Achterklap en lijkenschennis door Mr. E. Elias Over lucifers De wereld is een straatje. Gij en ik verheugen ons er oprecht en zér innig over als het bij de buren geen rozengeur is achter de geraniums. Als ?wij weten dat dat mensch van de overkant met 'r ?dure bontjas, van dertig gulden in de week moet rondkomen, omdat haar echtgenoot de rest in spiritualiën omzet zijn wij een beetje gelukkig met onze vijf en veertig gulden. Ivar Kreuger joeg zich op een goed gekozen oogenblik een puntig stukje lood door het hart. Het ging slecht in het straatje -en het deed deugd te vernemen, dat het den kouwedruktemaker, die nét deed of hij er warmpjes in zat, nog slechter ging. Als onze Jantje met drie lier-examens en twee vijven op zijn rapport nog nét is overgegaan, zijn wij Cornelis van den over kant dankbaar dat hij gezakt is. Die reinste Freude ist die Schadenfreude en de kaal-halzige aasgieren wroeten rond in het lijk van den onttroonden koning Lucifer. * * * Er komt een zilveren boek l). Dwars over de beeltenis van den zwijgenden man met de Stetson: bloedroode letters Ivar Kreuger, die Katastrophe. De brave kerels, die het schreven, vragen u: is het toeval of is het noodlot, de grootmoeder van Kreuger heette Amalia von Sydow en n week vóór het knallen van het schot in Parijs werd Zweden opgeschrikt door een vijfvoudigen moord, die in de crimineele historie des lands werd ge catalogiseerd als : het geval Sydow". Ziet ge nu: Ivar had het van niemand vreemds. De misdadigheid zat hem in het bloed van grootmoeders-zijde. En dan was er nog iets in den lieven zin der erfelijk heid : zijn moeder, Jenny Forssman was niet alleen een schoonheid, maar zij had ook wonderlijke fantasieën en zij vond het vervelend in Kalmar, dat zevenduizend inwoners had. Daarom, reisde zij veel. Zij gaj den kinderen een vrije opvoeding. Alleen aan tafel moesten zij op tijd verschijnen. Dat wilde vader nu eenmaal zoo. Bij het eten was Ivar de stilste van de zes kinderen. Een enkele keer zei hij iets hél scherps en hél juists, maar zijn ziel bleef gesloten en hij at meestal zwijgend verder. Op school keek Ivar van zijn kameraden af. Ken je je Fransche les? vroeg zijn ijverige buurman Sture. Nee, ik heb wel wat beters te doen, zei Ivar droog. Wat beters? verwonderde zich de ijverige, wat beters dan leeren? Leeren is goed voor knappe jongens, zei Ivar en hij leverde met ijzeren logica aan de hand van voorbeelden het bewijs, hoe leeren die en die vooruit had gebracht terwijl het bij allerlei domme jongens boter aan den galg gesmeerd was. Maar de middelmatigen dan? zei Sture zakelijk, moeten die zich niet inspannen? Neen. Waarom niet? Omdat die zich wel zonder te leeren door het leven slaan. Zie je wel, zeggen de tantes uit het straatje: die jongen was in zijn jeugd al voorbestemd voor» en rad. De aas-vogels wroeten verder. Een avond in Stockholm. Ivar Kreuger had twee vrienden gevraagd samen met hem in een restaurant te eten. Na het eten gingen zij naar den een of anderen wintertuin. Drie hél mooie meisjes zaten daar aan een tafeltje. Zij leken van gewone Zoo Bols 't maakt, Zoo 't ieder smaakt. BOL kom-af te zijn en het was duidelijk dat zij zich in de mondaine gelegenheid hadden gewaagd om het leven der rijken" eens te bekijken en, wie weet, er hun geluk te vinden. Meisjesdroomen wieken naar wijde verten ! Ze hadden met haar drieën n cocktail besteld, misschien omdat zij geen cocktails kenden en misschien ook wel omdat zij niet genoeg geld hadden. Eén van beide vrienden van Kreuger was een Amerikaan, die veel van dansen hield. Hij hield geen oog van de meisjes af en het was duidelijk dat hij nauwelijks kon blijven stilzitten, al durfde hij niet naar de blonde droompjes toezweven. Kreuger, de gastvrije gentle man, voelde de begeerte van den Amerikaan. Hij ging naar het tafeltje, stelde zich allerhoffelijkst aan de meisjes voor alsof het dames van eersten stand waren (wel, wel buurviouw) en stelde ver volgens zijn" vrienden voor. Uren lang hebben die zes gedanst. Kreuger bleef de correctheid in per soon en probeerde heelemaal niet om toenadering te krijgen. Hél diep in den nacht brachten de meneeren de telefoniste'tjes naar huis. Ivar bracht ze tot aan haar huisdeur, gaf hun een handkus en vergat hen. Dit is een authentiek veihaal van een van die beide vrienden. Toch aardig nietwaar? Maar praatgrage buurjuf f rouwen vertellen zulk een zoet verhaaltje om het zure wranger te doen smaken. En zij leggen een groot portret op tafel: een vrouw met lachende oogen en dunne lippen om een gaaf en blikkerend-wit gebit: Frau Ingeborg Ebert, die Freundin des Zündholzkönigs. Wat zegt u wel van zóó'n huichelaar? ! En een politie-geschiedenis geeft óók al te denken. Indertijd verwekte die opzien in Zweden. Zoowat twintig jaar geleden. Samen met een vriend, een ingenieur, stichtte Kreuger een zaak, die zich tot in het buitenland uitstrekte. Het ging goed. Er werd goede winst gemaakt. Driejaar later waren zij veel verder dan Kreuger bij de oprichting van de zaak had gedacht. Hij dacht dat zijn compagnon hem naar beneden drukte en dat hij de leiding zou gaan verliezen, want hij had alleen de binnenlandse hèleiding. Toen liet hij de Stockholmsche politie mededeelen dat zijn compagnon de boeken vervalscht had. Men moest hem, zoodra hij in Zweden terugkwam, arresteerere. Dat gebeurde weliswaar niet, maar de politie controleerde de boeken. Die waren in perfecte orde. De pijl dreigde naar den schutter terug te springen. Kreuger kon niet anders doen dan zijn compagnon in een proces te wikkelen. Maar ook dat liep niet ten zijnen gunste af. De firma werd ontbonden. Kreuger moest schadevergoeding betalen. En de gieren moraliseeren: juist de misdaad die Kreuger toen zijn vriend aanwreef, was zijn grootste kraqht later. Gewoonlijk zoekt men bij een ander de fouten, die men bij zich zelf opmerkt." Zegt u dat wél, dame. Ik heb óók altijd gedacht dat er van dien jongen hiernaast niets terecht zou komen.... Nog n mouvement. Urs Belart interviewt een typiste. Veroorlooft u mij, juffrouw. . . . .... Dat u mij over Kreuger vraagt? U bent daar toch niet boos om? Heelemaal niet. Hij is gestorven en hij was een man. Jaloezie is dus uitgesloten. Hoe vond u hem? Afschuwelijk ! Wat? Afschuwelijk? Zooals u hoort. Nu pas? Of altijd al? Van het begin af al. Och, als u eens een vrouw was geweest en u had die blikken moeten doorstaan, die hij op ons wierp. Ik denk er nog met afschuw aan. Ik liep hem altijd uit den weg. En men. vertelt zulke ontroerende verhalen. Ik zou willen dat die waar waren, maar ik voel anders. Ik wil niet indiscreet zijn. . . . Er is nooit iets geweest tusschen ons beiden. Zijn oogen, die gewoonlijk koud, niets-zeggerid waren, doch soms op tijgeroogen leken, zeiden mij voldoende. Sprak hij met u? Ik zei u toch, dat ik hem ontweek.... Dit zilveren boek is een dik boek. Meer dan driehonderd bladzijden. Vél foto's, vél balansen, vél milieu-schildering en vél economische ver handeling. Misschien zijn alle cijfers juist, en alle reconstructie van de misdaad en de moorden die daarmee gepleegd zijn. Maar als ik het boek sluit is er een gif-groen waas. Zelden heb ik een gemeener boek gelezen en valscher achter-klap op n avond gehoord. Maav het is ongelooflijk spannend, dit boek. Voor kinderen-in-de-zonde gevaarlijk. Voor ons, wereldwijzen en menschenkenners prachtig van ploertigheid. De wereld is een straatje. En u en ik zijn buurvrouwen. 1) Ivar Kreuger, die Katastrophe. Heruusyeijeben von Olto Walter, Dr. Urs Helart und Dr. Theo Keiler 1?20 Tausend. Verlag Olto Walter. A.G. Oliën und Konslanz 1982. (Mk. 6.?). Nieuwe Uitgaven Indiëen het Opium. Een verzameling opstellen betreffende het opiumvraagstuk, bijeengebracht en uitgegeven "door de Nederlandsch-Indische Grootloge van de Internationale Orde van Goede Tempelieren. Kolff, Batavia. Vijftig jaar Vrouwenwerk, 1882 1932. Nederlandsche Vereeniging ter behartiging van de be langen der jonge meisjes, Amsterdam. Serie Pro en Contra, De crisis en de detailhandel. Vrijheid of gebondenheid? Gebondenheid : Dr. K. J. Tobi; Vrijheid: Mr. B. C. Slotemaker. Uitgave N.V. Hollandia-Drukkerij, Baarn. Serie Pro en Contra. Plattelands-verarming. Pro: J. Smid, Oud. Bef. bij de Directie v. d. landbouw, Contra: J. W. Matthijsen, Redacteur Het Volk". Uitgave Hollandia-Drukkerij, Baarn. Een wegwijzer door Assen (?Het Drentsche Haagje"). Uitgave van Gorcum en Comp. te Assen in samenwerking met de V.V.V. Assen Vooruit". Gedenkboek der Studenten Hoeisport en van den Nederlandschen Studenten Koeibond. 1883 1932. Uitgave J. Waltman. Delft. DE BESTE VARINAS