No. 2896 De Groene Amsterdammer van 3 December 1932 Spaansche liefde Albert Heiman De winkelsluitingsmisère Teekeniiig door B. van Vlijmen In de republiek Het valt niet te ontkennen, dat er in de omgang' niet stieren liefde in het spel is. Kom op een weekdag in een Toril, en ge zult zien met hoeveel referentie de toekomstige slachtoffers behandeld worden. Hoe men ze liefkoost en bewondert, ze op hun wenken bedient. Gelijk de wilden met de maagden doen die elk jaar aan een onzichtbaren demon geofferd worden. In Spanje, waar men echter de maagden nog altijd in volstrekte onder werping en onberoerdheid uithuwelijkt, waar men voor zeer veel normale uitingen van het affectleven de gelegenheid mist. daar wordt een deel van de algemeene liefde, en derhalve ook van de algemeene moordlust, op den stier gericht. Maar het ceremonieel is van lieverlede anders geworden. Vroeger had de stier een demon tegen over zich. Een mensch die werd omgeven met de vereering en de geheimzinnigheid waaruit legenden geboren worden. Een torero was een duivel met wankele kansen. Dat was de menschelijke kant aan hem. Men had gevoel voor grootsche ver houdingen; er werd niet gemarchandeerd. De stier kreeg zijn kans om den torero af te maken: er waren regels voor het spel. regels die maar eenzijdig' golden: voor den mensch, niet voor den stier. Maar wie de strijd ook won, de stier werd altijd afgemaakt. Hij miste gelukkig de al te menschelijke opzet om voor een belooning te vechten. Doch ik zal hierover maar liever niet gaan delireeren. Je voelt zoo, wreed nietwaar:1 of je voelt anders. Als het dooden dan maar goed gebeurde ! En juist dit laatste, dat is wat demenschen en de stieren a l te vaak gaan missen in de republiek. Er wordt teveel op stikgas en op mechanieken gestudeerd. Men verleert het goede dooden. Er zijn misschien wel dertig torero's van naam in Spanje. Maar er zijn op 't oogenblik nog amper twee die kunnen steken. Enkel op het spel verstaan de andere zich; niet op de ernst, niet op het grootsche van uit liefde dooden. En dit is de reden waarom de stier in de roode republiek er inderdaad niets beter op geworden is. Het is alsof de democratie zich tevreden stelt met een plebejischer manier van stierenvechten. Een torero die tot zes maal toe te steken heeft. en zich met veel vertoon op een slachtoffer stort dat reeds drie espada's in zijn schouders heeft zitten, vindt nog een publiek, dat applaus voor hem over heeft, durft soms nog na tien minuten slachten een eereronde te doen. Er zijn presi denten die zulken krukken in hun vak nog ooren en pooten gunnen. En wat erger is: het groote publiek protesteert niet tegen het smerigste bloedbad. Op zijn best protesteeren de aficionado's. de echte kenners en liefhebbers, die hardop en ongezouten hun critiek ten beste geven en de rechten van den stier willen geëerbiedigd zien als essentieele regels van het spel. Wel geven de dagbladen uitvoerige bespre kingen van elke corrida en sparen ze dommen torero's geen enkele critiek, maar nog veel te weinig wordt geprotesteerd tegen het in onbruik raken van de verfijnde, klassieke kunst om te dooden. Ook de critiek vergaapt zich teveel aan de modieuze danspassen, de goedkoope sierlijkheicl en de huichelarij die het echte spel is komen ver vangen, dat niet mannelijk meer is omdat het de wisselvalligheid der kansen en het gevaar mist. Met de lieftalligheid der mantilla's verdwijnen ook de goede zeden uit de plaza de toros. Wat zegt de kleurige costumeering der deelnemers nog. als alle toeschouwers in tailleuse of colbert gekleed zijn? Het is een valsche maskerade. Er zijn menschen die het een ware vooruitgang vinden dat onder de dictatuur een decreet is uitr^ De rust van den stillen winter1^ avond ! Die rust geeft een goede, -1/yw'*' ? smaakvolle lamp van Jaspers IJ l1**? voor weinig geld. -* CEINTUURBAAN 308 AMSTERDAM Er is maar n Jaspers op <le Ceintuurhaan. De Sint: Men had mij wel mogen waarschuwen, dan had ik genoeg wisselgeld mee kunnen nemen!" gevaardigd ter bescherming van de paaiden. Ifuri rechterzij en onderbuik wordt nu evengoed ge capitonneerd als de beenen van den picador. en liet gebeurt nog maar heel zelden dat een stier slim en sterk genoeg is om toch hun ingewand te vinden. Ze vallen om. maar ster\en niet meer. De republiek heeft bij veel andere dingen ook dit instituut van Primo in eere gehouden. Het is ook werkelijk democratisch gedacht: vallen, maar niet sterven. En sindsdien schijnen de oude knollen er tieuriger, spookachtiger en onzinniger bij te loopen. Ook buiten de plaza. Hun is zelfs de kans ontzegd op de heldendood. waar nog de minste recruut candidaat voor is. En de armen, die zelfs de enkele peseta's missen om een corrida bij te wonen, missen nu ook het goedkoope paardenvleesch. dat hun Maandagen een beetje aantrek kelijker maakte. Zelfs deze vorm van deelneming aan de conida is hun ontzegd. Hun lot is gelijk geworden aan dat van de paarden die nog te caduuk zijn om te crepeeren. Ze vallen, maar sterven niet. Dat met dit al ,.verhooging van het zedelijk peil der stierengevechten" maar een flauwe droom is, bewijzen de bloedbaden die genoten worden als kunst, bewijst het eenzijdig uitfluiten van den stier, ook wanneer deze feitelijk overwinnaar is. De liefde is geperverteerd, als van een zuigeling die op ethische gronden de moedermelk zou weigeren, als van een apostel der carezza ! En de tijd is niet ver meer dat men uit nóg meer ethische overweginger» het voorbeeld zal volgen van Por tugal, waar de stier met koperen ballen op zijn horens vecht, en waar het verboden is hem dood te steken. De spot van een geestigen snaak als Kam ,n (Jomez de la Serna, die in zijn ..Torero Caracho" naar aanleiding van het I'ortugeesche gebruik gezegd heeft, dat je toch ook geen flesch wijn kunt leeg drinken als je hem kurkt, komt te laat voor dezen tijd. Op de stierengevechten zullen noodzakelijk weer openbare terechtstellingen moeten volgen. Of een beetje oorlog. Ten/.ij men de oude kunst irx eere herstelt en weer gaat beseffen wat een stier toekomt: een andere dood dan die van de zvvakkelinu'eri welke sterven in een zindelijk bed. omdat de stieren hun leven verdedigen tot het uiterste. Twee dingen mint de ware man. /egt Xietzsche: gevaar en spel. Zoolang er in Spanje nog ware mannen zijn. zal er behoefte wezen aan gevaarlijk spel. Maar gelijk de onwillige dieren worden w ggelokt door de cabestros. de dikke, vale. niet bellen omhangen ossen, die wijs en dociel met afgemeten schreden komen en gaan en in een vreemde, kloosterlijke tucht geleerd hebben alle verlokkingen van de arena te negec-ren. zoo zullen de ethische betweters op zekeren dag de laatste onbevangen toeschouwers uit de plaza wegwerken. Me.i zal dan naar een ander vermaak moeten uitzien om de menschelijke corrida. voor enkele uren te ontloopen. waar geen heldhaftige zelfverdedigers meer zijn. maar enkel poëtische hoorndrageis, steeds terugkeerende werkpaarden. en de goudgetreste statiedragers die, hoe 't ook loopt. altijd overwinnen en met de vette buidel gaan strijken. Uarcelona, 18 November Boekenveiling Menno Hertzberger's Internationaal Antiqua riaat '/.al van 12?10 December a.s. de bibliotheek van wijlen Is. Querido veilen. Kijkdagen zijn 7. S, il, 10 en 11 December. DE BESTE VARINAS