No. 2894 De Groene Amsterdammer van 19 November 1932 15 De kopermarkt C. A. Klaasse i Orooter voortbrenging ilan verbruik Ook dit product heeft al eenige jaren te lijden gehad onder wanverhouding tusschen productie en verbruik. Zulks ondanks het feit dat toch de Copper Exporters Association, waarin vereenigd waren de producenten van ongeveer 90 % der wereld kopervoortbrenging, al vóór den ommekeer in de conjunctuur haar werkzaamheden had aangevan gen. Bij de meeste andere producten werd de markt door de crisis overvallen, terwijl de producenten elkaar hevig bekampten, en in vele gevallen is het juist die ongebreidelde concurrentiestrijd geweest welke de marktpositie zoozeer heeft verzwakt. Had er ten aanzien van elk product samenwerking bestaan tusschen de voortbrengers dan zou de uitbreiding in de jaren 1027-29, die het evenwicht met het verbruik heeft verstoord, vaak niet in die mate hebben, plaats gevonden. Het voorbeeld van de koperproductie bewijst intusschen, dat men bij die laatste conclusie voorzichtig moet zijn. Want hier heeft men nu een combinatie van producenten m het leven geroepen in een tijdvak van betrekkelijken voorspoed. Wat heeft zij in die periode gedaan? Al vrij «poedig slaagde de Association er in den prijs sprongsgewijze op te schroeven, hetgeen natuurlijk allerwege leidde tot een snelle uitbreiding van de productie. Terwijl de gemiddelde koperprijs (electroiytisch koper) te New-York in 1927 $ct. 12.9 per pond bedroeg was deze in 192S opgeloopen tot $ct. 11.6 en in 1929 tot 18,1 Sets. In 1931 was de gemiddelde prijs al gedaald tot 8,1 en nu beloopt de verkoopprijs voor Europeesche markten onge veer Jet. 5,65, hetgeen ongeveer een vierde is van tien. topprijs in het laatste hausse jaar 1929. I>e wereldkopervoorradeii worden op het oogenblik geraamd op rond 2200 millioen pond, terwijl voorts nog een groote hoeveelheid kopererts voor de mijnen opgeslagen is. Van die voorraad berust in de V. S. 1400 millioen pond; dat ook in het loopende jaar daarin nog een flinke stijging heeft plaats gevonden, blijkt uit een vergelijking met het cijfer van ongeveer een jaar geleden, dat 900 mil lioen pond beliep, liet jaarlijksche koperverbruik dat in 1928 nog 4000 millioen pond bedroeg is in middels in het loopende jaar gedaald tot 1500 mil lioen pond (raming), zoodat nu de voorraad bijna anderhalf jaar verbruik vertegenwoordigt. Trou wens nog steeds overtreft de voortbrenging de consumptie. Terwijl per jaar nu ongeveer 1800 millioen pond wordt geproduceerd, wordt daarvan bij het hierboven vermelde verbruikscijfer ad 1500 millioen pond 300 millioen aan de voorraad toe gevoegd. Onder die omstandigheden kan men niet zeggen dat de Copper Exporters Association erg succesvol is geweest. Eerst heeft zij door haar prijspolitiek de hoogconjunctuur gestimuleerd iiiplaats van ver zwakt. althans heef t zij niet, zooals een kartell. wilhet zij n economische functie goed vervullen, behoort te doen, een overmatige uitbreiding tegengehouden. doch die integendeel in de hand gewerkt. En toen daarna de crisis haar intrede deed heeft men geen kans gezien door snelle aanpassing der productie de prijsafbraak te voorkomen. Dit laatste zou trouwens bij een zoo overhaaste daling van het verbruik niet gemakkelijk zijn geweest. Me7i kan vrijwel geen enkel voorbeeld geven van een bedrijfs tak waarin men door onderling overleg en afspra ken prijsdaling heeft kunnen voorkomen om de eenvoudige reden, dat elke afspraak onmiddellijk weer werd achterhaald door de feiten i.c. een weer aanmerkelijk lager verbruik. Maar wanneer men ziet wat de samenwerking in de tinindustrie heeft bereikt, dan blijkt toch dat het beter kan dan de Copper Exporters deden. Een van de voornaamste oorzaken dat de be reikte resultaten zoo weinig gunstig zijn is mis schien wel: dat er nimmer ware eendrachtigheid heeft bestaan. Hoewel de outsiders niet veel te beteekenen hadden zij beheerschten niet meer dan 10% van de wereldproductie hebben toch de ,,samenwerkende" ondernemingen te lijden gehad van splijtzwaminvloeden. Telkens wanneer er be slissingen genomen moesten worden stonden twee stroomingen tegenover elkaar: de zwakken en de sterken. Dat was misschien wel de zwakste stee in het koperkartell, dat er in samengebracht waren producenten waarvan d.e economische kracht vrij ver \iit elkander lag. Eenerzijds lag de kostprijs der verschillende ondernemingen belangrijk uit elkaar en anderszijds was de financieele positie bij verschillende krachtig. bij anderen zeer zwak. De sterken ge\ oelden er natuurlijk niet veel voor, door productiebeperking in gelijke mate als de zwakkere broeders, de markt te steunen, zij zouden er de voorkeur aan gegeven hebben de duurder werkende en financieel zwakkere kartellgeriooteii te laten ten ondergaan. om daarna het rijk alleen te hebben. Daarvoor zouden zij een periode van zeer lage prijzen en bedrijfsverliezen gaarne voor lief nemen, /oodat er al zeer geruhnen tijd. eigenlijk zoolang de crisis duurde, maar een zeer gebrekkige samenwerking was. Het voorbeeld van liet koperkartell bewijst weer eens te meer de al zoo dikwijls aan de er varing getoetste stelling: dat prijsafspraken en marktregelingen vaak alleen maar kunnen stand houden in tijden van. hoogconjunctuur en uiteen vallen zoodra de situatie minder gunstig wordt. Zie daarom ook het internationaal staalkartell. Intusschen zijn op dezen regel ook al weer uit zonderingen: in dit verband moet in de eerste plaats genoemd worden het tinkartell. De suikernijverheid is een typisch voorbeeld., waaruit blijkt hoe vaak het bereiken van overeenstemming tusschen verschillende groepen \\ordt tegengehou den door het velschil in economische kracht. De .Java-pioducenten hebben '/.eer geruimen tijd niet met Cuba willen samenwerken, omdat zij zich door hun inderdaad zeer lagen kostprijs ..überlcgen1' achtten en instaat om veel langer verliesgevende prijzen het hoofd te bieden. Hoorde genoemde invloeden is dan ook tenslotte het kartell uit elkaar gevallen; de directe aanlei ding tot de definitieve breuk werd het Ameri kaansche invoerrecht op koper. Het waren inder daad de Amerikaansche producenten die de steun het hardst noodig hadden, en welker zwakte de krachtiger bedrij\en. waaronder in de eerste plaats de Afrikaansche genoemd moeten worden: Katanga in de Congo en Hhokana en Hoan Antelope in Zuid-Afrika. aanleiding was geweest om niet al te chaloureux ..samen te werken." Om enkele cijfers te noemen: IS "(| van het Amerikaansche product wordt vervaardigd tegen een kostprijs van gemiddeld S-et. 11 : nog 21",, met een kostprijs: tusschen ,S-ct 8 en l l en slechts het resteerende kwart gedeelte tegen .s .Sets of lager. Wanneer men daarbij bedenkt dat de hui dige prijs voor e\portko|>er 5.1)5 bedraagt, dan behoeft dit weinig verder commentaar. Zooals bij zooveel producten tengevolge van de steeds nog toenemende protectie het geval is. kan men van de wereldmarkt voor koper eigenli|k niet meer spreken, liet ivl;>tie!' zeer hooge Ameri kaansche invoerrecht nui-ikt dit land tot een n.in of meer zelfstandige markt, en straks krijgt ingeWitie Curafao Sec Cherry Brandy Menthe Glaciale Curafao Brandy volge de Ottawa-overeenkomst ook het Kngelsch imperium nog eigen markt niet eigen prijsont wikkeling. Wat echter niet wegneemt, dat toch de cijfers van de totale wereldvoorraad en de verhou ding tusschen de wereldproductie en het verbruik van primaire bcteekenis blijven, al is dan ook de markt door tariefmuren gescheiden in verschillende eilanden. Die statistische positie is zooals gezegd allerminst gunstig: er is een zeer omvangrijke voorraad en nog steeds overtreft de voortbrenging het verbruik. Er zijn inderdaad weer afspraken en onderhandelingen voor nieuwe afspraken inzake beperking der productie, maar voorloopig is het succes nog niet groot. En de kansenopprijsstijgirg voor dit product zien er nog niet bijster gunstig uit. Monument voor Querido Het Comité, dat indertijd werd gevormd om Israël Querido ter gelegenheid van zijn (iOsteri ver jaardag te huldigen, heeft gemeend, na den dood van den grooten schrijver, zijne werkzaamheden op andere wijze te moeten voortzetten. Het Comit richt zich daarom tot de vereerders en vrienden van den overleden auteur, om te geraken tot het stichten van een monument, dat de nagedachtenis van Querido zal eeren. Bijdragen kunnen worden gezonden aan den Secretaris-Penningmeester, Stadhouderskade l 23. Amsterdam-Zuid, of worden gegireerd aan de Bank-Associatie, Amsterdam, op Postrekening ,\o. 10303. of Gemeente-Giro A. A. N'o. 1327. met de vermelding Bijdrage Monument Querido. HVR KAPITAAL BESCHIKBAAR DIRECTIE N?5.J.VAMZIJST-M"J.F.VERSTEEVEN Secret (de Polichinelle) tiens sprak l'rowc Eva : ff eer, u-at moet ik doen opdat de Man mij veer met vreugd beschowrc! Hen ik niet mooi! De Duivel Ifiehtte slim: (rij zijt de sclioonate vrome ander de rrouicen; inaar trek itnt mui .' 1'rouie K fa rnli.il zijn rund. en gaat'haar naaktheid niet een l<ij> bedekken. Met dit i/erolg, dat Adam, rusteloos. smeekt en begeert dat zij het uit zat trekken. Zij trekt mér aan, zoools l: trouieens irerl. Zijn liefde stijgt gelijk een heefe ijelafr. Dan u-eer veel uit. Maar steeds houdt zij ielx <nin. Als in het 1'arudiJKÏZe is tref n'ijzer ! JOH. C. l'. A LHKKTX DE ESTE VARINAS