Vf 4* fe> ' Rapport'Wélter De Groene Amsterdammer van 30 Juli 1932 No. 2878 Bezuiniging en verbetering bij het onderwijs door Dr. C. P. Gunning Een verzoekschrift aan de regeering In de voorstellen van de- Commissie-Welter, die thans allerwege terecht de volle aandacht vragen, worden uit den aard der zaak ook voor het departement van Onderwijs eenige aanwijzin gen gegeven om tot bezuiniging te geraken. Het Was te verwachten dat vooral dit onderdeel van onze staatsbegrooting een heele veer zou moeten laten. De kosten van ons onderwijs zijn tot een onduldbare hoogte gestegen. Het mes moet er eindelijk eens flink in worden gezet. Nu treffen ons hier eenige maatregelen wij bedoelen de concentratie van L.O. en TJ.L.O. scholen en de z.g. toepassing van de 45-schaal die om meer dan n reden het nader bekijken Waard zijn. En waar dezer dagen een verzoek schrift aan de Begeering zal worden verzonden dat juist hierop betrekking heeft, zij het mij ver gund op de considerans van dat verzoekschrift hier nader in te gaan. Het merkwaardige feit doet zich voor dat in dit regüest in de eerste plaats gepleit wordt voor een belangrijke en dringend noodzakelijke verbetering van ons L.O. een verbetering echter die tevens zulk een aanmerkelijke bezuiniging op de kosten van het L.O. tengevolge zal hebben dat andere bezuinigingen, die inderdaad afbraak beteekenen, (ik denk aan de voorgestelde versobering van hét'nijverheids-onderwijs" een tak van dienst die juist in deze crisis-tijden meer dan ooit behar tigd dient te worden) daardoor wellicht uitgesteld of zelfs geheel geschrapt zullen kunnen worden. * * * Wij dienen ons allereerst te bevrijden van den waan, dat de versplintering van ons lager onderwijs uiteindelijk een gevolg is van de pacificatie. Met cijfers kan worden aangetoond dat dit niet juist is. Dat wij stikken in een onmogelijk groot aantal kleine schooltjes en daaraan tevens ons goede geld weggooien heeft een andere, duidelijk aanwijsbare oorzaak. Naast een typisch Hollandache bevolkings-mentaliteit, die aan eigen kleine knusse buurt-schooltjes de voorkeur doet geven, zien wij als bron van alle ellende de afschaffing van het ambulantisme door de opneming van het in zijn consequenties blijkbaar onoverdachte amen dement-Ossendorp in art. 27, IV der wet 1920, voorschrijvende dat elk hoofd van een Openb. School aan een eigen klasse moest worden ver en gebonden. Dit is alleen mogelijk aan niet te groote scholen. Zoodoende werden na 1020 in alle centra ten koste van vele millioenen belastinggeld en met niets dan nadeel voor het onderwijs alle groote scholen gesplitst. Daaraan voornamelijk is het te wijten, zooals met cijfers kan worden aangetoond (immers het groote scholen-accres blijkt niet te liggen bij het Buitengew. Onderwijs, maar juist bij het Openb. Onderwijs, is dus ook niet te wijten aan de Pacificatie) dat het aantal L.S. op angst wekkende wijze toenam. In de laatste 10 jaar kwamen er evenveel bij als tevoren in 40 jaar, n.l. ongeveer 2000, waardoor het totaal thans de 8200 overschrijdt. In Amsterdam, waar men reeds in 1915 met deze versplintering van het Openb. Onderwijs begonnen was ter wille van de afschaf fing van het ambulantisme, steeg het aantal L.S. U.L.O. en M.U.L.O. inbegrepen van 189 in 1914 tot 381 in 1929 voor resp. iets onder en boven de 64.000 leerlingen ! In andere steden en ook ten plattelande is de toestand in wezen niet anders. De meest ongunstige factor hierbij is nog dat dit bijna alle inrichtingen zijn van dorpsschool-, formaat". Terwijl juist ons land met de dichtheid van zijn bevolking een unieke gelegenheid biedt om bij doelmatige schoolorganisatie het vooitref felijkste onderwijs te verbinden aan het laagste kostengemiddelde per leerling, door het inrichten van groote woonbuurt- en streekscholen met half jaarklassen onder leiding van ambulante school hoofden. Dit is dan ook de kern der hervorming in het hierboven bedoelde verzoekschrift bepleit. Wij laten nu rusten dat de bezuiniging die hierdoor kan worden verkregen zelfs nog aanmerkelijk verder gaat dan het bedrag dat de commissieWelter op Onderwijs" wil korten. Wij vertrouwen dat dit feit tengevolge zal hebben dat talloos velen in den lande en dat van elke richting en partij zich achter deze actie zullen scharen. Voor ons ligt het aantrekkelijke van het voorstel bovenal in . de verbetering, die langs dezen weg zal kunnen worden verkregen. Elders mocht ik reeds uitvoerig uiteenzetten, aan de hand van statistisch cijfer-materiaal, hoe ver de dwaze splitsing in kleine schooltjes bij ons Openbaar Onderwijs reeds is doorgedrongen, en hoe op betrekkelijke eenvoudige wijze (schrapping van artikel 27, IV uit de wet 1920 en aanstelling van ambulante schoolhoofden voor elke woonbuurteenheid) de zoo dringend noodzakelijke concentra tie (waarop ook het rapport-Welter schijnt aan te dringen) kan worden verkregen. Ik moge thans hier ter plaatse nog eens de voordeelen belichten, welke uit algemeen opvoedkundig oogpunt van groote Woonbuurt- en streek-scholen verwacht mogen Worden. Dit wordt mij makkelijk gemaakt door een artikel, dat niet lang geleden verscheen in het Schoolblad, het orgaan van het Ned. OnderwijzersGenootschap. Wie geen vreemdeling is in het Onderwijs-Jeruzalem, weet dat in de eerste plaats van deze zijde instemming met het plan dat hierboven werd bepleit mag worden verwacht! Des te verheugender is het in genoemd orgaan (van 10 Maart j.l.) van de hand der Redactie een onomwonden instemming te lessen met het ge grond en gerechtvaardigd verzet tegen de inderdaad belachelijke zes-klassertjes" in onze groote ste den." Zij acht de (paedagogische) nadeelen ver bonden aan dit dorps-school-formaat" en aan het afsnijden van de 7de en 8ste leerjaren van de scholen, waarvan ze de natuurlijke afsluiting behoorden te vormen, onbetwistbaar. En zij stelt duidelijk in het licht, welke eischen vooral in de volksbuurten van de groote steden aan de scholen gesteld moeten worden. De groote stad heeft geen plaats voor kinderen, staat vijandig tegenover het kinderleven, laat het kinderleven niet tot zijn recht komen, gunt 't niet de noodige ruimte en lucht en veiligheid om zich te kunnen ontplooien. Wie deze toestanden kent, denkt zich de volksschool als een vrijplaats te midden van iedere volksbuurt, een vrijplaats die behalve school in engeren zin een toevlucht is voor het kinderleven, dus is uitgerust met speel velden en speelzalen, schooltuin met zandbakken, gymnastiek en arbeidszalen; een kinder-oase, waar tegelijkertijd de moderne onderwijs-eischen door gelegenheid tot differentiatie naar aanleg en geschiktheid, door gelegenheid zonder extra hooge kosten voor een zekere mate van differen tiatie van leerkrachten, ton behoeve van gymna stiek, zang, teekenen, handenarbeid, enz waar die gerechtvaardigde eischen haar kans zoud.en krijgen, wat door 't huidige formaat der schooltjes (wij citeeren) als finaal uilyesloten moet worden beschouwd. Zeer juist. En er ware hier nog heel wat meer aan toe te voegen. Alleen groote scholen, onder deskundige leiding van bekwame hoofden zooals ons land ze gelukkig in grooten getale kent die dan weer ambulant" zijn. kunnen zijn wat elke school wezen moet: een laboratorium waar ten bate van het kind gewerkt, en gezocht en gestreefd wordt, waar de verbetering en vernieu wing, die ons onderwijs voortdurend behoeft(vooral in deze critieke tijden !) van binnen uitkan worden gestuwd. Wij hebben ons in handel en nijverheid in korten tijd leeren aanpassen aan groote bedrijven". Vergeleken bij de vroegere kleine huis-bedrijfjes" kan men hier voor alle partijen, niet in de laatsteplaats voor den arbeider, zoowel technisch als sociaal slechts winst constateeren. Op schoolgebied zal het niet anders gaan. De leiders zullen gevonden worden, evengoed als de captains of industry". Ook in het buitenland bleek overdui delijk dat de dringend noodzakelijke emancipatie en verbetering van de L.S. niet geremd, veeleer bevorderd werd door groote woonbuurt-scholen En dat vooral ten onzent een soortgelijke ver betering ook ten plattelande gemakkelijk doorge voerd kan worden door het inrichten van grootet streek-scholen, valt niet moeilijk te bewijzen. Tentoonstellingen Kunst op Zolder, Amsteldijk 70, AmsterdamNieuwe werken van oude en nieuwe deelnemersTot l Augustus. Kunsthandel Huinck en Scherjon. Werken door Tijdgenooten. Tot l Augustus. Kunstzaal d'Audretsch, Den Haag. Tentoon stelling van een groep Pransche schilders. Tot l AugGemeente Museum, den Haag. Schilderijen vanVan Gogh. Tot l Aug. Kunstzaal Hoogendijk en Co., AmsterdfimZeventiendeeuwsche schilderkunst. Tot AugKunstzaal de Boer, Amsterdam. Jubileumten toonstelling. Oude 'Kunst. Tot 20 Aug. Kunstzaal van Lier, Amsterdam. Zomertentoonstelling van werken van Van Herwijnen,. Hynckes, Henriet, Schuhmacher en v. d. VeldeTot 20 Aug. Kunstzaal A. Vecht, Amsterdam. Tentoonstel ling moderne Nederlandsche schilders. Tot l Sep tember. Kunstzalen Frans Buffa en Zonen, AmsterdamAmsterdamsche stadsgezichten door G. H. Breitner,. Tot l September. Arti et Amicitiae, Amsterdamsche Stadsgezich ten. Tot l September. Rijksmuseum, Amsterdam. Rembrandttentoonstelling. Tot 4 September. Stedelijk Museum, Amsterdam. HedendaagscheNederlandsche schilderkunst. Tot 4 September. ZOMER DEKENS 1.30x2.00 METER O 55 DEN HAAO AMSTERDAM ROTTERDAM