gehoord,
was zoo getroffen door de kristalheldere, goed
geplaceerde stem van zijn jonge vrouw, dat hij haar
aanried om bij een bekend zangleeraar in Cannes
les te nemen. Deze vond de stem zoo uitstekend,
dat hij Lily aanried om voor de opera te studeeren.
Na verloop van enkele maanden reisden zij naar
Parijs terug, en bezochten den beroemden
stempaedagoog Alberti de Gorostiaga, die een kreet
van bewondering sloeg, toen hij de jonge
Franc.aise voor de eerste maal hoorde zingen.
Genie is vijftig percent inspiratie en vijftig
percent transpiratie. Noem de grooten en grootsten
van onzen tijd op ieder gebied. Neem Paderewsky
den ongekroonden koning der pianisten. Er gaat
geen dag voorbij of hij studeert twee tot drie uur.
Neem Fritz Kreisler, den voornaamsteii viool
kunstenaar van onzen tijd. Hij oefent iederen dag.
Vraag schilders als Matisse, Jan Sluijters, Dérain
hoe zij arbeiden en glimlachend zullen zij ant
woorden: we zijn slaven van ons palet. Zie naar
de genieën der Renaissance. Zij hebben gewerkt,
gezwoegd, geslaafd: hun tijd was kostbaar. Zij
werden niet afgeleid door telefoon, telegraaf,
radio, cinema en tijdverslindende dagbladen. Zij
werkten! Hadden een doel, een onbereikbaar
heerlijk doel voor zich. Verlangden van zichzelf
het hoogste, het beste. Babbelden niet over scholen,
richtingen, tendenties en abstracties, maar schie
pen wonderen die ons thans nog met stomheid
slaan.
Het was studie, studeeren iederen dag die God
gaf, ook voor Lily Pons om haar natuurstem te
beheerschen, om er een instrument van te maken,
dat zij naar willekeur kon behandelen.
Vlak achter het beboschte park ligt de Rue
Bougainvilliers, in de nabijheid van het
Trocadero. Daar staan vele studio's, opgetrokken in
roode baksteen, gewijd aan de schoone kunsten;
in een daarvan woont de meest populaire Parij
sche waarzegster. In die straat heeft senor Alberti
de Gorostiaga zijn bekende studio, vroeger een
ruime garage. Iemand, die voor luistervink wilde
spelen, kon, staand voor die hooge deuren, een
allerbeminnelijkst polyglot pandemonium ver
nemen. Een Spaansch meisje, dat tot in het on
eindige de toonladder repeteert; een Engelsch
kind dat Fransche dictie studeert; een Japansche
tenor van de Comique die Rigoletto neuriet;
het hooge geluid van een Italiaanschen impressario
van Boston, die een Amerikaansche sopraan voor
laat zingen; een Fransch meisje, dat de fameuse
aria uit Lucia repeteert. ... en treedt ge onver
wacht binnen, dan ziet gij plotseling senor Alberti
voor u, donker van gelaatskleur als een volbloed
Spanjaard, de snor stijf in de was, glinsterende,
als verschrokken, donkere oogen; correct en mo
dieus gekleed, met licht-grijze spats op zwart
glimmende patent leeren schoenen. Bijna brutaal
in zijn joviale, hartelijke optreden, spraakzaam
als Brugman, het type van een opera artiest. Deze
inboorling van Bilbao, is de propagandist van de
achttiende-eeuwsche Garciaschool, van het bel
canto". Alberti is een van de meest succes-rijke
en schilderachtige figuren der Parijsche zang
wereld. Mademoiselle Pons is een charmante
persoonlijkheid; een lady, ik heb nimmer een
pupil gehad, die zoo hard en zoo geregeld studeerde.
Haar succes is een voorbeeld voor alle zangers en
zangeressen, zij beheerscht twee en een halve
octaaf, precies als die Patti".
De Pons Mesritz familie woonde toen inde Rue
Huysmans, de eenige niet schilderachtige straat en
tres comme il faut" in de buurt vanMontparnasse.
Studeeren, iederen dag een vol uur, soms langer
met Alberti. De stem is in het begin, zooals die
van de meeste aan vangers, een beetje gedrukt,
aan banden gelegd, zou men kunnen zeggen.
Zij moet geheel vrij worden, los als die van een
nachtegaal, helder en kristal klinkend als die
van de vroolijke kanarie, die zijn rollers door het
apartement laat schallen, zonder notitie te nemen
van het allerhoogste bezoek. Los van de aarde,
zooals senor Alberti zegt. Al dadelijk was de stem
goed, altijd zuiver.
Zij zong en zingt zuiver, altijd precies op toon,
met of zonder begeleiding, kunde die zeer weinige
zangers en zangeressen bezitten.
Alberti liet haar slechts vijf opera's studeeren:
Lakmé, Rigoletto, Traviata, Le Barbier de
Sevilla en Lucia. Er zijn tientallen Duitsche en
Fransche operazangeressen, wier repertoire tien
maal grooter is dan dat van Lily Pons. Of zij die
partijen echter beheerschen, zooals deze, uiterlijk
zoo fragiele, inderdaad echter zeer sterke zang
vogel, is een andere zaak. Zij kent haar rollen
a fond" en zingt alles met verstand. Om een
operagezegde te herhalen: Pons zingt niet alleen
met haar keel, doch met haar hersens. Vier maan
den lang studeerde zij het bekende klokkenlied
van Lakmé. Delibes, iedere dag een uur. Zag zij
toen reeds in, dat zij met dit bijna volmaakte
coloratuur-gezang, de harten van de Metropol
itandirectie stormenderhand zou overwinnen? Dat
deed zij.
Hoe wordt een zangeres beroemd; op welke
manier komt zij aan een der belangrijkste opera's
ter wereld, het Metropolitan Opera House, te
New York? Heeft zij daar kruiwagens voor
noodig? Kunnen schatrijke vrienden of vriendin
nen haar een handje helpen. Is een gewichtige
Lily Pons
indroductie voor den hoofd-directeur Gatti Casazza
of voor den president dier organisatie, Otto Kahn,
voldoende om de poorten van dit muzikale
wereldinstitutuut te openen? Al die dingen zijn volkomen
nutteloos. Hier wordt de zanger of de zangeres
geëngageerd op zijn (haar) kunnen. Iedereen die
zingen kan en bewijzen levert dat hij (zij) elders
gezongen heeft, kan na overleg met de directie
op een bepaalde dag en uur, proefzingen voor de
deskundigen, de directie en enkele leden van het
bestuur der opera. Is dat een succes, dan staat
de gelegenheid voor een engagement open. Met
open armen zou hier morgen een uitstekend
tenor geëngageerd worden, wanneer men vindt,
dat zijn geluid, spel en voordracht beter is, dan
die van de huidige zangers. Een opera die geen
enkele subsidie geniet, die zich zelf bedruipt,
misschien de nige opera ter wereld, die dat
zeggen kan, zoekt nacht en dag naar de allerbeste
stemmen.
We verdwijnen tusschen de coulissen; klimmen
een ijzeren trap op die in een hoogen grauwwitten
muur vastgeklonken zit. Openen een ijzeren deur
en staan in een gang waarlangs heen de kleed
kamers der artisten liggen. Aan 't eind staan een
paar mannen in rok en chapeau claque, dames
in bont. Xu betreden we het heilige der heiligheden,
de kleedkamer van Lily I'ons. Hoe simpel is alles.
Enkele stoelen tegen een stuccomuur, een tafel.
Rechts in den hoek, een zeer lange toilettafel, waar
op schminekmiddelen, kleurige flaconnes, doozen
met poeders, borstels, kammen, kwasten en
penseelen elkaar verdringen voor de schitterende
spiegels. Daar op een chaise longue, zit de groot
ste magneet van de Metropolitan Opera, nog
steeds in het buitengewoon aantrekkelijke
Hindoecostuuni der laatste acte van Lakmé.
Ah ! que c'est charmant de vous de
venir me voir. Comment l'avez vous trouvé?
Zij kijkt me met die groote, verbaasde kinderoogen,
nog grooter door de kunstwimpers, die boven de
oogleden gekleefd zitten, aan, vragend ernstig.
Ik zeg dat ik haar Lakmémorgen weer wil hooren
en dat het publiek razend geapplaudiseerd heeft.
C'était assez bien alors?" Twijfelt zij inderdaad
n oogenblik aan dit ongehoorde succes? Ik moet
even zacht spotten om haar naieviteit; maar zij
is zoo fijngevoelig en zucht, een lange zucht.
Qu'il fait chaud ici. Die Amerikanen vermoorden
iemand met hun stoom verwarming. . . . Hoe gaat
het in Holland? Klagen? Maar dan moet iedereen
in zijn noppen zijn. Ze houden toch zoo van
lamenteeren !'" Xu lacht ze zóó hartelijk, dat Mesritz er
bij komt staan. Oh ! ces Ilollandais, ces
Hollandais. . . . ze leven alleen, wanneer zij goed kunnen
klagen. ..."