De Groene Amsterdammer van 12 November 1932 No. 2893 Von Papen en wij door Jhr. Mr. G. W. van der Does Zijn aanblijven een gevaar In rustige Hollandsche kringen en in de groote Hollandsche dagbladen wordt over von Papen, den Duitschen half dictatorialen rijkskanselier in het algemeen betrekkelijk gunstig gedacht en ge schreven. Men wenscht zeker in Holland geen von Papensche regeermethode, maar voor Duitschland vindt men het niet zoo kwaad. Want, denk eens buurman, anders zou die Ilitler misschien aan de macht gekomen zijn, brr ! En die von Papen is toch een nette" verstandige man. Alle fatsoen lijke en rustige burgers voelen iets voor hem. Kn Brüning zou het toch niet lang gemaakt hebben. Wij vragen een kleine plaatsruimte om zeer in het kort aan te stippen, waarom wij het optreden en speciaal het aanblijven van von Papen n der grootste gevaren achten welke Duitschland en daarmee ook de omringende landen bedreigen. De regeering Brüning heeft jarenlang getracht met staatsgeld de groote landgoederen (landbouw bedrijven) in de Oostelijke helft van Pruisen drij vende te houden. Ten slotte meende hij dat het niet meer kon. Hij k wam met zijn land-kolonisatieplannen. De eigenaars, die verder geholpen moesten ?worden (en dat Waren practisch alle Oost-Pruisi sche Landjonkers), zouden voor 14 deel van hun bezit verder die hulp krijgen kunnen, mits zij de overige 3/4 voor binnenland sche kolonisatie af stonden. Toen zag de Pruisische landadel de basis van haar politieke en economische macht, de groote riddergoederen waar geheele landstreken vanuit het huis van den ,,Gutsbesitzer" geregeerd worden, wankelen. De Pruisische Jonkers vormen echter geen geld- of luxe adel. Het zijn ruige krachtige heerenboeren, de oudste zonen hoofden van land bouwbedrijven, de jongere militairen. Zij staken de hoofden samen, wisten den grijzen Hindenburg, die toch ook van origine een der hunnen is. onder hun invloed te krijgen en Brüning verdween voor von Papen. Zonder eenige parlementaire of naar buiten blijkende reden, doch omdat hij de handen had uitgestoken naar de fundamenten, of beter gezegd, meende niet verder te mogen meewerken aan instandhouding van de fundamenten, waarop nog steeds de macht van de Pruisische Jonkers gevestigd is. Abonnementsprijs van DE GROENE" per jaar: Nederland. Indië(Zeepost} (mail). . Argentini Belgi Duitschland Egypte Frankrijk Griekenland Oostenrijk .=<" Spanje .2 Tsjecho Slowakije-^ D Zuid-Afrika *3 u Denemarken H ItaliëJ> Noorwegen d Zweden ?" Engeland Zwitserland Amerika Australi Azi f 10. 10. > f 11.50 f 13.50 Nu regeert von Papen, steunende op een nog steeds klein deel van het volk. in wezen steunende op het kleine doch perfecte militaire apparaat, dat von Sleicher en de militaire .1 imker-part ij te zijner beschikking houden. Is het mogelijk, dat een re geering, die zoozeer uit het belang van een kleine groep is geboren, de meest geschikte zal blijken'r Neen, aan haar untstaan kleeft een fout van oor sprong. Alle partijen beloven het arme uitgeputte volk hulp en redding. Alles wat alle partijen belo ven, is voor het grootste deel onmogelijk. Alleen de landkolonisatie is mogelijk, doch de regeering von Papen is juist in het leven geroepen om deze tegen te houden, lieeds daarom is deze regeering een ramp. Wie ook in plaats van hem aan de re geering komt zal iets kunnen doen, namelijk de landkolonisatie. zal althans een deel der arbeiders, die nooit meer werk zullen vinden, naar het land kunnen terug brengen. Von Papen alleen kan niets doen en zal nooit iets kunnen doen, omdat hij is naar voren geschoven om de eenige sociale maat regel, bij zulk geldgebrek toch nog uitvoerbaar, te voorkomen. En er is meer. Het is mogelijk, dat 40 procent van een volk ook de andere 00 procent regeert. Misschien ook wel 30 procent 70 procent. Maar 11 procent 89 procent is niet mogelijk. Hoe langer von Papen met zijn bajonetten de veiligheidsklep dichthoudt, des te vreeselijker zal de ontploffing zijn. Hitler aan de regeering doet huiveren, doch hij heeft ten minste 33 procent achter zich en een organisatie, uie door alle standen heenloopt, al moge hij in den nen stand na,ar verhouding meer hebben dan in de andere. Indien Hitler bij zijn eigen door alle standen vertakte organisatie ook de staatsmacht had. zou hij zich kunnen handha ven en wellicht denzelfden weg van groote woorden naar nuttige daden gaan als .\Iussolini. Xeker. wij verwerpen het fascisme, maar hei is toch draaglijk vergeleken bij hetgeen von Papen thans voor Duitschland en voor de wereld kookt. Hitler zou in zijn regeering een man uit Papen's partij kunnen opnemen, doch een aanbod van von Papen aan Hitler, die een drie maal sterkere partij heeft, om toch in zijn von Papen's regeering een tweede rangs postje in te riemen, is een bespotting. Het is slechts een vorm waardoor von Papen de Nazi's uit de regeering wil houden. Door zelf niet als rijks kanselier te willen verdwijnen en door zoodoende de poort van het regeeringskasteel voor Hitler gesloten te houden, drijft von Papen de Nazi's tot steeds fellere oppositie, ook en speciaal in het eco nomische. Het is von Papen's werk, wanneer de Nazi's nu mee gaan doen aan de groote voor den Staat levensgevaarlijke stakingen. Immers ven Papen verspert hun den weg naar de macht om althans de landkolonisatie, en dergelijke maat regelen, die ook zij willen, door te voeren. Hitler heeft de macht dergelijke stakingen te overwinnen, von Papen zal niet met bajonetten spoorwegen en fabrieken kunnen drijven. Ken nieuwe econo mische ordening is ^p komst, al weet men nog i.iet welke. Maar von Papen houdt de machine tegen en de veiligheidsklep dicht. Moge God ons bewaren voor de ontploffing. Hitler schijnt op vele punten een dolleman. Maar dat is het kleiner kwaad ver geleken bij hetgeen von Papen thans doet. Juichen zullen alleen de communisten. Zij groeien gestadig, tellen thans 17 procent van het totaal. Nog heeft Hitler het dubbele, maar von Papen drijft Hitler in een richting, waarlangs hij ondanks alle verschil in theorie, steeds dichter bij de practische politiek der communisten komt. Zij kunnen juichen. Zij kunnen hopen dat von Papen nog lang genoeg de raderen van den tijd zal tegenhouden om alles uit elkaar te doen springen, wanneer hij eenmaal ge noopt zal worde/i ze los te maken. Wij geven deze kijk op de zaak ter overweging aan de ,,nette" Hollandsche kringen, die het zoo'n rustig idee vinden, dat in Duitschland nu weder de Herrenklub van vóór 1914 voor orde zorgt en dien schreeuwenden Ilitler den mond snoert. ASTORIA HIER IS HET ANDERS DAN ELDERS Nieuwe Uitgaven O oudstad. Nieuwe roman door K m il Droonbci'(j. Firma J. T. S>rarfset>biir;j. Zeist.. Dit is liet ontzettende drama van Herbert, den journalist, Kileen, het schattige meisje en kleineMay, het danseresje. Dit is het heldendicht van den man llcrbert, die verzinkt in een poel van corruptie: Dawson-City. de slechtste stad van, alle halfronden. Kn dooi- alle drama's, idylles, heldhaftigheden, misverstanden en dappere ge vechten tegen slechtheid, loopt de lokkende goud draad, die in rijkdom en geluk eindigt: de journalist' en het schattige kind Kileen krijt/en elkaar. . . . Kijk, het is met dit soort boeken nét /.oo als met dit soort films: als ik het sex-appeal van Mariene aan den lijve en het fünf-appeal van («reta aan het hart heb ondergaan, als Mauricemet zijn breede mond en Jeanette met haaisnuitig nachthemdje tegen mij geglimlacht hebben. drie maanden, iedere week vier keer, dan is het prettig als Torn Mix mij in een donker gribusje van een achteraf bioscoopje een. hand geeft waai mijn schoudergewricht van kraakt. Niets is gemakkelijker dan te zeggen, dat Goudstad een prul is. En niets eerlijker, dan te getuigen, dat het mij mér geboeid heeft, dan menig boek. dat om den drommel gén prul is. Ina Boudier?Kakker, liet kind hl den strijd inei leugen en -vrees. Ina Roudiei?Hakker. 2)e vrmchijitseleit der menschenzicl in liet sprookje. A>nster dam, I'. N. van Kampen en Zoon. Over deze twee kleine en hél fijne boekjes is. dunkt mij, meer te zeggen, dan een volslagen leek op paedagogisch gebied in het bestek van een summier boekbesprekinkje kan doen. Maar die leek denkt ()ok: zou het niet nuttig zijn als al die irriteerende, gewichtig-doende ..paedagogen". die de lieve taak der wijze kalenderblaadjes van de huiskamerwand naar de courantenkolommen hebben gezeuld en die daar, mai/,ena-zoet en hooghartig-verwaten. vervullen, eens doordrongen werden van n zoo'n zinsnede uit Ina Boudier's boekje: ..Kn kinderen, die den trouw beleefden in het ouderimis die in eerlijkheid de vrees leerden klein krijgen zij zullen op tuin beurt wat hun werd toevertrouwd kunnen uitzaaien. Want zij zijn opgegroeid in de beschuttende beschaduwde koelte van (Men krachtigst en boom in den tuin van het leven; die verlangend zijn toppen reikt naar den hemel, maar in de vruchtbare donkere moederaarde zijn wortelen strekt en zijn levenssappen zuigt. Kn van hemel en aarde het eene noodige kan slechts de liefde bet kind geven". Zou het niet waarlijk nuttig zijn indien alleal- of niet gebaarde beschermengelen van het kind, die, wat dan hun ..liefde" voor het kind heette, hebben weten om-te-prostitueereri totgodbeteret, een broodwinning of een hoogleeraarskatheder, eens van deze groote en schoone waar heid overtuigd geraakten? Liet is allerminst mijn taak hier dieper te treden in de dingen, die Ina Boudier in deze beide kleine boekjes met zooveel schroom en iri zulke schoone vormen nadert. Slechts zij gezegd, dat de roinaneici'i: in wier boeken de warmte tot het jonge leven steeds doorstraalde, hier een loutere getuigenis. van deze innige genegenheid heeft afgelegd, in een vorm, die litterair en dus menschelijk, tot het subtielste proza behoort, dat zij zelve ooit heeft geschreven. K. KL1AS Kon. Meubeltransport-Maatschappij DE GRUYTER & Co. DEN HAAG AMSTERDAM ARNHEM INTERNATIONALE TRANSPORTEN