Zoete most ^-volksdrank Prof. A. M. Sprenger 'ï*i#&*m!$!$&i»i& > * , ?? l|lr^ n ? Het malen der appels Zoete most" lijkt een Germanisme, want in Dnitschland noemt men op allerlei wijze steriel gemaakt vruchtensap Süszmost", Ik heb echter geen, betere aanduiding kunnen vinden voor den drank, waaraan ik hoop, dat het Nederlandsche volk de voorkeur zal gaan geven boven welken anderen drank ook. De uitdrukking zoete most" is zuiver Nederlandsen en werd reeds voor langen tijd gebruikt. Schreef Vader Cats niet: Geef kind'ren lekkernij en vrouwen zoete most wat op de tonge brandt, is rechte mannenkost. Maar de tijd van Cats is niet onze tijd en de zoete most van Cats is niet de drank, waarvoor wij propaganda maken. Wij willen onder zoete most" verstaan, sap uit versche vruchten geperst, en van troebel makende stoffen en lagere organis men ontdaan, zonder dat verandering werd ge bracht in de samenstelling. Flüssiges Obst" zegt men in Duitschland, een karakteristieke benaming, waarmede men hoofdzakelijk wil aanduiden, dat de drank enkel stoffen bevat, die ook -vóór het persen in de vruchten voorkwamen. Aan zoete most" hebben wij een engere beteekenis toegedacht dan aan het Duitsche woord Süszmost" wordt gegeven. Wij wenschen alleen dien drank zoete most" te noemen, welke steriel wordt gemaakt door middel van de Entkeimungsfilter" (uitgevonden door Dr. F. Schmitthenner en in den handel gebracht door de firma Seitz te Kreuznach), dus zonder pasteurisatie te hebben ondergaan. Onder Süszmost" verstaat men sap pen, die op welke wijze ook geconserveerd zijn. De aanduiding van steriel gemaakt vruchtensap met een fantasienaam achten wij niet op zijn plaats. Hoogstens verdient het aanbeveling de variëteiten van vruchten te vermelden, waaruit de zoete most wordt verkregen. i<_" £ . Het publiek is beu van al die nietszeggende, fraaiklinkende namen, waarmede men tegenwoor dig verschillende voedingsmiddelen aanduidt en die geen waarborg geven voor de zuiverheid van den inhoud. Met deze inleiding hoop ik de zoete most" bij de lezers van dit artikel te hebben geïntroduceerd en wil thans iets vertellen over de bereiding. De vervaardiging van sterielgemaakte vruchtensappenhad in Nederland vóór het jaar 1932 zoo goed als niet plaats, maar wel was dit het geval in vele andere staten van Europa en in Amerika. Toch is het gebruik van vruchtensappen zeer oud. Naar overlevering dronken reeds de oude Egyptenaren het uitgeperste sap van druiven. Later deed men dit op vele plaatsen buiten Egypte en behalve druiven bezigde men dan nog andere vruchten als men gedurende de zomerhitte een verfrisschenden drank wilde bereiden. Men wenschte het hierbij echter niet te laten en verlangde ook in de seizoe nen, waarin geen versche vruchten te verkrijgen waren naar een aangenaam verfrisschingsrriddtl. Zoo is men er toe gekomen om sappen te sten iseeren. Het is bekend, dat Appert, een apotheker, in het begin van de vorige eeuw vruchtensappen op deze wijze conserveerde. Ook zal men in dien tijd wel reeds sappen hebben ingedikt of door toe voeging van suiker steriel hebben gemaakt. Ver volgens heeft men de scheikunde te hulp geroepen en is men gebruik gaan maken van chemische stof fen, die de ontwikkeling van lagere organismen tegengaan, zonder groote schade teweeg te bren gen aan het menschelijk lichaam na het gebruik der behandelde producten. Na 1860 pas kon gepasteuriseerd worden en dit pasteuriseeren is thans een der meest gebruikte methoden geworden om most te conserveeren. Reeds in 1877 bracht een wijnhandelaar Georg Wetterhahn (zie Dr. Mehlitz, Süszmost} op flesschen gepasteuriseerde most van druiven in den handel. Omstreeks 1896 gaf de bekende Zwitsersche geleerde Muller?Thurgau een methode aan om mosten langs industrieeleri weg te vervaardi gen en beval het gebruik van dezen drank sterk aan. Men heeft naar hem geluisterd en het is ge bleken, dat hij een goed inzicht had in de behoefte van het toenmalige publiek. De techniek is ondertusschen voortgegaan met het verbeteren van het product en thans zijn wij zoover, dat duizenden en nog eens duizenden H.L. most, maar nu niet alleen in gepasteuriseerden vorm fabriekmatig bereid worden. De methode van Schmitthenner om sappen steriel te maken door middel van een filter is bezig de oudere manier te verdringen. Of andere methoden deze weer op hun beurt zullen verdringen weten wij niet, wel worden reeds enkele nieuwere bereidingswijzen aanbevolen, maar het onderzoek heeft nog jiiet uitgemaakt, dat deze beter zijn. Voorloopig maken wij in hoofdzaak propaganda voor de bereiding van most langs den z.g. kouden weg (v. Schmitthenner). omdat dit de eenige manier is, waarbjj het optreden van een kooksmaak wordt vermeden en de bestanddeelen van het plantensap onveranderd blijven. Dit is niet het geval met het pasteuriseeren. Hiermee willen wij niet zeggen, dat het pasteuri seeren onder alle omstandigheden af te keuren is, maar toch achten wij de methode niet zoo goed en willen den op deze wijze verkregen drank ook geen zoete most" noemen. Een goede aanduiding daarvoor zou zijn ..gepasteuriseerde most". Persen der gemalen appels Htt gebruik van vruchtensappen nam in het ouitenland groote afmetingen aan in den tijd, kort na den oorlog, toen de strijd tegen den alcohol sterk ondersteund werd door de jeugdbeweging. De erkenning van de groote waarde van vitaminen en onveranderde voedingszouten in het voedsel heeft medegeholpen om de nieuwste bereidings methoden, waarbij deze stoffen onveranderd bewaard blijven, ingang te doen vinden. De in dustrie begint zich hiervan meer en meer te bedienen. Het is moeilijk verklaarbaar, dat deze feiten, die toch ook in Nederland bekend waren geen aanleiding hebben gegeven tot het bereiden van zoete most", terwijl daarentegen de limonade industrie zich zeer uitbreidde. Misschien moeten we het toeschrijven aan de afwezigheid in Nederland van minderwaardige fruitsoorten. De prijs van ons fruit kan een belemmering zijn geweest, maar daarmede is niet alles verklaard. Al hebben wij over het algemeen betere variëteiten dan men in het buitenland op het platteland aantreft, wij hebben toch elk jaar de beschikking over gevallen vruchten en fruit van mindere kwaliteit afkomstig van plm. 40.000 II.A. appel- en perenboomgaard en over plm. 4.000.000 I,g. 2e kwaliteit druiven. (Slot op pag. 18) \t i".