2ARICATUUR toonstelling in Parijs > 'ft' DAAN Granville: de Bankier kunstenaar in synthetische kracht Michel-Angelo zoo nabij als de eerste teekenaar van ,,La Caricature". Zoo als die wand vol litho's en aquarellen zich voor u uitbreidt, vormt zij een grandiose geschiedenis-in-beeld van het Frankrijk der Juli-revolutie tot en met Sedan. Heel die vurige, geweldige strijd tusschen een jeugd ,,néau son du canon" en een vulgaire, burger lijke i iplutocratie leeft in dit regis ter van den su perieuren haat voor u op. Al de taaiheid en vindingrij kheid waarmede dit ge vecht op leven en dood werd voort gezet in de jaren der censuur van '35 } tot '48 ligt besloten in de bittere figuur van Robert Macaire", waarin het régime zijdelings gegeeseld werd. En tenslotte is daar het tragische tijdperk van het tweede keizerrijk, toen de machtige stem van den reus begon te verzwak ten. Alleen ontbreekt opnieuw een onbegrijpelijk verzuim in deze histo rische" tentoonstelling de toujhante prent Les témoins", het laat ste werk van den meester, waarmede ij als de eenige zijner tijdgenooten, bet schandelijke proces tegen den naarschalk Bazaine durfde brand merken. Maar de beroemde Rue ansnonain" is daar evenals het verschrikkelijke ,,2000 Francs d'amenie" en verder de series: Histoire Anuenne", Moeurs Conjugales", Les iivorceuses" en Les bas-bleus". En iep beseft men, hoe een wijle van rtilte moest intreden toen deze machlige stem zweeg. 9nmer, 'udhomme Tenslotte staat daar de derde groote figuur uit dit tijdperk, Gavarni. De expositie maakte veel goed doordien zij een bijzondere aandacht schonk aan het minder populaire oeuvre van dezen meester. Voor het groote pu bliek, voorzoover het Gavarni kent, is hij de elegante, fijnzinnige modeteekenaar van zijn tijd de blijgeestige kunstenaar, die de gratie en de coquetterie van de crinolinevrouw heeft weten vast te leggen. En maar weinigen vermoeden hoe deze Worth des Bürger-Königtums" gelijk Mutter hem noemt, in wezen een door het leven geslagen en verbitterde misanthroop was. Hoe zijn verblijf in de gevange nis van C'lichy en in de ellende-holen van Whitechapel, dezen charmant en causeur tot een somberen, onverzoen1 ijken menschenhater maakte. Wij zien hier enkele platen uit zijn wreede ..Les Lorettes" en vooral een compleet overzicht van zijn ..Thomas Yireloque". waarin voor het eerst in de ge schiedenis der caiieatuur, de massaellende als zelfstandig maatschappe lijk verschijnsel werd neergelegd. Mathieu n'a qu'im bonheur.... il ne sait pas lire" schreef hij onder de moordende afbeelding van een landelijken pauper en zelden werd een sociale aanklacht feller en beknopter geformuleerd. (^Tusschen het werk de/er grooten hangt veel van de mindere goden dier tijden. Van Traviès, den Daumierepigoon, zijn fameuse ..Mayeux"cyclus van Uranville, zijn vlotte. slagvaardige geteekende journalistiek van E. de Beaumont zijn mondaine cai'icaturen in den trant van Gavarni. En zoo wandelt men door deze zaal. steeds omringd door den geest van mannelijkheid en strijdbaarheid, welke het tijdperk kenmerkte steeds ach tervolgd door de onzichtbare tegen woordigheid van den ternauwernood genoemden Philip):on. Tot men een klein vignet ontmoet - den geteokenden kop van .,Le Oharivari". En opnieuw blijft men verslagen staan tegenover een dergelijk bewijs van overstroomende kracht. Want ..Le Chavirari" zou een caricaturen-dagblad worden bedenk wel wat dit zeggen wil: een dagblad, dagelijks gevuld rnet invallen, satyren. teekeningen ! 1*3) La charte sera désormais une v rité" had Louis-Philippe plechtig bij zijn troonsbestijging bezworen. Welk een hoon deze verklaring inhield zou het absolutisme van het burgerkoningschap maar al te duidelijk demonstreeren. Het devies van de ..Charivari" was als parodie op deze phrase. een uitdaging en et-n wapenkreet te gelijk: La Caricature sera, désormais une vérité!" En ?elden werd een stoute belofte zoo letterlijk gehou den. Want de onvermoeide Philippon, die ook deze uitgave ontwierp, maakte aldus van de caricatuur inderdaad een sociaal verschijnsel, een waar heid", waarmede rekening gehouden moest worden een maatschappelijk en politiek wapen, dat wellicht alleen in de jaren van den wereldoorlog een zoo groote macht kon ontwikkelen. Dag aan dag verscheen de Charivari" in het politieke en moreele Daumier: Celui-ld, on peut Ie mettre en liberté, iln'estplus dangereux" strijdperk achtervolgde den burgerkoning met zijn onverzoenlijken haat en geeselde de klasse, welke hij vertegenwoordigde, de geld-aristocra tie, met nimmer aflatende felheid. Kn de groote, les van dit tijdperk, wan neer men de collectie prenten overziet, is wel deze: dat strijd en idealisme de caricatuur tot haar grootste hoogte verheffen. Achter dit werk verrijst. tegenover den kleingeestige!!, hebzuchtigen Louis-Philippe. de geest driftige revolutionnair, die iri ':i<l en ' IS op de l'a.rijsche barricaden wist te sterven als een man. Tegenover den bekrompen, tyrannieken klein-burger in pandjesjas en vadermoorders verrijst de anti-philster met zijn fladderende haren. zijn slipdas. zijn liefde voor de vrijheid en voor Mimi Pinson. Door dit lan en dit idealisme wist een Philippon zich gedragen voelde een Daumier zich aangevuurd. Een groot en positief geloof maakte een dagelijkschen hagel van caricatureii moge lijk, als zich over dit tijdperk ontlastte een felle, nimmer aflatende strijd be vruchtte de geesten. Koezeer dit alles anders zou worden. bewijst een verdere rondgang op de expo sitie. Si, pon r reeonnailre !c mónarque ilans une rancaturP, \ems n'al lende/ pasfjii'il soit drsignëautrement que par U resiemblancc, VO'i lomberez dans l'.lbsimle. Voye; ces croquis inlcint'fs, jim^ip/s j'nurais peut-ftredübomer ma derenec : Ce croqnis resstmblc l Uuis-W.illppe, vous conaamotrcz donc ' Alors ,! fatulra condamncr celui-ci, qul resscmlile au premier Puis contlamotr cct autre, r^uïre&semUe au secou El enfin, si vouïtcs consrqncns, vous ncsauriez absouilre cettc oirc, qui ressemblc aux eroquis précédens Philipporfs verdediging