No. 2895 De Groene Amsterdammer van 26 November 1932 15 Quo vadis C. A. Klaasse Toekomst-verwachtingen Dat de fluctuatie van den pondenkoers voort durend nog de aandacht vasthoudt, blijkt weer uit een rede eenige dagen geleden uitgesproken ?door Sir Arthur Maxwell, den chairman van het . Institute of Bankets, die erop wijst dat de voort durende schommelingen allerminst bevorderlijk . zijn voor een rustige ontwikkeling van handel eti bedrijf, die toch al met genoeg onzekere fac toren te kampen hebben en nu bovendien hun berekeningen voor zoover betreft transacties die over langeren tijd loopen nog in de war gestuurd ?zien door de wijzigingen in den wisselkoers. Sir Maxwell behoort overigens eerder tot de uitzon? deriiigen dan tot de regelmaat. De gemiddelde Kngelschman intresseert zich nog steeds hoege naamd niet voor de bewegingen van de koersen der overige valuta's, die hij nog altijd meer voor capriolen van die muntsoorten houdt dan voor veranderingen in ..good old sterling". Natuurlijk vormt de dollarnoteering in de City eiken dag een onderwerp van gesprek, maar sensationeele ge beurtenissen op de deviezenmarkt verwacht men .toch allerminst. Totdat.... plotseling weer de noteering eens een groote sprong maakt zooals - dat kort geleden weer geschiedde. De val van het . pond van ongeveer 8.70 tot S.20 heeft natuurlijk wel weer eenig opzien verwekt, maar gealarmeerd was hier vrijwel niemand door. Ik heb in de laatste dagen verschillende in de City vooraan staande bankiers gesproken, en geen daarvan gaf blijk van een ook maar eenigszins donker getinte blik op de situatie van de Kngelsche valuta. Hoewel er nog maar weinigen zijn dij' herstel van de vroegere goudpariteit als toekomstideaal beschouwen (we won't make the same mistak»twice. werd mij op een desbetreffende vraag eens tegengeworpen onder verwijzing naar de volgens opvatting van velen o.a. Keynes te hooge stabili satie in 1925), acht toch niemand een belangrijk herstel ten aanzien van de huidige koersen uitge sloten. Vandaar dat ook geen enkele Engelsche belegger er aan dankt een deel van zijn vermogen in buitenlandsche obligatiè'n te beleggen. Vanwaar dat radicale verschil tusschen de stem ming onder het Engelsche publiek en die in Duitschland, Frankrijk. Belgiëen andere landen tijdens de perioden van inflatie en koersafbrokkelingen welke deze na den oorlog doormaakten? Ongetwijfeld zit hierin iets van nationale psyche, liet: ..right o r wrong my country" in den goeden zin van het woord zit de Kngelschman in het bloed. Diezelfde mentaliteit was het die het de regeering mogelijk maakte haar laatste conversie-operaties door te voeren. Loyaliteit tegenover vaderland en re geering ook in geldzaken zit er diep in. Naast deze psychologische factor is er nog een andere, ook psychologische, maar meer op feiten .steunend. Toen destijds de mark en de franc ten prooi waren aan voortdurende depreciatie onder vond bijna dagelijks het publiek de invloed daarvan in de prijzen van vrijwel alle artikelen, die zij gewoon waren te koopen. Hun brood, hun boter, hun kleeren, van alles gingen de prijzen omhoog. '/<\j merkten dat de mark van nu niet meer de mark van vroager was. en hadden dus alle aanleiding om uit die mark. uit die franc te vluchten; zij kochten, wanneer het om niet te groote bedragen Kiiig ..Sachwerte". huizen, grond, of zelfs piano's en naaimachines verschillende Beiersche boeren bi-zaten in 1924 dertig of meer naaimachines GOOSEN^WAGEEflAN PIANOS-OKGELS [DENHAtó LAAN VAN IMEERDERVOOPI 100 en wanneer het omvangrijke kapitalen gold vlucht ten zij over de grenzen, en kochten dollars, guldens of Zwitsersche francs. In Kngeland is van kapitaalvlucht geen sprake, eenerzijds in verband niet hetgeen ik hierboven opmerkte over de mentaliteit, maar anderzijds om de zeer plausibele reden dat de Kngelschman nog steeds eiken dag versterkt wordt in zijn meeiiing dat pound in pou/iil. want de prijzen van dagelijksche inkoopen zijn sedert ver leden jaar September niet gestegen, ja zelfs nog iets gedaald. Dat is een verschijnsel dat in dit verband ongetwijfeld buitengewoon belangrijk is. Nu is het wel waar dat in het tijdvak sedert de val van het pond de prijzen elders sterk gedaald zijn juist daarom konden de Kngelsche prijzen ondanks de koersdaling gelijk blijven maar dat merkt men hier niet. of men intresseert zich er niet voor en de pers doet geen moeite om erop te wijzen. Trouwens, wat kan de Kngelschman de prijs van een jas in Berlijn of Amsterdam schelen; hij moet in Londen koopen en wanneer hij daar niet duurder uit is dan is voor hem het pond nog altijd het volle pond. Kn waarom zou hij dan uil die valuta, die hem zoo trouw bleef om dezelfde koopkracht te houden, vluchten!' l'it dien hoofde kan men zeggen dat voor het koersverloop van het pond het van de allergrootste bet eekenis is geweest, dat destijds de pondenval een tijdvak van sterk dalende ..goudprijzen" der voornaamste stapel producten heeft ingeleid. In dat verband behoeft men trouwens niet aan een toevallige paralelliteit te denken, causaliteit is waarschijn lijker hoewel het ietwat gewaagd klinkt te beweren dat het wereldprijsniveau ? de goudprijzen dus omlaag gedrukt zijn door de pondenval. Kntoch is dat waarschijnlijk. Toen het pond gedaald was steeg een oogenblik de ijzernoteering precies in evenredigheid met de pondenval. maar zeer korten tijd daarna was men weer bijna op den. ouden prijs. Kn zoo ging het met scheepsvrachteii en met een groot aantal andere prijzen. Kngeland is op vele markten een zeer belangrijke vraagfactor. op andere een zeer belangrijke verkooper. terwijl bovendien ook de handel tusschen andere landen voor een belangrijk deel in sterling plaats vindt. Nu zal zelfs op een volkomen in evenwicht zijnde markt een plotseling muntverval van een zoo belangrijk vraag- en aanbodsgebied den prijs al thans tijdelijk kunnen beïnvloeden, maar oneindig veel gemakkelijker zal dat gebeuren in een geheel gedesorganiseerde markt, waarvan de prijzen in volkomen labiel evenwicht zijn. Waru de ponden val gekomen in 192S of 1929 dan zou de invloed op prijsniveau waarschijnlijk een geheel andere zijn geweest. Wat nu te denken vatide toekomst van het pond? Welke factoren beïn\ loederi de prijs van een va luta? Vraag en aanbod natuurlijk, maar wat bet eekent dat? Er is een tijd geweest, dat men als verklaring voor de hoogte van de wisselkoers opgaf: de koopkracht van de munt. het relatieve prijsniveau in het betrokken land dus. Van die koopkrachtpariteitst heorie die natuurlijk nog altijd elementen van juistheid bevat - heeft de na-oorlogsche inflatieperiode ons teruggebracht. Men zag toen dat het prijsniveau vaak achter de wisselkoers aanhinkte. zoodat de wisselkoers dik wijls primair, de prijzen secundair waren. Kn zelfs in normalen tijd kan men zeggen dat de prijzen in een bepaald land zich via de werking van den gouden standaard richten naar de wisselkoersen op basis van dien standaard. In elk geval komt men er niet met de tooverl'ormule: prijsniveau. dus koopkracht, bepaalt de wisselkoers: zoo kan men bijv. moeilijk volhouden dat in September 1931 vlak voor de pondenval het Kngelsche prijs niveau - omgerekend tegen goudpariteit 20p('t. hooger was dan elders, en toch daalde in enkele weken tijds het pond met dat percentage. Op zijn best zou men kunnen zeggen dat de koers afhankelijk is van de prijsverhouding tusschen binnen- en buitenland van die goederen. welke het betrokken land zal uitvoeren of invoeren teneinde het marginale saldo op de betalingsbalans weg te werken (al naar dat saldo debet of credit is). Kn daarmee lasschen we al dadelijk een factor in die in de practijk in elk geval van groote betee kenis is: het saldo van de betalingsbalans. Is de verhouding tusschen import en export van dien aard dat met inachtneming van onzichtbare inen uitvoer de rekening juist sluit, dan zal zoolang de gouden standaard werkt geen aanleiding be staan, om den koers buiten de goudpuriten te doen treden. Kn voor dat evenwicht zijn natuurlijk de prijsverhoudingen binnen en buiten de grenzen voor de typische in- en uit voerproducten (niet zoozeer dus: het prijsniveau) van groote bet ee kenis. Kn wanneer nu de gouden standaard niet de basis van de munt meer is? Dan zal bij even wicht in de betalingsbalans er geen of weinig aanleiding zijn voor verandering in den bestaanden koers. Voor het toekomstig koersverloop is het dus van groot belang of er min of meer evenwicht is tusschen vraag naar en aanbod van ponden. Dat evenwicht was inliet jaar voor den ponden val hopeloos verbroken: het i n voero verschot werd bij lange na niet gedekt door onzichtbaren export. men heeft zelfs een tekort op de betalingsbalans van ^ 100 milliocn becijferd. Sedertdien is dat aanmerkelijk verbeterd, niet zoozeer door de stijging van den export zooals velen verwacht hadden ??dan wel door vermindering van den import. Maar een sluitende rekening heeït men waarschijnlijk nog niet. Intusschen moet men hierbij bedenken dat de betalingsbalans niet alleen beïnvloed wordt door de zgn. ..loopeiide posten" maar dat deze doorkruist worden door verschui vingen van de ..schuldenbalans" naar de beta lingsbalans, afgezien dan nog van mogelijke kapitaalvlucht. een factor die in belangrijkheid alle andere kan overtreffen, maar die zooals wij zagen voor dit geval kan worden uitgeschakeld. Verleden jaar moest men bet pond loslaten omdat plotseling bijna alle crediteuren die op korten of langen termijn geld in Loiiden hadden uitgezet hun geld terug wilden hebben. Ook nu is dat nog steeds een factor van beteekenis. Straks op l December wordt de pCt. Warloan voor zoover niet geconverteerd afgelost. In het buitenland zit naar men taxeert (>"> a SI) milliocn pond niet ter conversie aangemelde obligatiin. 7ijri die ponden al o]) de markt gekomen, of zullen zij nog hun druk moeten uitoefenen? In Londen neemt men aan dat hel grootste deel al verkocht is. althans op termijn ..afgedekt". Dat laatste/egt natuurlijk niets, want wanneer de tegenpartijen van de ter mijnaffaires speculanten zijn dan zullen zij straks de ponden toch nog op de contante markt kwijt moeten, en zijn het importeeren, dan kan het bet eekenen dat zij straks evenredig minder ponden op de contante markt zullen koopen. Kn dan is daar natuurlijk nog de schuldenbetaling aan Amerika als een groote onzekere factor voor de betalingsbalans. Men neemt in Londen aan dat voor de l 5-December-be(alingen de middelen alle reeds in New-Vork klaar liggen, zoodat wanneer Amerika niet toestemt in uitstel dit keer de be taling geen indruk meer op de markt zal leggen: men heeft de deviezenaankoopeii door de regeering voor dat doel opgegeven als n van de verklarin gen van de recente pondenval. Typisch is dat in de City aanvankelijk velen van meening waren dat de facto alles tusschen de Kngelsche regeering en de .\merikaansche al in kruiken en kannen was, voordat de nota verzonden werd. maar nu schijnt men zich daarin toch te hebben vergist. Kr blijven voor de pondenmarkt, nog een groot aantal onzekere factoren, maar als een zeer belang rijke steun, die men nauwelijks kan overschatten. moet het beschouwd worden dat door de boxen opgesomde feiten van drang naar kupitaah lucht geen spoor te bekennen is. 4-11 voorloopig ook wel niet te verwachten is. Want juist die factor was voor de val van de mark en de franc destijds van zoo groote beteekenis. naast het feit dat de ma nipulaties van de schatkist daar inflatie in du hand werkten, wat in .Kngeland evenmin het geval is. Londen. 2-i November. VERLANGT BIJ UWEN WIJN HANDELAAR EN'IN UW RESTAURANT: CHAMPAGNE KRUG&CO REIMS IN KWALITEIT AAN DE SPITS!