DE GROENE AMSTERDAMMER Weekblad voor Nederland Jf Onder hoofdredactie van A. G. Josephus Jitta Redacteuren: L. J. Jordaan, F. G. Scheltema en M. Kann. Secretaris der redactie: G. F. v. Dam Keizersgracht 355, Amsterdam C. - Telefoon 37964 - Postgiro 72880 - Gent. Giro G. 1000 Opgericht in 1877 No. 2880 Zaterdag 13 Augustus 1932 Een gesprek met H. G. 'Wells r,*»? r H. G. Wells De politiek van de toekomst Een gelukkig toeval bracht mij in het begin van deze maand in aanraking met den bekenden schrijver H. G. Wells. Wij vertoefden beiden in Oxford met het zelfde doel: een voordracht te houden voor de zoogenaamde Liberal Summer Schools. Wells sprak over Liberalisme en de revolutionnaire geest" en ik over Nationalisme ?en internationalisme in Nederland". Wij opperden -verschillende denkbeelden, die met elkander ?overeen kwamen. Die voordrachten hebben geleid ?tot een korte discussie, die tot resultaat had, <iat Wells mij uitnoodigde in zijn hotel met hem te komen dineeren. En gedurende ongeveer anderhalf uur mocht ik met hem van gedachten "wisselen over de onderwerpen, die ons beiden na aan het hart liggen: de economische ontwikkeling ?van de wereld;1-de opvoeding van de jeugd en de beginselen, die een richtsnoer moeten vormen voor den wederopbouw van de wereld. * * * H. Gr. Wells is, zooals ieder, die van zijn geschrif ten heeft kennis genomen, weet, een man van ?encyclopaedische kennis in het bijzonder op het gebied der natuurwetenschappen, een man be gaafd met een groote mate van fantasie en die 'bij uitstek de kunst verstaat zijn denkbeelden te gieten in een vorm, waardoor zij de menigte pakken. Zijn belangrijkste geschriften zijn ongetwijfeld de drie groote boeken, die bestemd zijn te dienen voor de opvoeding van de rijpere jeugd: zijn ge schiedenis van de menschheid (1922), zijn handboek voor biologie en de ontwikkelingsgeschiedenis van den mensch (1930) en niet het minst zijn eenige maanden geleden gepubliceerde boek over Daden, welvaart en geluk der menschheid" (Work, wealth and happiness of mankind), dat beoogt in ruim 800 blz. een schets te geven der economische sociale en staatkundige wetenschappen. Die boeken zijn ongetwijfeld zeer onvolledig, zij bevatten op tal van onderdeelen onjuistheden en zij zullen waarschijnlijk uit de kringen der vak geleerden meer critiek dan goedkeuring ontmoeten. Maar deze poging tot samenvatting is desniettemin een onderneming, die men met groote dankbaar heid behoort te begroeten. Er is waarschijnlijk niemand ter wereld, die dit werk had durven ondernemen en het in zoo betrekkelijk korten tijd had kunnen voltooien, als H. G. Wells. Het is met deze boeken gesteld als met die van Ludwig en H. W. van Loon. De vakgeleerden hebben alleen oog voor de leemten. Maar de groote menigte vindt er het voedsel in, waaraan zij behoef te heeft. Wells, die jaren lang lid van de Fafian Society en van de arbeiderspartij is geweest, is door de socialisten volkomen gedesillusioneerd. Hij critiseerde de socialisten in zeer krasse termen, die aan duidelijkheid niets te wenschen overlieten. Zijn critiek kwam hierop neer, dat zij niet opgewassen waren geweest tegen de taak, die zij op zich hadden genomen. Met niet minder klem verwerpt Wells de denk beelden der conservatieven. Hij verklaarde alle heil voor de toekomst te verwachten van een vooruitstrevend liberalisme. Hij ging zelfs zoo ver te verklaren, dat conservatief liberalisme een contradictio in terminis is. En dat liberalisme krachtens haar wezen vooruitstrevend moet zijn. Die denkbeelden vielen in goede aarde bij de leerlingen der Liberal Summer Schools. Dat zal trouwens niemand bevreemden, die ooit van de officieele geschriften der Engelsche liberale partij heeft kennis genomen. Die partij is veel vooruit strevender dan de liberale staatspartij, de Vrijheidsbond, hier te lande. De docenten en leerlingen der Liberal Summer Schools zijn echter niet uitsluitend liberalen, d. w. z. leden der liberale partij. Tot de docenten behoorden twee conservatieve Lords, Lord Bobert Cecil and Lord Astor, en althans n socialist, Sir Norman Angell. Wells verwerpt met den grootst mogelijken nadruk de denkbeelden, die tegenwoordig overal ter wereld, zelfs in ons land, opgang maken en die heil voor de toekomst verwachten van den opbloei van het nationalisme en van de zelfgenoeg zaamheid der verschillende staten (autarchie). In n opzicht heeft Wells groot misverstand gewekt en hij draagt daar zelf schuld aan. Hij critiseerde de werkzaamheden der parlementen en wekte de jonge liberalen op het organisatiever mogen, de geestdrift en de opofferingsgezindheid der Italiaansche fascisten en der Duitsche nazi's over te nemen. De Engelsche conservatieve pers heeft daarvan gemaakt, dat hij de idealen van het fascisme aan de liberalen heeft aanbevolen. En de N. B. Ot. heeft omtrent dezen geheelen cursus alleen dit misverstand aan haar lezers medegedeeld. Dat Wells trouwens alleen de geestdrift der fascisten en niet hun denkbeelden heeft aanbe volen, is duidelijk gebleken in zijn debat met een anderen docent, zijn vriend Sir Arthur Salter, den schrijver van het bekende boek Becovery". Wells voelt zich geroepen het leiderschap op zich te nemen van de jonge vooruitstrevende liberalen. Voor hen is naar hij meent de naaste toekomst weggelegd, wanneer zij de menigte weten te organiseeren en aan hun denkbeelden ingang weten te verschaffen. Hij zelf acht zich niet geschikt een rol te spelen in de actieve politiek. Hij zal zich bepalen tot de kunst, die hij wonderwel verstaat: het schrijven. Hij is op dit oogenblik aan een nieuw boek bezig, dat de politieke ontwikkeling van de menschheid in de naaste honderd jaar zal beschrijven. Dat boek zal in verschillende opzichten het complement worden van zijn drie groote boeken, die ik hierboven heb vermeld. Het is een krachtige steun en aansporing voor degenen in ons land, die nog altijd vertrouwen hebben in het vooruitstrevend liberalisme, dat een in verschillende opzichten zoo invloedrijk en onafhankelijk man als Wells het conservatisme, dat thans overal ter wereld den kop opsteekt, en tevens het socialisme, dat pretendeert den grond slag te zullen leggen voor een nieuwe maatschappij, en dat hij vroeger heeft aangehangen, verwerpt en zijn groote verwachtingen uitspreekt voor een herboren en vooruitstrevend liberalisme. A. C. JOSEPHUS JITTA Viooltjes Voortreffelijk* chocolade in den vorm van viooltje». Een specialiteit. RINGER5 Let op den naam f