De Groene Amsterdammer van 3 September 1932 No. 288! *'. wtf ** 3», Fransche boeken Hoe zij schrijven door J. van Nijlen Ze zijn niet meer te tellen, de enqu tes die sedert ettelijke jaren in Frank rijk over allerlei onderwerpen in ver band met de literatuur en de schrij vers werden gevosrd. Zoo vernamen wij welke fransche auteurs vóór of tegen het naturalisme waren en welke het symbolisme nog verdedigden; men vertelde ons welke de mogelijke toekomst kan zijn van de poëzie en den roman; men Het niet na ons in te lichten over de houding van de meest bekende auteurs tegenover de moderne geestelijke en sociale vraagstukken. Eenige van die enquêtes-hadden op het oogenblik harer verschijning een vrij groot succes. Maar hoeveel zou men er thans nog kunnen opnosmen die werkelijk iets meer hebben nage laten dan een vage herinnering? Niet veel meer dan een paar, geloof ik. De meeste enquêtes hebben trou wens geen andere bedoeling dan een beeld te geven van den tegenwoordigen stand der literatuur en hun tijde lijk belang ligt meestal alleen in esnige pikante details uit het leven van schrijvers die zich aan de publieke aandacht hebben opgedrongen. Dit maal heeft de enquêteur, met name Oharensol l), getracht te weten te ko men hoe de schrijvers schrijven. Dit G. Charensol. Comment ils crivent. Editions Montaïque. Paris XCMXXXII. hoe" kan natuurlijk aanleiding ge ven tot verwarring'. Men kan daar onder de manier begrijpen waarop zij hun eigenlijk schrijfwerk verrichten: met een ganzeveder of eeri vulpen, op wit of blaxiw papier, bij dag of bij nacht, in een rustige kamer of in het rumoer van een koffiehuis. In dien zin hebben dan ook enkele der onder vraagde auteurs geantwoord. Maar men kan het hoe" ook opvatten als de vraag op welke wijze het werk ont staat, hoe het geheim der artistieke conceptie en der uitvoering eigenlijk te verklaren is. Charensol heeft zich gewend tot vijftig schrijvers. Dit is natuurlijk een willekeurig getal. Willekeurig is ook de keuze van de auteurs en de enquête leider had net zoo goad vijftig andere kunnen interviewen. Voor de aardig heid heb ik dadelijk een lijst opge maakt van vijftig auteurs, wier naam mij in 't geheugen kwam en die niét in de lijst van de door Charensol on dervraagde schrijvers worden vefmeld. Bij vergelijking bleek dat op mijn lijst talrijke namen voorkwamen van beroemde schrijvers over wier manier van schrijven de auteur van Comment ils crivent ons niet inlicht. In de inhoudstabel van dit boek miste ik de namen van bekende romanciers als: Bourget, Gide, B. Martin du Gard, Bomain Rolland, Schlumberger, Benoit, Arland, Green, Bernanos, Malraux, enz.; van bekende essayisten zooals: Maurras, Daudet, Suarès, Bainville, Marsan, Romier, Thibaudet, zoo goed als van de dichters Ponchon, Bictus, Paul Fort, Jammes, Claudel, Le Cardonnel, terwijl ik er wel de na men in aantrof van P. Margueritte, Marcel Allain, Siménon, de la Fouchardière en anderen. Dit bewijst nog niet dat de leider van deze enquête bij zijn keuze een zijdig was. Het is best mogelijk dat alle door mij geciteerde auteurs niet op zijn verzoek zijn ingegaan, maar dan moet men ook niet denken dat Comment, Uu crivent een volledige voorstelling geeft van de wijze waarop de meest bekende fransche schrijvers van dezen tijd hunne boe ken componeeren. Maar zooals het is, blijkt het boek van Charensol inte ressant genoeg. Wij vernemen alzoo dat Marcel Al lain nooit schrijft, maar steeds dic teert, dat Germaine Beaumont een chineesche inktpot, rose en bleek groen papier en de nabijheid van een kerk noodig heeft om te kunnen schrij ven, terwijl Maurice Bedel op de schrijfmachine tikt in het rumoer eener drukke buurt en Lucien Descaves, onmiddellijk na zijne maaltij den, staande voor een lessenaar, zijne pessimistische geschriften neerpent. Er zijn er anderen die nog grooter krachttoeren uitvoeren.: G. Duhamel noteert de gedachten, die hem 's nachts te binnen vallen, in de duis ternis, in een klein schrijfboekje dat steeds naast zijn bed ligt; Max Jacob zoekt bij voorkeur een postkantoor op en schrijft op telegraafformulieren, Paul Lóautaud schrijft nog met een ganzepen en steeds in de grootste stilte, in tegenstelling met Louis Boubaud die uit verre landen zijn boeken telegrafisch overseint. D meest practische methode lijkt m die van Mme. la comtesse de Noaille die heel ootmoedig bekent: je ne tra vaille pas, mes livres se font d'eux memos". Dit zijn interessante wetenswaardig heden. Maar bovendien krijgen wi nog de recepten die elke schrijver voo het bereiden zijner geschriften gebruik en het geheim van de geboorte vai sommige meesterwerken wordt on zoo maar ontsluierd. Terwijl de eenen zooals Lóautaud, geen heil zien dai in do zoo uit het gemoed neergeschre ven volzinnen, zitten anderen te hij gen en te zweeten op een paar regels net als de goede oude Flaubert. Ei men hoeft het niet zoo maar te geloo ven. De bewijzen zijn er, in clich vorm, bijgevoegd. Men ziet naast h regelmatige, zonder n verbeterin noch doorhaling, rustig doorloopem geschrift van Léautaud. de getour monteerde handschriften van Juliei Benda en Victor Margueritte. Er zijn er ook, Mauiiac en Ma: Jacob b.v., die hun handschriften ver sieren niet teekeningen. Dit dedei reeds Hugo, 'Verlaine en Baudelaire Anderen volgen liet voorbeeld vai Balzac en vatten den strijd aan me de gedrukte letter: ze veranderen eei nette drukproef in ten onooglijk slag veld. Alles bij mekaar is het boekje vai Charensol leerzaam en onderhoudend Nu de auteurs zoo welwillend zijn t verklappen hoe men een literair wer als een behoorlijke schotel toebereid! zijn de jonge auteurs niet meer t excuseeren die geen gebruik makel van de hun voorgelegde recepten. Alleen een moedwillige geest za denken: nu iedereen weet hoe mei meesterwerken maakt, is de aardig heid er af. PTT j i !?**"< J. D. STRUIJS & Zn. Tel. 37906 -Amsterdam - Prinsengr. 837 Begrafenissen (naar verkiezing met auto's en rijtuigen) Crematie en Transporten van uit alle plaatsen N. V, Meubelmagazijn Eden" MOLSTEEG AMSTERDAM BOEKENKASTEN AUG. KAUPMANN Telefoon 23308 - P. C. Hooftstraat 113 - Amsterdam Z. Bed-, Tafel- en Huishoudlinnen. Lingerie Tricotage Kousen. Zakdoeken. Spec. Aanbieding. Zuiver Linnen Ontbijtstel, 13O x 16O c.M., met 6 vingerdoekjes -f3.95. BEGRAFENISVEREENIGING N. SAX Jr. AMSTERDAM Z (Hoofdkantoor) BU88UM (Bijkantoor v/h Gooi) P. C. Hooftstraat 38 Brinklaan 138 Tel. 2O341 242SO IMH^ Telefoon 2275 BEGRAFENISSEN - CREMATIE - TRANSPORTEK B e g r a f e n i s - O n d e r n e m i n g G. Koning Jr. Amsterdam Nieuwe Spiegelstraat 61 Telefoon 47179 Begrafenissen, Crematiën en Transporten welke per auto worden uitgevoerd, geschieden ~- met speciale rouwvolgauto's ~~ Centrale Verwarming - Warmwatervoorziening G. J. DE KONING & Zn. Opgericht 1739 Amsterdam C. Tel. 43688 Keizersgracht 447 PEEK & CLOPPENBURG Voornaamste Kleedinqinrichtin op elk gebied