Historisch Archief 1877-1940
Ko. 2684
De Groene Amsterdammer van 10 September 1932
Boekbespreking
door Barbarossa
In Opstand" door Alexander Cohen (Uitff.
Andries Blitz, Amsterdam).
Lennep (Jacob van) schreef de E-Legende, een
ander de O-Sprook, een derde het U-Prul, een
vierde het Y-Rym en Alexander Cohen de....
Ik-Hik?
De vraag is gewettigd want dit is een
,,Ik"-ronian, met op elke bladzijde minstens een half
dozijn Ik's en het gevaar dat aldus een Ik-Hik-boek
ontstaat is verre van. denkbeeldig.
Is deze journalist-pamflettist dit laatste in
den zin van vlugschrift" en niet van schot
schrift", hoewel hij, te oordeelen naar enkele
afwijkingen in dit boek, voor schotschrift-schrijver
een vroolijken aanleg moet hebben is Cohen
aan dit gevaar ontsnapt?
Is deze Ik" zoo belangrijk of ziet hij de zaken
zoo belangrijk dat hij aan het ge-Ik ontkomen is?
Deze Ik" is iemand met een zeer ontwikkeld
rechtvaardigheidsgevoel, met een gevoelig hart
en ook en dit is het fnuikende met zeer
gevoelige teenen. In heel den loop van dit boek
blijkt dit op elke bladzijde. Opgegroeid in den
bedompten sfeer van een klein galanterie-zaakje
in Leeuwarden, onder den druk van een ietwat
zonderlingen vader, komt hij al spoedig in op
stand" tegen zijn omgeving. Hij loopt van huis,
ontloopt een schip waarop zijn vader hem gestopt
heeft om hem kwijt te zijn, den lastigen, nog vóór
dat het uit is gezeild en teekent eindelijk als
soldaat-schrijver" vóór den Oost! Deze, altijd
in opstand zijnde, jongeling wordt dus soldaat!
Dat moest natuurlijk misloopen met iemand met
zulke gevoelige teenen als Cohen, die zich onmid
dellijk door een ieder die boven hem gesteld is en
met wien hij niet kan opschieten, op zijn teenen
voelt getrapt en van elk incident hoe klein ook,
een geval" maakt met Ik" als hoofdpersoon.
Het groote avontuur in zijn leven ontstaat in
dienst door een garnizoensarts die Cohen nooit
terug groet als hij hem salueert. Ben gewoon
mensch zou bij zich zelf gedacht hebben: Barst,
vent", of iets in die richting. Cohen echter niet.
Daar was een geval" van te maken en hij doet
dit op grandioose manier.
Hij komt den dokter op een avond tegen, kijkt
hem vlak in de oogen" en salueert niet. De
dokter die altijd in burger rondloopt en dus door
een militair niet gegroet behoeft te worden, roept
Cohen terug en vraagt hem waarom hij niet
gegroet heeft.
Ik hoef een officier in burger" niet te
groeten... . Wat u aangaat, ik heb u herhaaldelijk
gesalueerd. Maar u hebt mij niet teruggegroet.
Dat doet u nooit! TJ hebt mij daardoor gekrenkt.. .
Dit is het antwoord van Cohen. Is dit niet de
toon van den gevoeligen teen die hier uit den
schoen komt?
Je zult van mij hooren ! zegt de arts. Wij
hooren vijftig bladzijden er van want dit wordt
het Geval" in Cohen's leven.
Hij krijgt acht dagen politie-kamer, reclameert
tegen het onrechtmatige der straf, wordt gestraft
omdat hij onrechtmatig gereclameerd heeft, onder
gaat intusschen allerlei straffen, wordt steeds ob- '
stinater, gooit het voor het Hoog-Militair Gerechts
hof te Batavia en o, triomf.... wordt in het gelijk
gesteld !....
Ik moet mij geweld aandoen om niet te
schreien, schrijft hij. Maar ik voel mij onuitspre
kelijk gelukkig.
Ben je nu tevreden? vraagt de majoor,
schor.
Ja, nu ben ik tevreden.
Goed ! (tot den sergeant van de week) Zet
'em maar weer in arrest l
Ik zit namelijk, op het oogenblik der beslissing
van het Hoog Militair Gerechtshof, in preventief
Duitschland doft zijn wapens op
Teekenlns door B. van Vlijmen
Het eerste resultaat van de ontwapeningsconferentie
arrest voor den krijgsraad, wegens herhaalde
insubordinatie".
Het geval is reeds zoo gegroeid dat, in den
maandenlangen tusschentijd, de duivel in mij
is losgebroken door allerlei plagerijen", hij is wild
geworden en zijn gemoedstoestand is die van een
amok-maker.
Hij staat terecht voor den krijgsraad op
Palembang die hem veroordeelt: tot zes maanden, een
jaar, en nog een jaar militaire detentie, wordt
overgebracht naar het fort Prins van Oranje1'
bij Semarang, zit daar meer met den kogel aan
het been dan dat hij er zonder dit gewicht rond
loopt, zoo aanhoudend wordt hij er gestraft en
als hij eindelijk na zooveel jaar ontslagen wordt
en naar Holland terugkeert, is het nog dezelfde
Cohen. de Cohen met de gevoelige teenen en verzot
op het incident", het Geval" !
Er is tragiek in het geval maar de Ik", die
het beleeft, is niet tragisch, hij laat zich niet
deuken" en begint met frisschen moed aan
verdere opstandigheden.
Hij wordt medewerker aan Recht voor Allen''
en valt in den weinig gemakkelijken smaak van
Domela Nieuwcnhuis, hij schreeuwt, als Koning
Willem III passeert: Leve Koning Gorilla",
vlucht naar Parijs, leeft er in revolutionnaire
kringen zonder ooit tot innige aanraking er mee
te komen, wordt na een bomaanslag, waar
mede hij niets te maken heeft, als lastige vreem
deling uit Frankrijk gezet en is aan het slot van
het boek in Londen en het relaas van de eerste
dertig jaren van mijn leven" nemen een
eindDit relaas is een moderne avonturen-roman
en het zou een veel boeiender, een veel spannender
geworden zijn, dank zij het schrijftalent van zijn
auteur, ware het niet dat Cohen zich nergens
buiten en boven het Geval" heeft weten te
stellen en zich van zijn Ik" en zijn gevoelige
teenen niet heeft weten los te maken. . . .
W IJ ONTVINGEN ONZE
NIEUWE COLLECTIE
WOLLEN
DEKENS
VERLAAGDE PRIJZEN
£ ZONEN