16 De Groene Amsterdammer van 15 October 1932 No. 2889 Fransche boeken Over Colette door Jan van Nijlen Ik herinner me nog zeer goed den tijd dat men Mme Colette niet erg au sérieux nam, ofschoon niemand minder dan Prancis Jammes, die toen op het hoogtepunt van zijn roem was, voor het eerste boek dat zij met haar naam onderteekende, eene geestige en van groote bewonde ring getuigende voorrede schreef. Het waren natuurlijk zeer ernstige, weldenkende personen die meenden dat de serie .,Claudine's" niet in het kader paste van wat zij de literatuur noemden. Het kan hun vergeven worden, als men even be denkt dat andere niet minder wel denkende geesten Rimbaud een kwa jongen en Edmond Rostand een groot dichter achtten. Niet zooveel is er trouwens veranderd. Nog altijd zijn er lezers en zelfs critici, die in het werk van Colette niet veel meer zien dan een handige schrijverij, een zoo genaamde boulevard-literatuur die uiteraard minderwaardig is. Meer voorbeelden van dergelijke vergissin gen liggen voor de hand: Ponchon, Toulet, Duvernois.. . . Het werk van Colette is zeer ver scheiden. Zij schreef romans, novellen, jeugdherinneringen, schetsen, dia logen, enz., maar de toon van al die geschriften blijft steeds dezelfde. Zij is eigenlijk geen geboren roman cière, al is Chéri, ook als roman, een bijzonder geslaagd werk. Zij is, als men al haar gaven wil samen vatten, in den meest typischen zin een schrijfster,' dat is iemand wie het schrijven als middel van uiting van haar gemoeds- en gedachtenleven zoo natuurlijk aangeboren is als den gewonen stervelingen het spraakvermogen. Zelfs de schijnbaar onbeduidendste mededeeling, de klein ste opmerking die zij neerschrijft, hebben altijd een bijzondere kleur, een toon die haar eigen is, een stijl. Die hoedanigheid heeft volstrekt niets gemeen met de zoogenaamde woord kunst, met de mooischrijverij van een halve eeuw geleden. Sommigen beweren dat het werk van Colette zeer oppervlakkig is, dat haar kunst geen diepe ontroering vermag te verwekken en niet veel meer geeft dan een aangename, zinnelijke prikke ling. Dit durf ik betwisten. Ja, zinnelijk is de kunst van Colette ? bovenmate. Ik geloof niet dat er in de Fransche literatuur een tweede voorbeeld te vinden is van een auteur die ons zoo direct den indruk kan. geven van kleuren, geuren en vormen. Zij is werkelijk de laatste boschnimf, dochter van den grooten Pan, een echt natuurkind. Hoe kan zij met enkele woorden vóór onze oogen een dier doen ademen en leven, wanneer zij de kleur en de zachtheid zijner huid beschrijft, zijne bewegin gen, zijn blik, zijn karakter. Dit natuurkind is de echte, oor spronkelijke Colette, zooals zij zich zelf in hare jeugdherinneringen terug vindt. Zij is eigenlijk nooit veranderd. Reeds in haar eerste boeken is die schalksche spotternij aanwezig die men ,,1'esprit rosse" noemt. En later, als zij in het vreemde milieu van de Parijsche bohème wordt overgeplant, (zij was een tijdlang variété-artiste, actrice en journaliste), beweegt zij zich daar met hetzelfde gemak als langs de groene wegen van het provincieplaatsje waar zij is geboren, en zij bekijkt die nieuwe wereld met dezelfden scherpen blik. dezelfde ver wondering voor haar curieuze ver schijningen. En geen oogenblik ver laat haar de zachtzinnige en wel eens teedere ironie, waarachter de ontroering schuil gaat welke die miserabele levens bij haar opwek ken. Het jongste boek dat Colette liet verschijnen is zeer geschikt om een vrij compleet idee te geven van haar talent. Het bevat opstellen, indruk ken, reisherinneringen en zelfs keuken recepten. De stukjes zijn niet geda teerd, maar meestal dateeren zij zichzelf in den tekst. Zij gaan óver meer dan twintig jaren en voor een groot deel werden zij als gewoon journalistiek werk bedoeld. Ik meen niet dat er veel in die voorwaarden gepubliceerde stukjes zijn. die jaren nadien nog in boekvorm leesbaar zijn, laat staan even frisch gebleven zijn als op den dag dat zij verschenen. Dit vermag alleen het natuurlijk wonder van haar stijl. Men kan zich ongetwijfeld diepzinniger schrifturen voorstellen dan deze opstelletjes. Maar deze bladzijden zonder pretentie, zoo vol geest, fantaisie, kleur en humor zullen misschien eenmaal een voor beeld van stijl worden genoemd. Maar wees gerust, dien stijl zal men niet zoo spoedig evenaren. DE MOTOR VAN HET MENSCHELIJK LICHAAM '* k \ s , " S Uw hart moet elk uur 840 kg. bloed door de aderen van Uw \ lichaam pompen. Deze prestatie komt overeen met de kracht, noodig om een jongmensch van 60 kg. 13 m. hoog te tillen. In 8 uren zou door de kracht van het hart dit 60 kg. zware jong mensch 100 m. hoog getild kunnen worden, dus veel hooger dan \ de Westertoren te Amsterdam. Wat een geweldige krachtsinspanning, wanneer U de cijfers over een geheelen dag, over een jaar, over geheel Uw leven berekent! Een motor kan men tijdelijk stilzetten, om de noodige herstellingen te verrichten; de hartspieren moeten echter dag en nacht zonder rust hun werk verrichten: 60, 70, 80 jaren lang, zdnder oponthoud. Het zijn hooge eisenen, die aan de functie van deze kleine spieren worden gesteld en het is duidelijk, dat onze hartmotor een zorgvuldige behande ling verdient en beschermd moet worden tegen de nadeelige invloeden, die coffeïnehoudende dranken op het organisme kunnen uitoefenen. Wanneer de motor van Uw auto voor 100 km. per uur berekend is, dan zult U niet ongestraft dag in dag uit 150 km. kunnen rijden. Zoo gaat het ook met Uw hart. Ook hier mag niet dag in dag uit door prikkelende stoffen, als coffeïne, meer geëischt worden dan onder normale omstandigheden moge lijk is. Waarvoor is trouwens de coffeïne noodig, wanneer deze stof met den smaak en het aroma van Uw kopje koffie niets te maken heeft? Koffie Hag spaart hart en zenuwen! Hag vrijwaart Uw levensmotor voor ongewenschte prikkelwerkingen en bovendien is het een echte, pittige plantagekoffie, waarover zelfs de meest verwende fijnproever vol lof is. Koffie Hag, gegarandeerd coffeïnevrij overeenkomstig de voorschriften der Nederlandsche Warenwet, is een uitge zochte plantagekoffie van eerste kwaliteit. Het beste, wat de hooggelegen plantages van Java, Centraal- en ZuidAmerika voortbrengen, is voor Koffie Hag en voor Uw gezond heid juist goed genoeg. Gebruik Koffie Hag, evenals de ervaren automobilist de beste olie gebruikt om den levensduur van zijn motor te verlengen. Een proefneming kost U niet meer dan 15 cent. Voor dit luttele bedrag kunt U in alle goede kruideniers- en comestibleszaken tijdelijk een proefpakje koopen, welke koop tegelijk recht geeft op deelname aan de Koffie Hag-prijsvraag.