De Groene Amsterdammer van 24 September 1932 No. 2886 ,v &*? . ,-* N R' Duitsche boeken Wat nu ~~ kleine man? door Nico Rost Hans Fallada. Kleiner Mann was nun?" Roman. Ernst Rowonlt Verlag. Berlin. Toen het vorige jaar .Ha/ts Fallada's eerste groöte roman over de boerenrevolte in Holstein Bauern. Bomben und Bonzen" (zie bespreking 11 Juli 1931) verscheen, wist men, dat hier een der kundigste romanciers der nieuwe Duitsche literatuur zich met een belangrijk boek aankondigde. Zvjn tweede roman Kleiner Mann loas nun"ïligt nu voor ons. Hoewel dit boek eerst een paar weken geleden verscheen, werden reeds duizenden exemplaren verkocht, is de naam Fallada' in ieders mond en spreekt men over de hoofdfiguren uit dit boek als over menschen, die men reeds jaren lang kent. Zelden had een Duitsche roman een zoo groot succes als Kleiner Mann was nun"? Is de intrige van dit boek zoo buitenge woon spannend? Z;jn de lotgevallen, die de hoofdparsonen beleven, zoo bijzonder? Wat heeft Fallada ons in b--; Hans Fallada deze roman te vertellen? Hij schreef de geschiedenis van een kleine burger man in Berlijn-Moabit. Deze kleine burgerman een winkelbediende heeft een stille, sterke vrouw: ..das Lammchen". Met haar levensmoed en humor past ze veel beter bij den speculant en oplichter Lachmann maar ze blijft bij Pinneberg, den kleinen bediende in een groot con fectiemagazijn en krijgt een kind van hem: der Murkel". Pimieberg wordt werkeloos en ,,das Lammchen" moet uit werken gaan. Veel meer gebeurt er in dezen roman niet en dit is stellig niet veel. Het is niet veel meer dan het lot van zes miilioen werkeloozen in Duitschland. Natuurlijk verschijnen er in deze tijden in Duitschland vele romans over dit onderwerp maar Fallada's boek lait den lezer niet los. Onwillekeurig vraagt nvm zich nog dagen na lezing af of Pinneberg ooit weer werk zal vinden deze ne Pinneberg onder zes miilioen Pinne berga, of der Murkel" genoeg te eten krijgt evenals de andere kinderen van deze zes miilioen Pinnebergs. Is Fallada in de eerste plaats een lettel-kundige een romancier? Ik voor m'j geloof, dat hij in de allereerste plaats een zelfstandig geworden lezer is, die er nu eindelijk genoeg van had in couranten, tijdschriften en romans allerlei verzonnen verhaaltjes te lezen, terwijl hij met geen letter iets over zijn eigen moed en ontberingen ver meld ziet. Zoo iemand maakt zich dan zelfstandig en schrijft zelf een boek zooals beroeps-romanciers ons niet geven kunnen en misschien ook niet geven willen. Misschien was Remarque in den beginne zoo iemand en zeker is Fallada zoo. Pinneberg uit Ducherow is stellig geen rebel en evenmin een held. Hij weet, dat hij maar een doodgewone winkelbediende is, die vaak fouten maakt maar over het algemeen goed verkoopt. Wat Pinneberg doormaakt als bediende, bij het ziekenfonds, in de kliniek en op de arbeidsbeurs maken al deze honderdduizenden andere Pinnebergs ook mee. Het einde van zijn weg, van de provincjfistad over het confectiemagazijn in Berlijn naar de werkeloosheid, wordt ons echter niet medegedeeld. Hans Fallada, die met dit boek een der lezenswaardigste romans der laat ste maanden schreef, leidt zijn kleinen burgerman Johannes Pinneberg door een labyrinth van nood, kommer en zorgen zonder hem aan het slot van zijn roman een uitweg te toon en. Fallada toont ons de omstandigheden, waaronder Pinneberg leeft, maar verklaart ons niet waarom deze zijn als ze zijn en zwijgt over de schuldigen, die hier de oorzaak van waren. Hij laat zijn Johannes Pinneberg verder doezelen in zijn kleinburgerlijke gedachtenwereld en zeker is dit laten doezelen voor al deze andere honderd duizenden Pinnebergs niet erg voor-. deelig. Hij had hun een uitweg kunnen wijzen doch laat hen verder doezelen. In Berlijn werd dit jaar eenige honderden malen een stuk opgevoerd ,.ilie Mctusefalla", waaiin het sociale probleem dezer honderdduizenden Pinnebergs werd behandeld. Dit stuk, dat door jonge onbekende acteurs werd gespeeld, behandelde het drama van een Pinneberg. die ook hier werkeloos wordt, ook hier door zijn chef slecht. wordt behandeld, oppervlakkig onder zocht bij het .ziekenfonds en zijn idealen ziet verdwijnen. Maar de auteurs van dit stuk, waartoe o.a. Bert Brecht en Alfred Kurolla be hoorden, lieten hun Pinneberg niet verder doezelen, doch poogden hem op vele manieren didactisch en dia lectisch bij te brengen, dat de waar heid van het Goethe-vers: Höchstes Glück der Erdenkinder sei doch die Persönlichkeit" toch nog niet het hoogste ideaal is. Hij toont zijn Pinne berg hoe het met deze vrijheid gesteld is en aan welke wetten deze onder worpen is. Hij poogt Pinneberg bij te brengen, dat hij slechts n is van zes miilioen Pinnebergs: ..Gib nich so a,n, Gib nich so an. Dein Vordermann, dein Hintermann Dein rechter, linker Xebenmann, Hind auch so dran. Doch der und der l'n der und der Die wollen das nicht langer mehr Und Kampfen gegen Not so schwer, Und aiso kommen sie daher." Fallada bleef ons op de vraag ..was nun?" het antwoord schuldig en vermeed het zelfs dit probleem te entameeren. /ijn boek is echter zoo toon kamers te Oosterbeek te bezichtigen Fa F. SI N EMU S Leidschestraat 20-22 AMSTERDAM C. Overhemden naar maat vanaf f 8.5O PRIMA COUPE Eigen Atelier ORATIS WORDEN ALLE BY^ ONS GEKOCHTE* NTVELLEN MANTEL GEMAAKT "NV. DEZILVEDV CEINTUURBAAN 157^ TEL: 222^6 Snelschrift «* -r ^.^/'^x^T ln den Boekh> en na f}|FMTQ BALT ""? ?-^^^^* ?^^^ postwissel bijRIENTS| OTO-T &n' j ^^^^^ BALT Den Haag, ZelfOnd. 95 Ct. fr. ^ ^*\.i,^^Ve*m Daguerrestraat 28 DEGELIJKE OPLEIDING, mond. en schrift, aan bovenstaand adres WIJ MAKEN THANS De comfortabele en heerlijk zachte matrassen, zooals U die in het buitenland vindt KOLDEWEY & CORBIÈRE LEIDSCHESTRAAT 30 - TELEFOONNO. 37752 - AMSTERDAM Telef 37460 deze week in de uitkijk* melodie der welt montagefilm van walter ruttmann Dagelijks 2.30,7-30en 9.30 VICTORIA-WATER Bij geregeld gebruik OBCRIAHMSTCIM digestie bevorderend levendig geschreven, zijn figuren Pin neberg, ..das Lammchen" en ..der .VTurkel" staan 7,00 levendig voor ons, dat we ten slotte toch. ondanks de houding van den auteur tegenover zijn stof en hoewel liet misschien niet eens zijn bedoeling was. tocli tot de conclusie moeten komen dat hij ons niet alleen ..armselige Menschen. sondern?Z'jstande.dieai'mseligmachen" schilderde. (S. Kvacauer ..die Angestellten"). Xa dit boek weet men plotseling weer met beklemmende zekerheid, dat millioenen mensrhen tot hun hals in de beroerdigheid zitten. elk met hun eigen stem hun nood klagen, allen nog hopen, dat zij ook eens het beet je geluk, waarop ze recht hebben, zullen deelachtig worden en velen zich nog op eigen houtje tegen deze onderdrukking pogen te weren. Kleiner Mann was mm?