DE GROENE AMSTERDAMMER Weekblad voor Nederland l Onder hoofdredactie van A. C. Josephus Jitta Redacteuren: L. J. Jordaan, F. G. Scheltema en M. Kann. Secretaris der redactie: G. F. v. Dam Keizersgracht 355, Amsterdam G. * Telefoon 37964 - Postgiro 72880 - Gem. Giro G. 1000 Opgericht in 1877 No. 2901 Zaterdag 7 Januari 1933 Het Kabinet van 1933 Drie combinaties Het. lijkt nog een beetje vroeg, thans reeds de formatie van de nieuwe regeering in den aanstaan den zomer ter sprake te brengen. Toch is dat onder werp bij de algemeene beschouwingen over de staatsbegrooting voor 1933 in de Tweede Kamer van verschillende zijden aan de orde gesteld. En enkele leden, die daarover zwegen, waren zich klaarblijkelijk zeer goed bewust, dat hetgeen zij ^zeiden of verzwegen voor den uitslag van de ver kiezingen en voor de formatie van het nieuwe Kabinet van de grootste beteekenis zou kunnen Het is hoogst waarschijnlijk, dat het zittende Kabinet, nog vóór den uitslag van de verkiezingen van dezen zomer bekend zal zijn, zijn ontslag zal indienen. Men wenscht daarna zooveel mogelijk een regee ring, die kan rekenen op een meerderheid in het parlement. Op welke wijze zal het Kabinet daartoe dienen te worden samengesteld? Het stelsel van evenredige vertegenwoordiging heeft tengevolge, dat de partijen gescheiden aan den verkiezingsstrijd deelnemen. Door vóór de verkiezingen een coalitie aan te gaan, zouden zij haar principieele standpunt verzwakken. Zoodra echter de uitslag van de verkiezingen bekend is, moet er een ministerie gevormd worden. En zij, die nog slechts enkele dagen te voren als vijanden tegenover elkander stonden, beginnen over bond genootschappen te spreken. Drieërlei combinatie ligt voor de hand. Een her stel van de oude coalitie. Een zoogenaamd demo cratische combinatie, gevormd door de R. K. Staats partij, de S.D.A.P. en den V. D.-bond. En als derde mogelijkheid, wat ik enkele jaren geleden een ?:entrumformatie heb genoemd: een combinatie fan Boomsch-Katholieken, Anti-Revolutionnairen ?n Vrijzinnig Democraten. Toen ik enkele jaren geleden dit laatste denkifield ter sprake bracht, vond het over het alge«n zeer weinig instemming. Thans schijnen de tandigheden daarvoor in zooverre rijp te zijn, men van verschillende kanten ernstig rekening die mogelijkheid houdt. e= * l j ! meest voor de hand liggende oplossing uit ;_ lezen zomer met zekerheid te verwachten ringscrisis is een herstel van de oude coalitie. Toegere hondgenooten zijn een weinig van .ï.«?,r vervreemd. Een eenigszins uitvoerig regeeagsprogramma, dat door de drie oude coalitie^enooten zou worden aanvaard, zal niet gemakke/lijk opgesteld kunnen worden. En ten aanzien van verschillende punten, die de gemoederen warm maken, het gezantschap bij den Pauselijken stoel on het karakter van den Zwijger als nationale figuur, kunnen de partijen der voormalige rechter zijde nauwelijks hun zeer principieele geschillen verbergen. Toch acht ik deze combinatie nog altijd de -waarschijnlijkste. Deze combinatie zou het wel licht wagen met een vaag beginselprogramma in zee te gaan. De vorige maal is de samenwerking mislukt doordat de .Roomsch-Katholieken en Anti-revolutionnairen een uitgewerkt programma wenschten en de Ohristelijk-Historischen niet be reid waren zich te binden. De leider van de Roornsch-Katholieke Staats partij prof. Aalborse heeft, reeds een denkbeeld aan de hand gedaan, dat misschien een oplossing uit deze moeilijkheden zal kunnen verschaffen. Name lijk het volgen van het voorbeeld, dat Dr. A. Kuyper in 1901 heeft gegeven. In 1901 is blijkbaar het is eerst onlangs bekend geworden een bin dend beginselprogramma opgesteld, waaraan bij wijze van illustratie een meer uitgewerkt program ma was toegevoegd. Dat laatste programma was echter niet bindend. Het is mogelijk, dat men dezen zomer op dezelfde wijze een oplossing zal vinden. De heeren. die een dergelijke poging zullen ondernemen, zou ik echter wel in overweging willen ge on, hun programma bijzonder kort en zoo vaag mogelijk te formulee ren. Hoe meer zij in bijzond' ;-heden zullen treden, hoe minder kans er zal bestaan, tot een oplossing te komen. Op de vorming van een ?/. >ogeiiaamd democra tisch Kabinet bestaat niet het minste uitzicht. Xaarmate de crisis zich verscherpt en de ver kiezingen naderen krabbelen da leiders der H.D. A.P. hoe langer hoe meer terug. Zij waren aardig op weg zich van een revolutionnaire partij tot een radicale hervormingspartij te ontwikkelen. Zoodra het echter gaat om een loonsverlaging, durven do socialistische wethouders en gemeenteraadsleden de consequentie van hun daden niet meer aan. Voor zoover zij dien moed wel hebben, moeten zij het veld ruimen voor partijgenooton, die beter met de wenschen van de massa rekening houden. De zoogenaamde burgerlijke wethouders en raads leden moeten voor hun socialistische collega's de kastanjes uit het vuur halen. De socialisten spelen voor de kiezers de rol van de brave mannen, die geen enkele loonsverlaging willen en zij werken voort met een begrooting, die zonder de hulp van hun burgerlijke vrienden niet sluitend gemaakt zou kunnen worden. Faalt een herstel van de oude coalitie en blijkt. zooals zeer waarschijnlijk is, een zoogenaamd democratische combinatie niet mogelijk, dan zie ik als eenige oplossing: de zoogenaamde centrum formatie. De drie partijen, die de kern van de/.e combina tie zouden moeten leveren, beschikken te zamen in de Tweede Kamer over 49 zetels. Het is niet onmogelijk, dat zij na de verkiezingen over een meerderheid zouden beschikken. De grootste moei lijkheid om deze combinatie tot stand te brengen. zou naar het oordeel van sommigen de nationale ontwapening opleveren. Het staat vast, dat noch de R. K. Staatspartij. noch de A. R. Partij de leu::e der nationale ont wapening zal aanvaarden. Zou de V. D. Bond die leuze, die hij sinds enkele jaren rnet zooveel vuur heeft gepropageerd, ter wille van de medewerking aan een Kabinet, kunnen laten varen? Verschillende liberale journalisten hebben dat voor onmogelijk verklaard. Inhoud: 1. Prof. Mr. A. C. Josephus Jitta, Kabinet-iy33, 2. Militair", Bezuiniging op defensie. Charivarius, De Duitsthe petjes. 3. L. J. Jordaan, Storm over Azië. 4. Melis Stoke, Doelmatige instellingen, teekeningen Harmsen van Beek, Otto van Tussenbroek, Toegepaste kunst. 5. Spreektaal.?B. van Vlijmen, De Staalmeesters. Mr. E. Elias, Boekbespreking. 6. Nico Rost, De levensroman van Jacob Israël de Haan. 7. Dr. Jac. P. Thijsse, Natuurbescherming, 9. K. W. L. Bezemer, Indië's nood. ? Mr. E. Elias, Nieuwe uitgaven. 10-11. Mr. H. Scholte en C.jvan Wessem, Tooneelen muziek. 12. Jef Last, Een levende letterkunde. 13. L. J. Jordaan, Bioscopy. 15. C. A. K'aasse, 2.-Afrika''s gouden standaard. 16. Albert Heiman, Twistappel van Apolto. 17. Theun de Vries, Samenzweerders, teekening J. F. Doeve. 18. L. J. van Looi, Televisie in de huiskamer. Joh. C. P. Alberts, Stadskind. 19. Jantje's kladschrift * Alida Zevenboom, Croquante croquetjes. 20. Letterraadsel Charivaria. Melis Stoke, Balans der feestgeschenken. Omslag: Spelproblemen. Viooltj Voortreffelijk* chocolade in den vorm van viooltjes. Een specialiteit. RINGERS Let op t/en naam f Deze schrijvers zijn blijkbaar vergeten, dat do heer Marchant in het regeeringsprogram. dat hij in 1929 voor de vorming van een democratisch Kabinet had opgesteld, het beginsel der nationale ontwapening niet had opgenomen. Had hij de nationale ontwapening wel in dat programma op genomen, zijn poging ware bij voorbaat tot mis lukking gedoemd geweest. De politie!;. , *dr°'1neteur van liet Vaderland, die zich in het algemeen, waar het don V. D. Bond en den heer Marchant betreft, niet door objectivi teit pleegt te onderscheiden, heeft l en aanzien van dit punt den spijker op den kop getikt. Stel, zegt de heer foodhuyzen, dat de heer Marchant de keuze zou hebben tusschen twee pro gramma's, waarvan het «'éne. noch de nationale ontwapening, noch een hem passende sociale poli tiek en het andere evenmin do nationale ontwa pening, doch wel een hem passende sociale politiek zo\i bevatten. De heer Marchant /.ou blijk geven geen staatsman te zijn. indien hij, voor deze keuze gesteld, het tweede programma niet boven het eerste zou verkiezen. Inderdaad, zoo is het. Ik zeg niet, dat een cen trumformatie gemakkelijk zal zijn tot stand te brengen. Doch de bewering, dat zulk een Kabinets formatie bij voorbaat onmogelijk zou zijn, omdat de Vrijzinnig-Democraten zonder eenige restrictie aan het beginsel der nationale ontwapening moeten vasthouden, geeft blijk van een volkomen mis kenning der politieke realiteit. A. r. josEPiirs JITTA